ابتکار دیپلماتیک
حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بینالملل پس از مذاکراتی که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران با کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در استانبول ترکیه داشتند، ضرورت گفتوگوهای دوجانبه بیش از پیش مشخص شد تا طی این گفتوگوهای دوجانبه، طرفین به طرحهایی برای حل موضوع هستهای دست یابند. در این میان گفتوگوی دوجانبه ایران و آمریکا بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا آمریکاییها بیشترین تحریمها را علیه ایران اعمال کردهاند. از دیگر سو فرانسویها نیز درخواست کردند که با آنها نیز مذاکراتی داشته باشیم و در این راستا فردا مذاکرات دوجانبه ایران و فرانسه در ژنو برگزار خواهد شد.
حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بینالملل پس از مذاکراتی که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران با کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در استانبول ترکیه داشتند، ضرورت گفتوگوهای دوجانبه بیش از پیش مشخص شد تا طی این گفتوگوهای دوجانبه، طرفین به طرحهایی برای حل موضوع هستهای دست یابند. در این میان گفتوگوی دوجانبه ایران و آمریکا بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا آمریکاییها بیشترین تحریمها را علیه ایران اعمال کردهاند. از دیگر سو فرانسویها نیز درخواست کردند که با آنها نیز مذاکراتی داشته باشیم و در این راستا فردا مذاکرات دوجانبه ایران و فرانسه در ژنو برگزار خواهد شد. با مقامات روس هم قرار است پس از گفتوگو با آمریکا مذاکراتی داشته باشیم. مذاکرات دوجانبه ایران و آلمان نیز روز یکشنبه آینده در تهران برگزار خواهد شد. مجموع این گفتوگوها برای سرعت بخشیدن و تسهیل گفتوگوهای وین ۵ است. پیش از این نیز گفتوگوهای دوجانبه میان مقامات ایران و طرفهای ۱+۵ انجام میشد، اما آن گفتوگوها در حاشیه مذاکرات بود و این در شرایطی است که این بار گفتوگوهای دوجانبه به صورت مجزا و پیش از مذاکرات اصلی در حال انجام است. به هر روی این گفتوگوها، یک ابتکار دیپلماتیک است که به پیشرفت مذاکرات کمک خواهد کرد. در دور چهارم مذاکرات وین قرار بود سندنویسی میان ایران و گروه ۱+۵ آغاز شود اما به دلیل اختلافاتی که وجود داشت به تاخیر افتاد. در حال حاضر طرف اصلی برای ایران، آمریکا است؛ زیرا بیشترین خواستههای غیرمعقول را آنها در مذاکرات مطرح کردهاند و موجب تاخیر در روند گفتوگوها شدهاند. در مذاکرات دو روزه مقامات ایران و آمریکا، حضور افرادی چون ویلیام برنز و جیک سالیوان بدون شک بر روند گفتوگوها تاثیرگذار است؛ زیرا این افراد نگاه مثبتی به پرونده هستهای ایران دارند و همین رویکرد میتواند به پیشبرد مذاکرات کمک کند. بحث دیگری که این روزها بعضا مطرح میشود تاثیر کنگره آمریکا بر مذاکرات است. در این رابطه نباید از نظر دور داشت که اکنون کنگره آمریکا بیش از آنکه به مساله هستهای ایران بپردازد مشغول فعالیت در عرصه انتخاباتی است زیرا ۵ ماه دیگر انتخابات کنگره در این کشور برگزار میشود و از هم اکنون نمایندگان کنگره به شدت مشغول آن شدهاند.
اما در هر صورت درباره رویکرد آمریکا نسبت به مذاکرات هستهای نباید دچار افراط و تفریط شویم. در برخی تحلیلها اینگونه مطرح میشود که باراک اوباما تحت هر شرایطی مذاکرات را به نتیجه خواهد رساند زیرا به این پیروزی نیاز دارد. در این مساله که آمریکا بهدنبال رسیدن به نتیجه است شکی نیست، اما نمیتوان گفت که آنها به هر قیمتی بهدنبال کسب نتیجه از گفتوگوها هستند. البته بر کسی پوشیده نیست که به نفع آمریکا و دولت باراک اوباما است که از این گفتوگوها سربلند بیرون بیاید و به توافق با ایران دست پیدا کند. در حال حاضر هم ایالاتمتحده آمریکا و هم جمهوری اسلامی ایران بسیار جدی هستند که مذاکرات به نتیجه برسد، اما این جدیت به این مفهوم نیست که یکی از طرفین بخواهد از حقوق و خط قرمزهایی که دارد عدول کند. از دیگر سو، در رابطه با مهلت تعیین شده ۶ ماهه که موعد آن تا ۲۹ تیر ماه است من گمان میکنم که تا این تاریخ مذاکرات جامع به نتیجه نرسد و دو طرف به ۶ ماه دوم دیگر نیاز داشته باشند. البته در این میان نحوه تعامل آمریکا بسیار مهم است. درواقع اگر آمریکاییها دست از زیادهخواهی بردارند مذاکرات با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت، اما در غیر این صورت شاهد تمدید یک دوره ۶ ماهه دیگر خواهیم بود. البته من فکر نمیکنم که این تمدید ۶ ماهه مذاکرات یک بار بیشتر انجام گیرد با وجودیکه در سند ژنو محدودیتی ذکر نشده است اما بهنظر نمیرسد که دو طرف بهخصوص طرف ایرانی خواهان آن باشد که این گفتوگوها بیش از این به درازا بینجامد. در نهایت نقش روسیه در مذاکرات هستهای را نیز نباید از نظر دور داشت؛ زیرا روسیه در طول مذاکرات تلاش بسیاری کرد تا موضع غرب بهخصوص آمریکا را تعدیل کند و وتوی برخی قطعنامههای شورای امنیت نیز بیانگر این مساله است. در واقع روسها همیشه خواهان آن بودهاند که پرونده هستهای ایران از طریق یک راهحل دیپلماتیک به نتیجه برسد نه از طریق نظامی. البته مواضع روسیه درباره برنامه هستهای ایران به غرب نزدیکتر است، اما درخصوص اقدام نظامی کاملا مخالف با این مساله بودند.
ارسال نظر