تصمیم به برقراری مجدد روابط با لندن گرفته‌ایم

گروه دیپلماسی: با گذشت بیش از دو سال از زمان تعطیلی سفارتخانه‎های ایران و بریتانیا به دنبال ماجرای ورود جمعی از دانشجویان به سفارت لندن در تهران، مساله بازگشایی این سفارت‌خانه همچنان محل بحث مقامات دو طرف است. با وجودی‌که تاکنون بارها مقامات ایران و بریتانیا آمادگی خود را برای بازگشایی سفارت‎هایشان اعلام کرده‎اند، اما روز گذشته روزنامه تایمز در گزارشی از سنگ‌اندازی‌های وزیر کشور بریتانیا خبر داد. این روزنامه بریتانیایی نوشت: «ترزا می، وزیر کشور بریتانیا از سوی وزارت خارجه این کشور متهم شده که به‌خاطر دیدگاه‎های سرسختانه‎اش در ارتباط با مهاجرین، طرح‎های مربوط به بازگشایی سفارت لندن در تهران را به مخاطره انداخته است.» به گزارش «ایرنا»، روزنامه تایمز افزود: به گفته منابع ارشد دولت بریتانیا، ترزا می، مذاکرات جاری برای بازسازی روابط با تهران را با خطر تضعیف مواجه ساخته است. این در شرایطی است که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در رابطه با احتمال بازگشایی سفارتخانه‎های دو کشور تا پایان سال جاری با بیان اینکه «ما تصمیم به برقراری مجدد روابط میان دو کشور گرفته‌ایم»، تاکید کرد که ایران آمادگی دارد با سفارت بریتانیا در تهران همانند سایر سفارتخانه‎ها رفتار کند و توقع دارد دولت لندن هم با سفارت ایران همانند سایر سفارتخانه‎ها برخورد کند. مرداد ماه سال جاری بود که رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از توافق ایران و بریتانیا برای بازگشایی سفارت این کشور در تهران خبر داد و ویلیام هیگ، وزیر خارجه وقت این کشور نیز از این مساله به‌عنوان یک گام مهم به سمت بهبود روابط دو ملت یاد کرد. اما باوجود تلاش برخی مقامات ایران و بریتانیا برای از سرگیری مناسبات دو طرف، شاید دیدگاه سرسختانه «ترزا می» تهدیدی برای دیپلماسی به شمار رود. روزنامه تایمز در این رابطه می‎نویسد: «وزیر کشور بریتانیا گفته است تازمانی که ۴ هزار ایرانی (که فاقد ویزای اقامت هستند) به کشورشان بازگردانده نشوند، بخش خدمات ویزای سفارت بریتانیا در تهران بازگشایی نخواهد شد.»

این در شرایطی است که پیشتر و همزمان با انتشار اخباری مبنی بر بازگشایی سفارت‌های تهران و لندن، علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست‌خارجی مجلس در گفت‌‌وگو با «باشگاه خبرنگاران» تاکید کرده بود که در صورت بازگشایی سفارت بریتانیا در ایران، باید صدور ویزا در تهران صورت گیرد و این یک امر ضروری است. همچنین چندی پیش نیز عباسعلی منصوری‌آرانی، نماینده مجلس ایران و رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و بریتانیا از احتمال بازگشایی سفارت بریتانیا در تهران تا پایان سال شمسی جاری خبر داده بود اما در عین حال تاکید کرده بود که در اولین گام، سفارت بریتانیا باید صدور روادید در تهران را از سر بگیرد. همزمان با این اظهارنظرها، فیلیپ هاموند، وزیر خارجه بریتانیا نیز در این رابطه گفت: «درباره موارد فنی همچون تجهیزات مورد نیاز سفارتخانه و بخش‎های صدور روادید با طرف ایرانی رایزنی کردیم اما هنوز با مقام‎های ایرانی به توافق نرسیده‎ایم.» با این وجود روزنامه تایمز به نقل از یک مقام رسمی وزارت خارجه بریتانیا نوشت: «وزارت کشور ارائه خدمات ویزا در تهران را منوط به تعیین وضعیت ایرانی‎هایی کرده که بدون داشتن مدارک قانونی در آن کشور حضور دارند.» این روزنامه با اشاره به فشارهایی که به دولتمردان اروپایی بر سر مساله حضور مهاجران غیرقانونی صورت می‎گیرد، ادامه داد: «ترزا می‌که احتمالا وارد گود رقابت برای کسب مقام رهبری حزب محافظه‌کار خواهد شد، به نظر می‎رسد تمایل ندارد که خودش را در معرض حملات بیشتر در این ارتباط قرار دهد.» قرار بود سفارت بریتانیا در تهران اوایل شهریور ماه بازگشایی شود، اما به دنبال یکسری مسائل بازگشایی به تاخیر افتاد. همان زمان ریچارد بیکن، نماینده حزب محافظه‌کار در مجلس عوام و نایب رئیس گروه دوستی بریتانیا و ایران نسبت به تاخیر در بازگشایی سفارت ابراز نارضایتی کرد و گفت که این روند بسیار «خسته‌کننده» شده است.

بیکن که آذر ماه برای شرکت در کنفرانس «جهان علیه خشونت و افراط‌‌گری» به تهران سفر کرده بود، در گفت‌وگو با «ایرنا» راجع به موانع پیش‌رو در بازگشایی سفارتخانه، از نظر لندن گفت: «دو موضوعی که در رابطه با بازگشایی سفارتخانه در حال حاضر مطرح است؛ نخست تعیین وضعیت ایرانیانی است که در بریتانیا حضور دارند اما بیش از موعد اقامتشان مانده‎اند و اجازه اقامت قانونی ندارند و دوم تعیین وضعیت تجهیزات سفارت است که بعد از صدماتی که چهار سال پیش و پس از اشغال سفارتخانه به‌وجود آمد، باید به منظور تجهیز آن منظور شود.»

تصمیم ایران برای برقراری روابط

همزمان با بالا گرفتن دوباره بحث بازگشایی سفارت‎های تهران و لندن، رئیس دستگاه دیپلماسی ایران نیز در این خصوص اظهارنظر کرد. محمدجواد ظریف در بازگشت از کابل و در جمع خبرنگاران در پاسخ به این سوال که آیا تا پایان سال جاری احتمال بازگشایی سفارتخانه‎های ایران و بریتانیا وجود دارد، گفت: «ما تصمیمی برای برقراری مجدد روابط میان دو کشور گرفته‌ایم و بازگشایی سفارتخانه‎ها جدا از مسائل سیاسی نیازمند یک روند فنی، اداری و تفاهم‌هایی است.» او تاکید کرد: «ما آمادگی داریم با سفارت بریتانیا در تهران مثل سایر سفارتخانه‎ها رفتار کنیم و توقع داریم لندن هم با سفارت ما مثل سایر سفارتخانه‎ها برخورد کند.» روابط دوجانبه بریتانیا و ایران طی سال‎های اخیر با فرازونشیب‌های بسیاری همراه بود تا جایی که سفارتخانه‌های دو کشور تعطیل شد اما چند ماه پیش طرفین توافق کردند کارداران غیرمقیم‎شان را تعیین کنند تا مقدمه‌ای باشد برای عادی‌سازی و بهبود روابط دیپلماتیک دو طرف. با توجه به نقش مهمی که بریتانیا در اتحادیه اروپا دارد، اکنون بهبود مناسبات بریتانیا با ایران در روابط دیگر کشورهای اروپایی با تهران نیز اثرگذار خواهد بود؛ در واقع لندن می‌تواند نقش مثبت یا منفی در روابط ایران با کشورهای اروپایی ایجاد کند که به نظر می‌رسد اکنون چشم‌انداز مثبتی حاکم باشد. البته نباید از نظر دور داشت که از زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی، روابط دو کشور، تحولات مثبتی را بر خود دیده است که از جمله می‎توان به دیدار سران دو کشور در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک در تاریخ ۲ مهر ۱۳۹۳ (۲۴ سپتامبر ۲۰۱۴) اشاره کرد. دیدار تاریخی میان حسن روحانی و دیوید کامرون نخستین دیدار میان سران ایران و بریتانیا از زمان انقلاب اسلامی محسوب می‎شود.