ابهام‌زدایی از هزینه‌کرد منابع ارزی

دنیای اقتصاد: در یک هفته گذشته نحوه عملکرد بانک مرکزی در هزینه کرد منابع صندوق توسعه ملی به مجادله ارزی میان مدیران این بانک و صندوق توسعه ملی تبدیل شد و رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی به شدت از عملکرد بانک مرکزی در این زمینه انتقاد کرد. وی همچنین از ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهور برای اصلاح این رویه خبر داد.

اما این موضوع با واکنش مسوولان بانک مرکزی همراه شد و مقامات ارزی این بانک ضمن تاکید بر این موضوع که بانک مرکزی در مسیر قانونی منابع را هزینه می‌کند «حفظ امنیت»، «حفظ ارزش»، «نقدینگی» و «سودآوری» را به‌عنوان 4 اصل مدیریت منابع ارزی عنوان کردند؛ اما روز گذشته رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی با ارائه توضیحاتی به این مجادله ارزی پایان داد. حسینی بر این موضوع تاکید کرد که انتقاد وی به عملکرد بانک مرکزی در گذشته مربوط بوده است.

آغاز مجادله مدیریت ارزی

هفته گذشته موضوع نحوه عملکرد بانک مرکزی در هزینه کرد منابع صندوق توسعه ملی که از سوی صفدر حسینی، رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی به شدت مورد انتقاد قرار گرفته بود به یک مجادله مدیریت ارزی در اقتصاد کشور تبدیل شده بود که واکنش مقامات بانک مرکزی را نیز به همراه داشت.

صفدر حسینی در انتقاد از عملکرد بانک مرکزی با بیان اینکه بانک مرکزی متاسفانه محرم خوبی برای پول‌های صندوق توسعه ملی در گذشته نبوده، اعلام کرده بود براساس سیاست‌های کلی برنامه ششم که به تازگی از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده است، مدیریت حساب‌های صندوق توسعه ملی از سال آینده از بانک مرکزی مستقل می‌شود که این یک نگاه بسیار هوشمندانه‌ای است و پایه استقلال بانک مرکزی را هم می‌سازد.

حسینی همچنین در بخشی از اظهارات خود نحوه هزینه کرد درآمدهای حاصل از فروش نفت را تشریح کرده بود. بر همین اساس ۵/ ۱۴درصد آن به وزارت نفت، ۲۰ درصد به صندوق توسعه ملی و بقیه آن به خزانه تعلق دارد. به گفته حسینی درآمد حاصل از فروش نفتی در دوران تحریم در برخی کشورها بلوکه شده به‌عنوان امانت صندوق نزد بانک مرکزی است و این بانک هم موظف است که از آن نگهداری کند و حق ندارد که روی پول ما دخل و تصرفی داشته باشد یا آن را در کشوری، سپرده‌گذاری بلندمدت کند.

رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی بر این موضوع نیز تاکید کرد که منابع صندوق توسعه ملی نیز نزد بانک مرکزی است و باید پروژه‌هایی که این صندوق معرفی می‌کند، در اولویت پرداخت قرار گیرد، نه اینکه بانک مرکزی برای بخش‌های دیگری که دلخواه خودش است، هزینه کند.

رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی در ادامه انتقاد از عملکرد بانک مرکزی تاکید کرد: ممکن است بانک مرکزی اولویت‌های دیگری داشته باشد که برای اجرای آن و اداره کشور، از منابع صندوق توسعه ملی هم استفاده کند اما این اقدام غیرقانونی است و درست آن است که برای هزینه‌کرد منابع صندوق توسعه ملی در این اولویت‌ها، بانک مرکزی اجازه قانونی داشته باشد که بتواند از منابع صندوق برداشت کند.

حسینی در پایان اظهارات خود از اقدامات صندوق توسعه ملی برای جلوگیری از این تخلفات سخن گفت و از ارسال نامه‌ای در این زمینه به رئیس‌جمهوری خبر داد. به گفته وی تاکید نامه مذکور بر این است که باید منابع صندوق توسعه ملی توسط بانک مرکزی شفاف شود، چراکه از سال آینده، حساب‌های ما براساس حکم مقام معظم رهبری در برنامه ششم، از حساب‌های بانک مرکزی مستقل می‌شود و بانک مرکزی باید تکلیف ما را مشخص کرده و منابع مان را به حساب‌هایی که صندوق توسعه ملی در آینده خواهد داشت، منتقل کند.

مدیریت منابع ارزی

اما این اظهارات از سوی رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی با واکنش مسوولان بان مرکزی مواجه شد. به اعتقاد مسوولان بانک مرکزی چنین انتقادی به عملکرد بانک مرکزی وارد نیست و این بانک براساس قانون در این زمینه عمل کرده است و هیچ دستور پرداخت انجام‌نشده صندوق توسعه ملی در بانک مرکزی وجود ندارد.

غلامعلی کامیاب، معاون ارزی بانک مرکزی در واکنش به اظهارات مطرح شده از سوی صفدر حسینی «حفظ امنیت»، «حفظ ارزش»، «نقدینگی» و «سودآوری» را به‌عنوان 4 اصل مدیریت منابع ارزی عنوان کرد و گفت: مثل هر حساب بانکی دیگر، برداشت از حساب‌های صندوق توسعه ملی با دستور و امضاهای از قبل معرفی شده صندوق صورت می‌گیرد. بنابراین اولا این بانک منابع صندوق را بدون اجازه آن برداشت نمی‌کند. ثانیا به‌طور کلی با توجه به سیاست عدم تزریق نقدینگی به اقتصاد، بانک مرکزی با تبدیل ارز به ریال مخالف است ثالثا بانک مرکزی هرگز ذخایر ارزی را برای هزینه کردن به ریال تبدیل نمی‌کند و اصولا ذخایر بانک مرکزی به لحاظ قانونی، اصولی و اقتصادی قابل هزینه کردن در جایی نیست.

وی با بیان اینکه بانک مرکزی وجوه حاصل از صادرات نفت را حسب احکام قانونی تسهیم و به حساب‌های مربوطه واریز می‌کند، تصریح کرد: این عمل سیاهه به سیاهه نفت انجام و در اسناد حسابداری صادره ذکر می‌شود.

کامیاب ادامه داد: به این ترتیب سیاهه‌های نفتی به هر ارزی که وصول شده باشد به همان ارز به حساب‌ها منظور می‌شود و بانک مرکزی نمی‌تواند در مورد صندوق استثنا قائل شود.

به گفته معاون ارزی بانک مرکزی صندوق توسعه ملی از بانک مرکزی انتظار و درخواست دارد وجوه پرداختی بابت احکام قانونی از حساب‌های ارزی غیردلاری آن صندوق را در ردیف مطالبات دلاری صندوق از دولت منظور و تایید کند، بانک مرکزی در قبال این درخواست مقاومت کرده و آن را نپذیرفته است، زیرا بانک مرکزی امانتدار همه مشتریان است و نمی‌پذیرد که بار مالی اضافی و نامعقول به بیت‌المال تحمیل شود.

تکذیب برداشت ۱۲ میلیارد دلاری

درحالی که بانک مرکزی در واکنش به اظهارات حسینی اعلام کرد تخلفی در زمینه هزینه‌کرد منابع صندوق توسعه ملی انجام نداده و چهار اصل مدیریت ارزی را اعلام کرد. رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی توضیحاتی را در این رابطه مطرح کرد که به مجادله مدیریت ارزی میان صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی پایان می‌دهد.

حسینی روز گذشته با بیان اینکه درخصوص اظهار نظرهای اینجانب در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران درباره نحوه تعامل صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی، بازتاب‌ها و تفسیرهای زیادی منتشر شده، گفت: آنچه مورد انتقاد بنده بود و به‌طور روشن در مقابل دوربین صداوسیمای جمهوری اسلامی بیان و در بخش‌های مختلف خبری نیز پخش شد، انتقاد از رفتارهای بانک مرکزی در گذشته بود.

وی تاکید کرد: در جلساتی که به‌طور مرتب با رئیس کل و مدیران ارزی بانک مرکزی داریم مسائل کارشناسی و نحوه تخصیص منابع به طرح‌های تولیدی و تامین سرمایه در گردش را مورد بررسی قرار می‌دهیم و احیانا نسبت به طرح ایرادها و نکات کارشناسی و چاره‌اندیشی برای آنها، اقدام می‌کنیم.

حسینی همچنین به عملکرد مناسب بانک مرکزی در راستای انجام وظایف خود به‌عنوان سیاست‌گذار پولی اشاره کرد و گفت: آنچه در این روزها و در لابه‌لای سطور رسانه‌ها مغفول واقع شد، توجه به نقش موثر نظام بانکی و در راس آن بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در مدیریت مسائل پولی کشور است. بانک مرکزی در دولت یازدهم به مدیریت دکتر سیف نقش موثری در کاهش معنادار تورم، کنترل رشد نقدینگی و به ویژه کاهش نوسانات نرخ ارز داشته که این مهم در آماده کردن زمینه برای سرمایه‌گذاری و حمایت از تولید، بسیار اساسی است.

رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی همچنین به رابطه قدیمی با رئیس کل بانک مرکزی اشاره کرد و گفت: در شورای پول و اعتبار با آقای سیف همکاری نزدیک دارم و همواره تعامل مثبتی با یکدیگر داشته‌ایم. اصلا اعتقاد ندارم که مواضع احیانا انتقادی من متوجه شخصیت یا سوء عملکرد سیف یا همکاران وی شود و لازم می‌دانم بر این نکته تاکید کنم.

موضوع دیگری که در جریان این مجادله ارزی مطرح شده بود برداشت ۱۲ میلیارد دلاری از منابع صندوق توسعه ملی از سوی دولت و بانک مرکزی بود که روز گذشته از سوی حسینی تکذیب شد. وی در این رابطه گفت: از صحبت‌های بنده چنین استنباط شد که ۱۲ میلیارد دلار از سوی دولت یا بانک مرکزی برداشت شده که به هیچ‌وجه صحت ندارد و ما جداگانه آن را تکذیب کردیم.