محمدعلی سبحانی سفیر پیشین ایران در لبنان پرونده عملیات نظامی آمریکا در سوریه و عراق یا ائتلاف ضدداعش به یک پرونده پیچیده و متناقض تبدیل شده است که هنوز بسیاری از ابعاد آن مشخص نیست؛ زیرا دیدگاه‎های متفاوت و منافع متضادی در این میان وجود دارد. اگر حملات هوایی آغاز شود بدون شک پیشرفت چنین ائتلافی در عراق بسیار راحت‌تر از سوریه خواهد بود و امکان عقلانی و عملی تشکیل یا سازماندهی یک ائتلاف علیه داعش در عراق شدنی‎تر است. به این خاطر که احتمال به تفاهم رسیدن آمریکا، دولت مرکزی عراق، ایران و برخی دولت‎های عربی منطقه مانند عربستان سعودی در رابطه با مساله عراق و سرکوب داعش در این منطقه خیلی بیشتر از سوریه است.

مساله سوریه از آنجا بسیار پیچیده شده است که آمریکا، اروپا و کشورهای عربی عضو ائتلاف، دولت بشار اسد را اصلا یک دولت مشروع به شمار نمی‎آورند و حتی مقامات آمریکا اعلام کرده‎اند که راهی برای اینکه دولت سوریه را مشروع بدانند، وجود ندارد. لذا اکنون این سوال مطرح است که در عراق وقتی داعش از طریق حملات هوایی یا به هر شکل دیگری سرکوب و پاکسازی شود، دولت عراق جایگزین می‌‌‌‌‌‌‌شود اما در سوریه که چنین حالتی نیست، قرار است چه شود؟

نیروهای ائتلاف پس از پاکسازی داعش نمی‌خواهند دیگر دولت اسد مستقر باشد زیرا این دولت اصلا مورد تایید ائتلاف نیست که حال بخواهد جایگزین داعش شود. در این شرایط اگر مثلا گروه النصره قدرت بگیرد که خب این گروه تفاوت چندانی با داعش ندارد و اگر هم در نظر دارند که ارتش آزاد اداره امور را در دست بگیرد باز این گروه نیز قدرت و توان کافی برای جایگزینی را ندارد.

مساله این است که ائتلاف ضدداعش درصورت حمله به این گروه در سوریه باید یک جایگزین داشته باشد ولی چون ندارد این شرایط را بسیار پیچیده‎تر می‎کند.

از دیگر سو آمریکا اگر بخواهد فقط در عراق به داعش حمله کند و به سراغ سوریه نرود اقدامش هیچ نتیجه‎ای نخواهد داشت. زیرا این گروه‌ها باز هم ازطریق سوریه می‎توانند نیروهای‌شان را پشتیبانی کنند و امکان موفقیت ائتلاف کاهش می‎یابد. همچنین دولت بشار اسد اعلام کرده در صورت هر گونه حمله نظامی، این حملات بدون پاسخ نخواهند ماند و عکس‌العمل نشان خواهد داد.

یک موضوع مهم دیگر، حضور نداشتن ایران در این ائتلاف است و سوال اینجاست که آیا چنین ائتلافی برای حذف یک گروه تروریستی در این گستره و بدون حضور ایران، در عراق موفق خواهد بود.

این در شرایطی است که ایران نیز سیاست‌ها و مصلحت‌های خود را دارد و به نفع کشور نیست که در مسائل داخلی عراق دخالت مستقیم داشته باشد. در عین حال حتی با حضور ایران نیز نمی‎توان انتظار داشت که این ائتلاف به نتیجه قطعی برسد. زیرا چنین مسائلی به یک ائتلاف جهانی و منطقه‎ای نیاز دارد.

در نهایت نیز نباید از نظر دور داشت که مقدمه هرگونه اقدام برای حل مشکل داعش یا دیگر مشکلات منطقه، رابطه ایران با عربستان است. به‌این مفهوم که این دو کشور باید در یک چارچوب به تفاهم برسند تا پس از آن امکان حل مشکلات در چارچوب ائتلاف جهانی میسر باشد. لذا مادامی که ایران و عربستان سعودی در منطقه با هم مشکل دارند، امکان حل مشکلات منطقه نیز وجود ندارد.