لبنان عمق استراتژیک ایران است

ناصر هادیان از استادان روابط بین‌الملل دانشگاه تهران و یکی از استراتژیست‌های دولت یازدهم در عرصه سیاست خارجی است. او که دانش آموخته دانشگاه تنسی ایالات‌متحده است در گفت‌وگویی مفصل با خبرآنلاین درباره تاثیر برجام بر معادلات منطقه و همچنین تدوین استراتژی‌های مناسب برای مبارزه با داعش توضیح داده است. هادیان با اشاره به مفهوم عمق استراتژیک ایران در منطقه می‌گوید: ما عمق استراتژیک خود را بر اساس دریافت تهدید (Threat perception) خود از منطقه تعریف کردیم. دریافت تهدید ما اسرائیل و آمریکا، نظم مستقر جهانی و هرج و مرج منطقه‌ای هستند، پس چون اسرائیل به‌عنوان تهدید اولیه تعریف شده عمق استراتژیک ما خود به خود لبنان خواهد بود. این راهبرد عمدتا هم تدافعی است؛ یعنی ما می‌خواهیم اسرائیل از اقدامی خصمانه علیه ایران باز داشته شود و چنانچه دست به اقدام زد راهبرد تلافی جویانه‌ای از سوی ما در دستور کار قرار گیرد یعنی Deterrence and Retaliation. هر دوی اینها امور تدافعی هستند و آرایش ما اساسا تدافعی است، پس بر اساس این دریافت تهدید، ما عمق استراتژیک خود را تعریف کردیم.

هادیان همچنین با اشاره به عوامل بازدارنده برای تنظیم این عمق استراتژیک می‌افزاید: عوامل بازدارنده یکی موشک‌های خودمان است و دیگری راکت‌ها و موشک‌های حزب‌الله. البته باید در نظر داشت که راکت‌ها و موشک‌های حزب‌الله از موشک‌های خودمان مهم تر است. در نتیجه این یک مقوله امنیتی است و برای ما حالت بازدارندگی ایجاد می‌کند. طرف غربی هم این را می‌داند و این اصلا مفهوم پیچیده و پنهانی نیست. بنابراین ما سرنوشت خود را به اسد گره نزدیم. ما سرنوشت خود را به دولتی در سوریه گره زدیم که رابطه خوبی با ما داشته باشد و این امکان را برای ما تسهیل کند. هادیان در ادامه با تشریح ماتریکس منطقه می‌گوید: «ماتریکس منطقه به سود ما نیست. داعش در حال فرسودن نیروهای ما و متحدین ماست. در عراق، سوریه و لبنان در حال پرداخت هزینه هستیم. در حالی که اسرائیل از هیچ‌کدام از این بحران‌ها نگران نیست و همه به سود تل‌آویو است. از سوی دیگر آمریکا هم از ادامه این ناامنی‌ها تهدیدی را احساس نمی‌کند. اما در عین حال اروپا در برخی موارد نگرانی‌های مشترکی با ما دارد و احتمال گرایش اروپا به سمت ایران اصلا کم نیست.»

این استاد دانشگاه تهران در ادامه با اشاره به نگاه متفاوت اروپا به تهدیدات امنیتی خاورمیانه، شروط همراه شدن اروپا با ما را بر‌می‌شمارد: «شرط اصلی این است که ما خوب بازی کنیم. غرب خوب می‌داند که شکست داعش جز با نیروی زمینی حاصل نمی‌شود. تنها بازیگری هم که حاضر است علیه داعش نیروی زمینی پیاده کند، ایران است. در نتیجه ما باید با اعمال دیپلماسی فعال، دست کشیدن از مباحث حساسیت برانگیز داخلی و همچنین ارائه نقشی سازنده در معادلات منطقه‌ای باعث شویم اروپا به سمت ما جذب شود.»

دکتر هادیان در بخش دیگری از این گفت‌وگو به راهکارهای تغییر ماتریکس فعلی منطقه اشاره می‌کند: « یک راه می‌تواند این باشد که ما نزاع با داعش را هوشمندانه، متمرکز و محدود کنیم. در حال حاضر ما جدی‌ترین مبارز با داعش هستیم. اگر ما با داعش نجنگیم بازیگر دیگری چنین توانایی را ندارد. آن وقت است که اگر داعش قدرتش را منسجم کند اولین جایی که مورد تهدید قرار خواهد گرفت عربستان، اردن و یمن خواهد بود. در نتیجه سرریز ناامنی به سمت عربستان و اردن خواهد رفت. در آن صورت بازیگران بین‌المللی هم نیت جدی‌تری برای ورود به این بحران و پایان دادن داعش پیدا خواهند کرد.»

استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران در بخش پایانی این گفت‌وگو با برشمردن آثار منطقه‌ای برجام می‌گوید: «مهم‌ترین اثر برجام غیرامنیتی‌سازی شدن ایران است. به نظر من این خیلی مهم‌تر از این است که تعداد سانتریفیوژهای ما ۵ هزار باشد یا ۷ هزار یا میزان اورانیوم غنی شده ما ۳۰۰ یا ۸۰۰ کیلو باشد. شما در منطقه‌ای هستید که اطرافتان کاملا درگیر ناامنی است. افغانستان، سوریه، عراق و ... وقتی شما تا این اندازه بحران و درگیری در اطراف مرزهایتان وجود دارد، می‌توانید بر سر تعداد سانتریفیوژ یا میزان ذخایر اورانیوم وسواس به خرج دهید؟ اصلا سطح این دو بحث قابل مقایسه نیست. دوستانی که انتقاد می‌کنند، این picture (تصویر) کلی را مد نظر قرار نمی‌دهند. ما با برجام می‌توانیم به‌عنوان مهم‌ترین مولد و تولید‌کننده امنیت در منطقه مطرح شویم. ما باید عنصر ثبات ساز منطقه باشیم. ما که نمی‌توانیم یک جزیره امن باشیم ولی اطراف ما کاملا ناامن باشد.