الگوی آلمانی برای اروپا

عبدالرضا فرجی راد

سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان

سفر فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان به تهران که با هدف شرکت در نشست امنیتی مونیخ صورت گرفت، از چند بُعد قابل بررسی است. در واقع چون این سفر در آستانه عملیاتی شدن توافق هسته‌ای و چند ماه پس از سفر وزیر اقتصاد آلمان به ایران صورت گرفت، اهداف دیگری را نیز شامل می‌شود. از آنجا که قرار است توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ امروز پس از تایید در مجالس ایران و آمریکا به مرحله اجرا درآید، سفر وزیر خارجه آلمان از اهمیت بسزایی برخوردار می‌شود. پیش از این وزرای چند کشور اروپایی از جمله فرانسه و اتریش به ایران سفر کرده بودند و در این برهه زمانی با توجه به اینکه ایران و آلمان در گذشته نیز روابط خوبی داشته‌اند، آلمان با هدف آنکه از دیگر کشورها عقب نماند وزیر خارجه‌اش را راهی ایران کرده است.


نکته دوم این است که آلمان نگرانی‌هایی در رابطه با امنیت اروپا دارد بنابراین هدف دیگر از انجام این سفر گفت‌وگوهایی به این منظور است. در حال حاضر آلمان به‌عنوان قدرت برتر اروپایی و اتحادیه اروپا، پا پیش گذاشته و با کشورهای طرف نزاع وارد مذاکره شده تا تنش در خاورمیانه یعنی سوریه، عراق و یمن را کاهش دهد. در این میان آلمان معتقد است اگر ایران و عربستان به‌عنوان دو رقیب منطقه‌ای به توافق نرسند مسائل منطقه و درگیری‌ها به سرانجامی نمی‌رسد. از این رو وزیر خارجه آلمان پس از ایران به عربستان و اردن می‌رود تا راه حلی بیابد و بتواند مذاکراتی را میان ایران و عربستان آغاز کند؛ حال این هدف چقدر محقق شود هنوز معلوم نیست. هدف سوم آلمان نیز به مسائل اقتصادی بازمی‌گردد؛ وقتی توافق هسته‌ای اجرایی ‌شود یکی از مهم‌ترین بحث‌هایی که مطرح می‌شود بحث قراردادها و همکاری‌های اقتصادی میان کشورهاست که در این رابطه، مناسبات اقتصادی ایران و آلمان زمینه‌های قبلی نیز دارد و روابط اقتصادی‌شان در حال حاضر می‌تواند بسیار گسترده‌تر شود. از آنجا که فعلا ایران تمایلی ندارد با آمریکا همکاری کند بنابراین تمایل بیشتر به سمت کشورهای اروپایی چون آلمان، فرانسه، ایتالیا و اتریش است. باید توجه داشت که در مجموع آلمان روابط اقتصادی دیرینه‌ای با ایران دارد و این رابطه به قبل از جنگ جهانی دوم مربوط می‌شود؛ بسیاری از زیرساخت‌هایی که در ایران وجود دارند نیز به ساخت‌وسازهای آلمان مربوط می‌شود.


البته بعد از انقلاب روابط دو کشور دچار فرازونشیب‌هایی شد و بعد از دوره اصلاحات به دلیل بی‌تدبیری‌های دولت پیشین، روابط ایران با اروپا و از جمله آلمان دچار بحران شد؛ در عین حال این بحران با تحریم‌های بین‌المللی هم همراه شد. اما امروزه با روی کار آمدن دولت حسن روحانی، جهش در سیاست خارجی ایران مبنی بر همکاری با کشورهای دیگر و همچنین به دست آمدن توافق هسته‌ای، دیگر مانعی بر سر راه بهبود روابط اقتصادی ایران با کشورهای اروپایی ازجمله آلمان وجود ندارد. در این میان ایران و آلمان علاقه‌مند به گسترش روابط اقتصادی هستند و شاید حتی آلمان در اولویت جمهوری اسلامی ایران باشد. ضمن اینکه کالاهای آلمانی در ایران بسیار شناخته شده هستند و چون بستر فراهم است، دولتمردان ایرانی باید تلاش کنند فناوری‌های جدیدی را که آلمان در صنایعش به کار می‌برد نیز به داخل ایران بیاورند تا از یک‌سو بتوانیم زیرساخت‌های قوی و محکمی را ایجاد کنیم و از سوی دیگر به واسطه این فناوری‌ها، پیوندهای درازمدت میان دو کشور به‌وجود آوریم. همچنین در دوره تحریم، ایران در زمینه دارویی دچار مشکلاتی شد که در این زمینه نیز آلمان می‌تواند نقش موثری ایفا کند و در عین حال زمینه‌هایی برای صادرات ایران به آلمان فراهم شود. مطابق برخی خبرها قرار است بعد از وزیر امور خارجه آلمان، گرهارد شرودر، صدر اعظم پیشین آلمان در صدر هیاتی اقتصادی به ایران سفر کند؛ این سفرها را باید به فال نیک گرفت و از آنها بیشترین بهره را برد. وقتی آلمان به‌عنوان قدرت برتر اروپا، وارد فضای تعاملات اقتصادی با ایران می‌شود یک اعتماد میان کشورهای اروپایی ایجاد می‌کند؛ یعنی دیگر کشورهای اروپایی وقتی می‌بینند آلمان به‌عنوان یک قدرت بزرگ و موفق اروپایی وارد روابط اقتصادی با ایران شده است آنها نیز اعتماد خواهند کرد و پا در این عرصه خواهند گذاشت. زیرا کشورهای اروپایی می‌دانند که آلمان بی‌گدار به آب نمی‌زند و در صورتی با کشوری قرارداد می‌بندد که جای پای محکمی داشته باشد. در نتیجه آلمان در روابطش با ایران، به یک الگو برای دیگر کشورهای اروپایی تبدیل خواهد شد که از این زمینه و بستر ایجاد شده نیز باید نهایت استفاده را بکنیم.