گزارش کمیسیون برجام در مجلس قرائت شد گزارش کمیسیون برجام در مجلس قرائت شد
روز برجـام در بهـارستان
گروه خبر: سرانجام گزارش اعضای کمیسیون ویژه بررسی برجام، از بررسیهایشان درباره برنامه جامع اقدام مشترک به صحن علنی مجلس رسید. گزارش ۱۹ صفحهای مجلسیها از بررسیها درباره برجام، در شرایطی در جلسه علنی دیروز مجلس خوانده شد که یک روز پیش از آن، اعضای موافق برجام یعنی عباسعلی منصوری آرانی، غلامرضا تاجگردون و مسعود پزشکیان، جلسه کمیسیون ویژه را به نشانه اعتراض به نحوه تدوین گزارش ترک کرده بودند.
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خبر داد
تصویب برجام در شورای عالی امنیت ملی
مجلسیها با یک فوریت طرح اقدام متناسب و متقابل دولت ایران در برجام موافقت کردند
گزارش کمیسیون برجام
به هر روی این گزارش را دیروز سید حسین نقویحسینی، سخنگوی کمیسیون ویژه بررسی برجام در بیش از 50 دقیقه قرائت کرد. براساس این گزارش تعهدات طرفین توافق متناظر نیست. همچنین کمیسیون به این جمعبندی رسیده است که روشهایی برای مشروطسازی و ارائه تفسیر مختار از متن برجام وجود دارد. از سوی دیگر کمیسیون برجام در بررسی نقاط ضعف برنامه جامع اقدام مشترک این موضوع را که برجام به مدت 15 سال ـ و در برخی موارد بدون هرگونه سقف زمانی ـ جایگزین NPT برای ایران شده و عملا ایران را از این معاهده استثنا کرده است، بهعنوان یک نقطه ضعف جدی برای این توافق در نظر گرفت. همچنین در این گزارش صدور قطعنامه 2231 قبل از تصویب برجام در مجلس شورای اسلامی یا حداقل رفع موانع قانونی آن درخصوص قبول داوطلبانه پروتکل الحاقی بهعنوان یک نقطه ضعف جدی در مسیر مذاکرات هستهای 2 سال گذشته ارزیابی شده است. از سوی دیگر در این گزارش با اشاره به اینکه دولت در برجام متعهد شده است که پروتکل الحاقی را از روز اجرای توافق به نحو داوطلبانه اجرا کند، آمده است: کمیسیون این تعهد را که فراتر از اختیارات دولت و تیم مذاکرهکننده دانسته، گام نهادن در خارج از حدود مجاز قانونی و بهعنوان یک جنبه منفی در توافق در نظر گرفته و اعلام میدارد تا زمان عدم صدور مجوز جدیدی از سوی مجلس یا لغو قوانین فوقالذکر امکان اجرای این بخش از برجام منتفی است. همچنین کمیسیون پس از بررسی دقیق به این نتیجه رسیده است که ایران در هیچ مراجعهای به مکانیسمهای داوری برنده نخواهد بود و بنابراین عملا نمیتواند به هیچ نقض کلی یا جزئی از سوی 1+5 به نحوی واکنش نشان بدهد که منجر به بر هم خوردن توافق نشود. براساس گزارش کمیسیون برجام، توافق برجام هیچگونه ضمانت اجرایی حقوقی و قانونی به جز قطعنامه غیرالزامآور 2231 شورای امنیت ندارد و هر یک از اطراف توافق در هر زمان که اراده کند، میتواند اجرای آن را متوقف ساخته و تحریمها علیه ایران را بازگرداند. همچنین در بخشی از این گزارش آمده است که کمیسیون معتقد است زمان پایان برجام علی القاعده باید در روز پایان قطعنامه یعنی ده سال بعد از روز اجرا در نظر گرفته میشد. همچنین برجام برنامه هستهای ایران را بدون دورنمای روشن در آینده، در یک تعلیق حداقل ده ساله و از یک منظر بلندمدت فرو میبرد. از سوی دیگر با توجه به محدودیتهای شدید اعمال شده در تحقیق و توسعه تا پایان سال دهم، امکان اینکه بتوان در مدتی محدود از 6 هزار سو غنیسازی به 190هزار سو دست یافت دور از دسترس نشان میدهد.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: کمیسیون این گونه جمعبندی میکند که در برجام در مجموع و تقریبا در همه موارد مرتبط با بخش فنی برنامه هستهای ایران ـ به جز غنیسازی در ۵۰۶۰ دستگاه ماشین نسل اول ـ آنچه عملا رخ خواهد داد نوعی کاهش ظرفیت موجود، ایجاد محدودیت مشخص در همه ابعاد از جمله تحقیق و توسعه و کند شدن رشد در مسیر تحقق برنامه صنعتی غنیسازی ایران و بالطبع منجر به از بین رفتن زنجیره تامین و سازندگان قطعات در کشور حداقل برای ۱۰ سال خواهد بود. همچنین درباره رآکتور آب سنگین اراک جمعبندی کمیسیون این است که اگرچه رآکتور بازطراحی شده بنابه تعریف یک رآکتور آب سنگین خواهد بود، ولی مزایای رآکتورهای آب سنگین در استفاده از اورانیوم طبیعی ـ بهعنوان سوخت طبیعی خام ـ را از دست خواهد داد؛ در عین حال کمیسیون به علت ملاحظات سیاسی و ایستادگی در برابر ادعاهای بیاساس مقامات آمریکایی حفظ ویژگی آب سنگین بودن این رآکتور را بهرغم تحمیل هزینه بیشتر، دستاورد خوب برجام برمیشمرد، علاوه بر اینکه با مدرنسازی و بالا رفتن شار نوترونی، افزایش توان رآکتور برای تولید رادیوداروها و ارائه خدمات بیشتر به مردم از دستاوردهای آن تلقی میشود. از سوی دیگر کمیسیون تعهد درازمدت برای عدم ذخیرهسازی آب سنگین در ایران ـ که بناست از کشور صادر شود ـ را نقطه منفی تلقی میکند و توجیه صادرات و فروش آب سنگین را به دلیل استراتژیک بودن این کالا برای کشور بلاوجه میداند. همچنین کمیسیون تعهد به اینکه ایران در آینده نیز اقدام به ساخت رآکتور آب سنگین نخواهد کرد، ضعفی جدی و محدودیتی غیرقابل قبول میداند. همچنین از آنجا که تغییر ماهیت تاسیسات فردو ـ که یک مرکز غنیسازی غیرقابل تهدید از سوی دشمنان و ضمانت عدم تعرض به نطنز بوده ـ صرفا به یک مرکز تحقیقاتی نادرست بوده و با توجه به هزینه فرصت ایجاد شده، آن کمیسیون قانع نشده است که دقیقا براساس کدام استدلال منطقی این کار انجام خواهد شد. البته در نامه رسمی سازمان انرژی اتمی به کمیسیون بر این امر تاکید شده است که هنوز تصمیم قطعی برای تاسیس مرکز پیشرفته فیزیک اتمی در فردو گرفته نشده است.
کمیسیون در گزارش خود آورده است که پس از بررسی به این جمعبندی رسید که براساس متن برجام، برنامه تحقیق و توسعه غنیسازی ایران ادامه خواهد یافت که امر مثبتی است، اما از حیث نوع ماشینها، گستره بهکارگیری آنها و زمانبندی موضوع، دارای سرعتی کمتر از سرعت منطقی است و کمیسیون معتقد است بهبود وضعیت برنامه تحقیق و توسعه در برجام بیش از این هم ممکن بوده است. در مجموع جمعبندی کمیسیون این است که تغییرات فنی ایجادشده در برنامه غنیسازی صنعتی و برنامه تحقیق و توسعه غنیسازی ایران، بازگشتپذیری برنامه هستهای کشور را در صورت نقض جزئی یا کلی توافق از سوی ایران با آسیب مواجه کرده است. همچنین این موضوع برای کمیسیون محرز شده است که با استناد به متن برجام دسترسی به تاسیسات نظامی ایران ممکن شده است. از سوی دیگر رژیم دسترسی و بازرسی توافق شده در برجام نیز، یک رژیم کاملا ویژه و بسیار فراتر از پروتکل الحاقی است. در گزارش کمیسیون آمده است: دریافت کمیسیون از حفظ بخشی از تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل متحد مرتبط با مساله هستهای در قطعنامه 2231، آن است که تحریمهای تسلیحاتی و موشکی علیه ایران ولو با شدت و محدودیت زمانی کمتر نسبت به قطعنامههای گذشته ـ که هیچیک از آنها مورد قبول ایران نبودهاند ـ همچنان باقیمانده است.
از سوی دیگر کمیسیون معتقد است تحریمهای خارجی ـ در صورت تدبیر داخلی و التزام به الگوی اقتصاد مقاومتی ـ هرگز منجر به فلج شدن اقتصاد کشور نخواهد شد و امکان تداوم پیشرفت کشور با فرض پیگیری اقتصاد مقاومتی وجود خواهد داشت. همچنین با بررسیهای صورت گرفته در کمیسیون معلوم شد که تحریم سوئیفت درخصوص نهادهای خارج شده از لیست انسداد داراییها مرتفع شده و این محدودیت از نهادهای اصلی کشور مثل بانک مرکزی، بانک ملت، بانک تجارت و برخی دیگر بانکها در روز اجرا رفع خواهد شد که موضوع بسیار مثبت ارزیابی میشود؛ لکن زیرساخت قانونی تحریم سوئیفت تا روز انتقال ـ هشت سال پس از تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ - باقی خواهد ماند و در تاریخ مذکور نیز صرفا تعلیق ـ و نه لغو ـ خواهد شد. همچنین کمیسیون به این ارزیابی نرسیده است که مفهوم لغو تحریم به معنای برچیده شدن زیرساخت قانونی تحریمها در برجام وجود دارد و جز در موارد معدود و بسیار کم اهمیت، در تمامی موارد تحریمها تعلیق یا توقف در اجرا شده و زیرساخت قانونی آنها حفظ میشود و این امر تامینکننده هدف ذاتی ایران از مذاکرات نیست. براساس جمعبندی کمیسیون، اصل تناظر در انجام تعهدات دو طرف در برجام بهطور کامل رعایت نشده و کمیسیون در موضوع تناظر کیفی دریافته است که در برابر اقدامات اساسی ایران براساس برجام تحریمهای کنگره و ایالات آمریکا و اتحادیه اروپا لغو نشده و صرفا به حالت تعلیق در میآیند.
پالس مثبت شورای عالی امنیت ملی
این گزارش اما پایان و فرجام برنامه جامع اقدام مشترک در مجلس نبود. مجلسیها دیروز طرحی را با قید دوفوریت به صحن پارلمان آوردند که در صورت تصویب دولت ایران را ملزم به اقدام متناسب و متقابل در اجرای برجام خواهد کرد، گرچه دوفوریت این طرح که با عنوان اقدام متناسب و متقابل دولت در اجرای برجام مطرح شده، موافقت نمایندگان را بهدست نیاورد، اما مجلسیها یک فوریت آن را تصویب کردند. در میان تلاش نمایندگان برای جلب موافقتها یا مخالفتها با قید دوفوریت این طرح، علاالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس که بهعنوان پیشنهاددهنده این طرح دو فوریتی سخن میگفت اعلام کرد که شورای عالی امنیت ملی، برجام را تصویب کرده است.
لاریجانی: زمان نداریم
رئیس مجلس بهعنوان موافق از طرح دوفوریتی «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» سخن گفت. به گزارش «خبرآنلاین»، علی لاریجانی تلاش کرد به منتقدان این طرح پاسخ دهد. او گفت: «میگویند که طرح ارتباطی به گزارش کمیسیون ندارد. در حالی که عکس این مطلب درست است. صفحه ۱۹ گزارش را ملاحظه کنید نوشته باید طرح دوفوریتی بیاید.» او خطاب به حداد عادل گفت: «مگر ما صحبت نکردیم که سه نفر از فراکسیون اصولگرایان و سه نفر از کمیسیون رهروان بنشینند و طرحی را آماده کنند. آقایان زارعی، بذرپاش، توکلی، حقیقتپور و بروجردی دو جلسه گذاشتند و دیروز در جلسه نهایی من هم بودم و نهایی شد.» لاریجانی ادامه داد: «میگویند چرا عجله دارید؟ هر کسی از مناسبات بینالمللی خبر داشته باشد، میداند که ما زمان نداریم. ما فکر میکردیم کنگره رد میکند و ما زمان داریم؛ اما نشد و اکنون دیگر زمان نداریم. هرچه تاخیر شود به ضرر ماست.» رئیس قوهمقننه ادامه داد: «این طرح با برخی از بندها مغایرت دارد، عکسش است. مثلا تاکید کردیم که بازدید نظامی نباید باشد. شورایعالی امنیت ملی باید طرحی دهد و جلوی نفوذ سیاسی گرفته شود. یا گفته شده اگر شروع به تهدید کنند باید رفتار ما عوض شود. یا از الزامات ما این است که لغو تمامی تحریمها را باید مشاهده کنیم و شورایعالی امنیت ملی نظارت کند. گفتهایم ما سلاح هستهای نمیسازیم، اما پدافند هستهای باید داشته باشیم و در این زمینه تاکید کردهایم. همچنین در طرح گفتهایم به هر بهانهای تحریمها را احیا کنند، برجام برای خودشان میماند و ایران راه خودش را میرود.»
مخالفتها با دوفوریت طرح
لاریجانی در شرایطی به دفاع از طرح برجام پرداخت که برخی نمایندگان اعتراضاتی درباره طرح مورد دفاع او مطرح کردند. تذکر حمید رسایی، نماینده عضو جبهه پایداری به مباحثه میان او و علی لاریجانی تبدیل شد. لاریجانی در واکنش به تذکر رسایی مبنی بر انتساب موضوعاتی به دفتر رهبری درخصوص رسیدگی فوری برجام در مجلس، گفت: ما چیزی را به مقام معظم رهبری منتسب نکردیم. به گزارش «ایسنا»، رسایی در تذکری در جلسه علنی دیروز بار دیگر خطاب به رئیس مجلس، گفت: شما در جلسه غیرعلنی گفتید که از دفتر رهبری زنگ زدند که چرا زودتر تصمیمگیری نمیکنید. لاریجانی در واکنش توضیح داد: تماس از دفتر آقا بوده و حتی آیتالله مکارم نیز نامه نوشتند و خودتان هم دیدید. همه منتظرند که شما تصمیم بگیرید.
برجام را رد کنید
با همه مخالفتها با دوفوریت طرح مجلس درباره برجام، غلامرضا تاجگردون از نمایندگان عضو کمیسیون ویژه در نطق خود خطاب به نمایندگان مخالف توافق گفت: من به دوستانم پیشنهاد میکنم تعارف نکنید؛ طرح بدهید و برجام را رد کنید تا مردم تکلیفشان را با شما بدانند.
به گزارش خبرآنلاین، تاجگردون با برشمردن برخی از هزینههایی که تحریمها برای ما ایجاد کرده است، گفت: باید با مردم روراست بود. برجام واقعیت رهایی از محدودیتهاست. مردم باید بدانند چه هزینههای غیرضروری دادهایم و این هزینهها نباید ادامه یابد.
او با بیان اینکه آیا مردم میدانند غیر از پولی که از قِبَل تشرف به حج نصیب آلسعود میشود، با قیمت نفت صددلاری سالانه ۶۰ میلیارد دلار به جیب آلسعود ریختهایم، گفت: آیا میدانید که سالانه ۶ میلیارد دلار پول دلالیها را دادهایم. منافع ناشی از راهاندازی هر فاز پارس جنوبی۳ میلیارد دلار است اما با راه نیفتادن ۱۰ فاز آن سالانه ۳۰ میلیارد دلار ضرر میکنیم. دیگر هزینه بس است، نگذارید جوانان ما از ما رویگردان شوند. تاجگردون سپس به روندی که در تنظیم گزارش نهایی کمیسیون ویژه برجام وجود داشت، اشاره کرد و با اشاره به نگاه سیاسی و یکجانبهگری حاکم بر نتیجه نهایی بررسی برجام گفت: تنظیم گزارش به این نحو یعنی ارائه گزارش مبسوط و دادن سند به دشمن. در این گزارش از قرائت ایرانی برجام فاصله گرفته شده است.
تصویب یک فوریت طرح برجام
مجلسیها که دیروز با دوفوریت طرح «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» موافقت نکردند، یک فوریت این طرح را با 168 رای موافق، 57 رای مخالف و 9 رای ممتنع به تصویب رساندند. به گزارش «ایسنا» متن این طرح شامل یک ماده واحده، 9 بند و 2 تبصره میشود. ماده واحده این طرح به دولت اجازه میدهد در چارچوب مصوبات شورای عالی امنیت ملی به شکل داوطلبانه برجام را اجرا کند. بر مبنای بندی از این طرح، هیچ دولتی در ایران حق تولید و بهکارگیری سلاح کشتارجمعی ندارد و دولت موظف است سیاست خلع سلاح هستهای جهانی را بهطور فعال دنبال کرده و در کلیه تلاشهای بینالمللی، حقوقی و دیپلماتیک برای نجات بشریت از خطر سلاحهای هستهای و اشاعه آنها، فعالانه مشارکت کند. همچنین پایه برنامه جامع اقدام مشترک بر همکاری و احترام متقابل قرار دارد و هرگونه اقدام مبتنی بر فشار و تهدید به هر بهانهای با تشخیص شورایعالی امنیت ملی موجب تجدیدنظر در این همکاری خواهد شد. به موجب بندی دیگر از این طرح دولت موظف است هرگونه عدم پایبندی طرف مقابل را در زمینه لغو موثر تحریمها یا بازگرداندن تحریمهای لغو شده یا وضع تحریم تحت هرعنوان دیگر را به دقت رصد کرده و اقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران انجام داده و همکاری داوطلبانه را متوقف کند و توسعه سریع برنامه صلحآمیز هستهای جمهوری اسلامی ایران را سامان دهد بهطوریکه ظرف مدت دوسال ظرفیت غنیسازی کشور به 190هزار سو افزایش یابد. شورایعالی امنیت ملی مرجع رسیدگی به این موضوع است. همچنین دولت موظف است برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران را با چشمانداز تجاری صنعتی دنبال کند. از سوی دیگر بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک و همچنین درصورت ضرورت تبادل ذخایر غنیشده، منوط به انعقاد قراردادهای قطعی و مطمئن جایگزین و حصول اطمینان نسبت به اجرای آنها باشد.
در تبصرهای دیگر از این طرح آمده است: نظارتهای آژانس در چارچوب مقررات بینالمللی و با رعایت مصالح امنیت ملی کشور که شورایعالی امنیت ملی مشخص میکند، انجام پذیرد و دولت باید مراقبت کند که در مسیر اجرای برجام و پس از آن، حفاظت کامل از اسرار و اطلاعات طبقهبندیشده بهویژه در حوزه نظامی و امنیتی صورت گیرد. میزان همکاری با آژانس منوط به اقدامات احتیاطی لازم برای تضمین این امر، توسط آژانس بینالمللی انرژی اتمی است، همچنین هیچگونه دسترسی نظارتی آژانس به مراکز نظامی و اشخاص حقیقی به بهانه برجام مجاز نیست مگر آنکه موارد بهصورت جداگانه و با جزئیات به تصویب شورایعالی امنیت ملی برسد.
براساس این طرح دولت موظف است منابع مالی آزادشده را در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی و رونق تولید، سرمایهگذاریهای ضروری و با اولویت نیازهای بخش خصوصی و تقویت صندوق توسعه ملی صرف کند. در تبصره این طرح وزیر امور خارجه موظف شده روند اجرای توافقنامه را هر ششماه یکبار به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گزارش دهد.
به موجب تبصره دیگر این طرح، با اجرای این قانون، «قانون الزام دولت به تعلیق اقدامات داوطلبانه در صورت ارجاع با گزارش روند هستهای به شورای امنیت» مصوب آذرماه ۱۳۸۴، «قانون الزام دولت به تجدیدنظر در همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی» مصوب دیماه ۱۳۸۵، «قانون صیانت از دستاوردهای صلحآمیز هستهای جمهوری اسلامی ایران» مصوب تیرماه ۱۳۸۹ و «قانون الزام دولت بر حفظ دستاوردها و حقوق هستهای ملت ایران» مصوب تیرماه ۱۳۹۴ لغو میشود.
بیانیه ۵ عضو کمیسیون برجام خطاب به ملت ایران
گزارش، خارج از کمیسیون تدوین شد
پنج تن از اعضای کمیسیون ویژه بررسی برجام با صدور بیانیهای خطاب به ملت ایران متن گزارش برجام که در جلسه علنی روز گذشته مجلس شورای اسلامی قرائت شد را گزارشی یکسونگر خواندند و تاکید کردند: «بیانیه قرائت شده منطبق بر منافع ملت نبوده و آثار بسیار مثبت برجام که میتواند راهگشای بسیاری از مشکلات جاری کشور باشد را نادیده گرفته است.» به گزارش خبرآنلاین به نقل از خانه ملت، متن کامل بیانیه علاءالدین بروجردی، منصور حقیقتپور، غلامرضا تاجگردون، مسعود پزشکیان و عباسعلی منصوری آرانی از اعضای کمیسیون ویژه بررسی برجام به این شرح است:
ملت شریف ایران
امروز گزارش بررسی برجام توسط کمیسیون ویژه در صحن علنی مجلس قرائت شد. وظیفه خود میدانیم در جهت تنویر افکار عمومی و بیان واقعیتهای موجود نکاتی چند که طرح آن ضرورت دارد، به استحضار رسانده شود. شاکله اعضای کمیسیون که براساس توافق نسبی فراکسیونهای سیاسی مجلس شکل گرفت از ابتدا بیانگر ورود جریان یکسویه در شکلگیری، تنظیم گزارشها و مدعوین بود بهنوعی که بنا بر اصرار و اعمال رئیس محترم کمیسیون به شکل پدیده جدیدی که دون شأن مجلس بود گزارشها و نهایتا متن نهایی به اذعان رئیس محترم کمیسیون، خارج از مجلس تدوین شد. حسب مصوبه کمیسیون مقرر شد کمیسیون، گزارشهای کمیتههای پنجگانه تخصصی را استماع، بحث و نقطهنظرات اعضا را اعمال کند. باوجود طرح گزارشهای کمیتهها که نسخهای از آن موجود است، روایت نهایی تنظیم شده توسط ریاست کمیسیون که در جلسه نهایی تقدیم صحن کمیسیون شد، خلاف جریان قبلی بوده و تنظیم شده براساس گفتمانی بود که از ابتدا مخالف برجام بودند. متاسفانه بهدلیل سوگیری حاکم بر کمیسیون به تذکرات دلسوزانه اعضا توجه نشد و گزارش یکسونگر که خارج از کمیسیون تدوین شده بود به رأی اعضای حاضر در کمیسیون (۳ نفر از اعضا بهدلیل اعتراض جلسه را ترک کرده بودند) گذاشته شد که در نهایت با ۶ رأی مثبت و ۴ رای منفی به تصویب رسید. ما امضاکنندگان زیر اعتقاد داریم بیانیه قرائت شده منطبق بر منافع ملت نبوده و آثار بسیار مثبت برجام که میتواند راهگشای بسیاری از مشکلات جاری کشور باشد نادیده گرفته شده است. در جهت بیان واقعیتهای برجام ضمن رد گزارش ارائه شده به پیوست گزارش آثار مثبت و یا دستیافتهای برجام را تقدیم ملت شریف ایران میکنیم و از عموم سیاسیون و ملت ایران درخواست کنیم حسب فرمایش مقام معظم رهبری که برجام باید عامل وحدت جامعه شود، عمل کنند.
علاءالدین بروجردی، منصور حقیقت پور، غلامرضا تاجگردون، مسعود پزشکیان و عباسعلی منصوری آرانی
امضاکنندگان این بیانیه، در گزارشی ۱۶۵ دستاورد جمهوری اسلامی ایران در برنامه جامع اقدام مشترک را مورد تاکید قرار دادند.
ارسال نظر