«شورای امنیت» و «اتحادیه اروپا» بر توافق وین مهر تایید زدند

تخریب سازه تحریم‌ها در نیویورک و بروکسل

گروه دیپلماسی: کمتر از یک هفته پس از توافق تاریخی ایران و گروه ۱+۵ در هتل کوبورگ و قرائت بیانیه ظریف و موگرینی در دفتر نمایندگی سازمان ملل در وین، شورای امنیت همزمان با سالروز صدور قطعنامه ۵۹۸ درباره پایان دادن به جنگ ایران و عراق (۲۰ جولای ۱۹۸۷)، روز دوشنبه ۲۹ تیر در اقدامی فوری پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت را به رأی ۱۵ عضو دائم و غیردائم این نهاد در نیویورک گذاشت که به اتفاق آرا مورد تصویب قرار گرفت و قطعنامه ۲۲۳۱ درخصوص تایید برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) توسط این نهاد صادر شد.

گروه دیپلماسی: کمتر از یک هفته پس از توافق تاریخی ایران و گروه ۱+۵ در هتل کوبورگ و قرائت بیانیه ظریف و موگرینی در دفتر نمایندگی سازمان ملل در وین، شورای امنیت همزمان با سالروز صدور قطعنامه ۵۹۸ درباره پایان دادن به جنگ ایران و عراق (۲۰ جولای ۱۹۸۷)، روز دوشنبه ۲۹ تیر در اقدامی فوری پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت را به رأی ۱۵ عضو دائم و غیردائم این نهاد در نیویورک گذاشت که به اتفاق آرا مورد تصویب قرار گرفت و قطعنامه ۲۲۳۱ درخصوص تایید برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) توسط این نهاد صادر شد.

اقدامی که مشابه آن در دستورکار وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بروکسل قرار گرفت و آنها نیز توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ را به تصویب رساندند. همزمان با این دو تحول عمده، وزارت خارجه ایالات‌متحده آمریکا نیز اعلام کرد که متن کامل برجام به همراه ضمائم آن دیروز دوشنبه رسما تحویل کنگره شد تا در فرصتی ۶۰ روزه مورد بررسی قرار گیرد. با تصویب توافق هسته‌ای توسط شورای امنیت و همچنین اتحادیه اروپا، ضمن اینکه سازه تحریم‌ها تخریب و ایران از ذیل فصل هفت منشور خارج خواهد شد، نقش کنگره آمریکا نیز در بررسی این توافق تا حد زیادی کم‌اثر می‌شود. تصویب این قطعنامه در تاریخ شورای امنیت امری بی‌سابقه بوده است. موضوعی که مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران نیز با اشاره به آن گفت که این قطعنامه مشتمل بر ۱۲ بند مقدماتی و ۳۰ بند اجرایی است که جمع‌بندی مذاکرات وین هم به آن ضمیمه شده است.

رای‌گیری شورای امنیت

زمان رای‌گیری شورای امنیت برای تایید برنامه جامع اقدام مشترک ساعت ۹ صبح روز دوشنبه ۲۹ تیرماه به وقت محلی ( ۱۷ و ۳۰ به وقت تهران) در نشست ۷۴۸۸ این شورا تعیین شد. شورای امنیت دراین پیش‌نویس با اشاره به ماده یک و ۲ پیمان منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای، با رای‌گیری بر سر تایید توافق حاصله در وین، به حق مسلم ایران در برخورداری و استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای مهر تایید زد. در پی آن با اعلام آمادگی ایران برای پذیرش پروتکل الحاقی، طرفین مذاکرات به اجرایی شدن مفاد این توافق و لغو تحریم‌های اعمال شده پیشین این شورا در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران اقدام خواهند کرد. در این قطعنامه که به اتفاق آرا به تصویب ۵ عضو دائم (آمریکا، بریتانیا، روسیه، چین و فرانسه) و ۱۰ عضو غیردائم (آنگولا، شیلی، چاد، نیجر، اردن، لیتوانی، اسپانیا، ونزوئلا، مالزی و نیوزیلند) رسید، نخستین گام در اجرای مفاد برنامه جامع اقدام مشترک شامل حل بحران ۱۲ ساله بر سر برنامه هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌های ناشی از آن به‌شمار می‌رود؛ بنابراین قطعنامه‌های ۱۹۶۹ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸) و ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) لغو شد اما با مکانیزمی قابلیت بازگشت دارد.

تایید توافق بر اساس قطعنامه‌ای صورت می‌گیرد که در آن جزئیات مهمی در مورد مساله‌ساز و کار بازگشت تحریم‌ها، تحریم‌های تسلیحاتی و همچنین روند حل اختلاف تشریح شده است. وزارت خارجه ایران اندکی پس از تصویب این قطعنامه در شورای امنیت در بیانیه‌ای که صادر کرد، بیان داشت: «ایران تفاهم مشترک و توافق صریح همه طرف‌های شرکت‌کننده در برجام را مورد تاکید قرار می‌دهد که بر مبنای آن مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت در تایید برجام، به مثابه مفاد برجام نبوده و به هیچ وجه نمی‌تواند اجرای برجام را تحت‌تاثیر قرار دهد.» سرعت ارجاع توافق هسته‌ای ایران و 1+5 به شورای امنیت سازمان ملل شوک برخی از سناتورهای آمریکایی را به‌دنبال داشت. با تایید این توافق در شورای امنیت سازمان ملل، عملا مجلس سنا و نمایندگان آمریکا در برابر عمل انجام شده قرار خواهند گرفت و هر گونه مخالفت آنها با این توافق در تناقض با تصمیم شورای امنیت سازمان ملل خواهد بود. فرانک والتر اشتاین مایر وزیر خارجه آلمان در حاشیه نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل تاکید کرد: «قطعنامه شورای امنیت تضمین خواهد کرد آنچه در وین مورد توافق ایران و 1+5 قرار گرفت، در آینده نیز معتبر و قانونی است.»

تصویب توسط اتحادیه اروپا

از سوی دیگر با تصویب قطعنامه توافق هسته‌ای در شورای امنیت، وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا دیروز توافق هسته‌ای با ایران را تصویب کردند. به گزارش خبرگزاری مهر، رویترز این خبر را به نقل از دیپلمات‌های حاضر در بروکسل مخابره کرده است.

تصویب قطعنامه امری بی‌سابقه

پیش از تصویب این توافق در شورای امنیت، سید عباس عراقچی مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران در اخبار نیمروزی با اشاره به ویژگی‌های قطعنامه شورای امنیت گفت: «برخلاف 6 قطعنامه قبلی در این قطعنامه ایران ذیل فصل 7 منشور ملل متحد نیست؛ در‌صورتی‌که در 6 قطعنامه قبلی ذیل فصل 7 منشور ملل متحد بود.» عراقچی تاکید کرد: «دیگر شورای امنیت، برنامه هسته‌ای ایران را به عنوان یک تهدید نمی‌شناسد و تحریم‌ها در قالب یک نقشه راه لغو خواهد شد و با یک قطعنامه مواجه خواهیم بود و دیگر در این پروسه شورای امنیت دخالتی نخواهد داشت، مگر در‌صورتی‌که نقض توافق رخ دهد.» او گفت: «برنامه جامع اقدام مشترک در این پروسه ضمیمه می‌شود و شورای امنیت برنامه غنی‌سازی ایران را تایید می‌کند که این مصوبه نیز در تاریخ شورای امنیت بی‌سابقه است.» سید عباس عراقچی عنوان کرد: «این قطعنامه دیگر هیچ رژیم تحریمی را به رسمیت نمی‌شناسد و هر کدام از تحریم‌ها در یک دوره زمانی لغو خواهد شد و در بحث کالاهای دومنظوره که هم در صنعت نظامی و هم در صنعت هسته‌ای به کار می‌رود، در قطعنامه جدید کانالی برای آن پیش‌بینی شده است.» عراقچی با اشاره به تحریم‌های تسلیحاتی و سازوکار آن در قطعنامه یادآور شد: «قطعنامه حاضر محدودیت تحریم‌های تسلیحاتی را به 5 سال تبدیل می‌کند.»

او ابراز کرد: «در آخرین قطعنامه‌ای که صادر شده بود، فعالیت موشکی ایران کاملا ممنوع بود و ضمنا دست طرفین را برای توسل به زور ضد‌ایران باز گذاشته بود. در این قطعنامه جدید از جمهوری اسلامی ایران خواسته می‌شود که فعالیت موشکی برای حمل کلاهک هسته‌ای ممنوع است که ما چنین برنامه‌ای نداریم و برنامه موشکی خود را ادامه می‌دهیم و به‌رغم این ویژگی یک مرزبندی در این موضوع وجود دارد و البته نقض قطعنامه شورای امنیت به معنی نقض جمع‌بندی مذاکرات نیست.» عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده یادآور شد: «بازگشت‌پذیری تحریم‌ها که این روزها بسیار برجسته شده، برای هر دو طرف وجود دارد و هر کس در قعطنامه اگر به تعهدات خود عمل نکند و نقضی پیش بیاید، بازگشت‌پذیری تحریم‌ها در یک پروسه ۶۰ روزه و در یک مسیر مشخص پیش‌بینی شده است که در آن ۳۰ روز قبل از ورود به شورای امنیت و ۳۰ روز در شورای امنیت بازگشت‌پذیری تحریم‌ها در صورت نقض هر یک از طرفین بررسی خواهد شد و این موضوع هم در مورد ایران و هم آمریکا و اروپا صادق است و یک روال مشخص و تعیین شده در این زمینه وجود خواهد داشت.»

جز توافق با ایران راه‌حل دیگری نیست

همزمان با این تحولات، وزیر امور خارجه آمریکا با دفاع کامل از توافق هسته‌ای ایران و 1+5 و هشدار نسبت به عواقب مخرب رد آن توسط کنگره این کشور اعلام کرد، جز توافق با تهران راه دیگری وجود ندارد. به گزارش «ایرنا»، جان کری در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان با دفاع از توافق هسته‌ای گفت: «اگر کنگره رای لازم سلب اختیار حق وتوی ریاست‌جمهوری را به‌دست آورد، رد توافق عواقب وخیمی خواهد داشت.» او افزود: «اگر سنای آمریکا این توافق را رد کند، تمام کشورهایی که کنار آمریکا در مذاکرات شرکت داشتند، ضمن مقصر دانستن واشنگتن به‌خاطر این شکست، تحریم‌های ایران را لغو خواهند کرد و ایران هم بدون وجود تحریم‌ها و محدودیت دیگری به فعالیت‌های خود ادامه خواهد داد.» کری گفت: در صورت رد توافق امکان نظارت و بازرسی‌های توافق شده بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران میسر نخواهد بود واکنون نگرانی واقعی منطقه باید از به دست نیامدن توافق باشد. پیش‌تر باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا هشدار داده بود که در صورت رای منفی کنگره به این توافق از حق وتوی خود استفاده خواهد کرد.