سبقت درآمدهای مالی ایران از درآمدهای نفتی

گروه اقتصاد بین‌الملل: به نظر می‌رسد استراتژی اقتصادی رئیس‌جمهوری ایران برای کاهش وابستگی به نفت در حال به ثمر نشستن است. نشریه انگلیسی گاردین در تازه‌ترین تحلیل خود از درآمدهای دولت ایران نوشته است با توجه به آنکه قیمت‌های نفت کاهش یافته، دولت ایران سعی کرده است اتکای سنتی خود به درآمدهای نفتی را به تکیه بر درآمدهای مالیاتی تبدیل کند و به همین دلیل ایران برای نخستین بار ظرف حدود نیم قرن گذشته، موفق شده است درآمدهای مالیاتی خود را به بیش از سطح درآمدهای نفتی خود برساند.


گاردین در ادامه به نقل از علی کاردر، معاون سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت ایران نوشت: «استراتژی اقتصادی حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران این است که وابستگی بودجه دولت به نفت به شدت کاهش یابد و در عوض جمع‌آوری مالیات به‌طور نظام‌مندتر انجام شود.» کاردر در حاشیه دومین مجمع ایران-اروپا که در ژنو تشکیل شد، به خبرنگار گاردین گفت: «برای نخستین بار طی 50 سال اخیر، سهم درآمدهای نفتی ایران کمتر از درآمدهای مالیاتی، شامل مالیات بر ارزش افزوده شده است.» وی افزود‌: «در حال حاضر تنها حدود 10 درصد تولید ناخالص داخلی ایران به نفت وابسته است. حدود 20 درصد از درآمدهای نفتی ایران به صندوق توسعه ملی واریز و صرف اهداف توسعه‌ای می‌شود.»


طی سال‌های اخیر، به دلیل تحریم‌هایی که از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا به اجرا درآمد و پس از آن به دلیل کاهش قیمت‌های جهانی، درآمدهای نفتی ایران متحمل خسارات جدی شد. حالا اما با تایید ناظران سازمان ملل متحد مبنی بر اینکه ایران گام‌های لازم برای اجرای توافق هسته‌ای را برداشته است، انتظار می‌رود تحریم‌ها از میان برداشته شوند. روحانی هفته گذشته اعلام کرد که تاریخ لغو تحریم‌ها می‌تواند به زودی (ماه ژانویه) باشد.


کاردر گفته است که شرکت ملی نفت ایران تا ماه نوامبر مجموعه‌ای از قراردادهای پرسود جدید را به ارزش بیش از 100 میلیارد دلار به سرمایه‌گذاران خارجی پیشنهاد خواهد کرد که حدود 45 مورد از آنها ساحلی و فراساحلی خواهد بود. وی افزود: «ما در حال حاضر 3 میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کنیم که از این میان 3/ 1 میلیون بشکه صادر می‌شود اما انتظار داریم این رقم در ماه مه یا ژوئن سال آینده به 3/ 2 میلیون افزایش یابد.»


یک تحلیلگر اقتصادی می‌گوید: «طی سال‌های اخیر، تهران گام‌های مهمی را برای مقابله با فرار مالیاتی و حرکت به سمت درآمدهای مالیاتی به جای تکیه بر ثروت نفت برداشته است اما نمی‌توان پیش‌بینی کرد که با افزایش قیمت نفت یا افزایش فروش نفت خام، ایران خواهد توانست در آینده همچنان این معادله را حفظ کند یا نه.» وی افزود: «ایران بر اساس توصیه صندوق بین‌المللی پول در اوایل دهه ۱۹۹۰ بازتعریف نظام مالیاتی خود را آغاز کرد اما اقدامات واقعی از دوران دولت اصلاحات شروع شد و در دوران احمدی‌نژاد با اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده برای نخستین بار ادامه یافت.» وی در ادامه گفت: «ایران که تازه شاهد ثمرات این اقدامات است، به‌طور جدی‌تر به اخذ مالیات می‌پردازد و بیشتر به درآمدهای مالیاتی تکیه می‌کند.»


وی با اشاره به اینکه سال‌ها فشار و سختی دوران تحریم‌ها موجب شد تا ایران مجبور شود راهی برای کاهش وابستگی به نفت بیابد، افزود: «این یک پیشرفت مثبت برای ایران محسوب می‌شود چون هر چه افراد مالیات بیشتری بپردازند، مسوولیت‌پذیری و پاسخگویی بیشتری را از دولت مطالبه خواهند کرد.»

گاردین در این گزارش خود اخذ مالیات بر ارزش افزوده از شکر و چای، دو ماده غذایی اساسی در دوران پهلوی را به‌عنوان دلیل اصلی توانایی ایران در راه‌اندازی راه‌آهن ملی برشمرد.


امیرعلی هندجانی، مدیر ایرانی یک شرکت انرژی آمریکایی می‌گوید که ایران انگیزه لازم برای اجرای هر چه سریع‌تر توافق هسته‌ای را دارد که به جهان ثابت کند برای تجارت آماده است. او می‌گوید: «ما در مقطع بی‌ثباتی قرار گرفته‌ایم، امیدها و انتظارات زیادی وجود دارد اما باید به نتیجه برسند. پرسش این است که آیا دولت ایران با توجه به باقی ماندن برخی تحریم‌ها، عمدتا تحریم‌های آمریکا، خواهد توانست این انتظارات را برآورده کند؟ شرکت‌های اروپایی باید نسبت به تجارت با ایران بسیار هوشیار باشند. اروپایی‌ها بیشترین نفع را می‌برند، نباید فراموش کنیم که یک دهه پیش اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران بود و دلیلی ندارد که آنها نتوانند دوباره این جایگاه را به‌دست آورند.»


در هفته گذشته، جورج آزبورن، وزیر دارایی انگلیس به نشریه فایننشال تایمز گفت که تمایل دارد بزرگ‌ترین هیات متشکل از تجار و سرمایه‌گذاران انگلیسی را در سال آینده به ایران اعزام کند. او که پس از پایان دیدار جنجالی‌اش از چین این تصمیم خود را اعلام کرد، گفت هدفش از این اقدام رونق بخشیدن به اقتصاد انگلستان خواهد بود. آزبورن با اشاره به پتانسیل رو به رشد اقتصاد ایران گفت: «ما می‌توانیم کناری بنشینیم و شاهد آن باشیم که دنیا به پیش می‌رود یا مانند بسیاری از کشورها که این راه را در پیش گرفته‌اند، ماهم آنجا (در ایران) حاضر شویم.»