لندن نمی‌خواهد از قافله غرب جا بماند

علی بیگدلی

کارشناس مسائل اروپا

سفر روز یکشنبه فیلیپ هاموند، وزیر امور خارجه بریتانیا به ایران با هدف بازگشایی سفارت این کشور، گام مهمی در جهت بهبود روابط و مناسبات دو کشور تلقی می‌شود. چندی است که تهران و لندن درگیر موضوع بازگشایی سفارت‌هایشان هستند که در سال ۱۳۹۰ به دنبال ورود عده‌ای از معترضان به داخل ساختمان این سفارت در تهران به حالت تعلیق درآمد. در این رابطه طی آخرین سفری که دکتر حسن روحانی برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل انجام داد، ملاقاتی بین ایشان و نخست‌وزیر بریتانیا انجام و بحث بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور در آنجا مطرح شد اما این تصمیم موکول به زمانی شد که تفاهم‌نامه هسته‌ای میان ایران و غرب امضا یا تحریم‌ها لغو شود.


در نهایت با نظر مثبت پارلمان و نخست وزیر بریتانیا قرار بر آن شد که سفارت این کشور در تهران بازگشایی شود و سفر پیش‌روی فیلیپ هاموند نیز در همین راستا است. منتها در مذاکراتی که در پارلمان بریتانیا صورت گرفت آنها از دولت ایران خواستند که ضمانت امنیتی به بریتانیا بدهد که دیگر چنین اتفاقاتی در سفارت آن کشور در خاک ایران رخ ندهد. زیرا از منظر حقوق بین‌الملل این اقدام تعرض به حریم بریتانیا تلقی می‌شود. در عین حال انبساطی که در سیاست خارجی ایران پس از امضای توافق وین رخ داد را نیز نباید از نظر دور داشت. به دنبال این انبساط، کشورهای خارجی به این نتیجه رسیدند که می‌توانند روابط‌شان با ایران را گسترش دهند. در این میان بریتانیا چون در ایران فعالیت‌های سفارتش به حالت تعلیق درآمده بود در گام نخست اقدام به بازگشایی سفارتش کرد. همچنین می‌توان گفت این کشور در رقابت با دیگر کشورهای اروپایی که به ایران هیات‌هایی را فرستاده بودند یا فرانسه که در سطح وزیر امور خارجه‌اش به ایران سفر داشتند، ترغیب شد که هرچه سریع‌تر بحث بازگشایی سفارت‌ها در تهران و لندن را فیصله دهد؛ تاثیرپذیری لندن از سیاست‌های آمریکا را نیز باید مورد توجه قرار داد.


اکنون که بریتانیا در چنین موقعیتی قرار دارد و تصمیم بر بازگشایی سفارت گرفته بدون شک سفر فیلیپ هاموند بسیار مهم و اثرگذار خواهد بود. در زمان بسته بودن سفارت‌ها سطح مبادلات سیاسی و اقتصادی دو کشور کاهش یافته بود بنابراین هر دو کشور برای بهبود روابطشان در این سطوح لازم دیدند که در جهت بازگشایی سفارت‌ها اقدام کنند. از دیگر سو به دنبال کاهش سطح روابط دیپلماتیک میان ایران و بریتانیا و بسته شدن سفارتخانه‌ها، کانادا نیز سفارت خود در ایران را تعطیل کرد که احتمال می‌رود هم اکنون در دنباله‌روی از لندن، این کشور نیز برای بازگشایی سفارتش در ایران اقدام کند. ایران و بریتانیا طی دهه‌های پس از انقلاب روابطشان اگرچه همراه با فرازونشیب، اما برقرار بوده است و همانند آمریکا، مشکلات عدیده در روابط دو کشور به چشم نمی‌خورد. در نهایت از آنجا که پس از توافق هسته‌ای انبساطی در سیاست خارجی ایران حاصل شده است در صورت بازگشایی سفارت‌ها، چون بریتانیا یک نظام اثرگذار در فضای بین‌الملل است، ایران بیش از گذشته می‌تواند فضا را به نفع خود تغییر دهد.