تخت روانچی در مصاحبه با روزنامه گاردین
از بریتانیا عذرخواهی نمی‌کنیم، غرامت می‌دهیم
گروه دیپلماسی: مجید تخت روانچی، معاون وزیر خارجه میگوید ایران از بریتانیا به طور رسمی «عذرخواهی نخواهد کرد»؛ او در عین حال پرداخت غرامت به بریتانیا بابت حمله به سفارت این کشور در پاییز سال ۱۳۹۰ را به‌عنوان بخشی از یک توافق کلی برای بازگرداندن روابط دیپلماتیک محتمل دانسته است. تخت روانچی در گفت‌وگویی به روزنامه بریتانیایی گاردین گفته است، پرداخت غرامت میتواند بخشی از گفت‌و‌گوها باشد، اما بحث عذرخواهی در میان نیست. او گفت: «در گذشته موارد متعددی رخ داده و ما هیچ عذرخواهی دریافت نکرده‌ایم؛ اما قطعا در مورد آنچه اتفاق افتاد (حمله به سفارت) در حال همکاری با دولت بریتانیا هستیم.» او درباره احتمال افزایش سطح روابط ایران و بریتانیا گفته امکان دستیابی به توافق تا پایان سال‌جاری میلادی (اوایل زمستان ۱۳۹۳) وجود دارد، اما هیچ جدول زمانی‌ای برای این کار تعیین نشده است.
در پاییز ۱۳۹۰ به‌دنبال حمله گروهی به اماکن دیپلماتیک بریتانیا در تهران، دولت این کشور همه کارکنان سفارت خود را فراخواند و دیپلمات‌های ایرانی هم از بریتانیا خارج شدند. به این ترتیب روابط دیپلماتیک رسمی دو کشور در پایین‌ترین سطح پیش از قطع کامل قرار گرفت. از آن زمان به بعد سفارت سوئد در تهران، حافظ منافع دولت بریتانیا و سفارت عمان در لندن، حافظ منافع دولت ایران شدند.
با انتخاب حسن روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهوری ایران، ویلیام هیگ با وزیر امور خارجه ایران تماس تلفنی گرفت و دیوید کامرون، نخست‌وزیر بریتانیا هم در نامهای به روحانی، پیروزی او را تبریک گفت. ویلیام هیگ وزیر خارجه بریتانیا ۱۶ مهر (هشتم سپتامبر) درباره سیاست‌های این کشور در قبال ایران به پارلمان بریتانیا توضیح داد و گفت: «با محمدجواد ظریف، همتای ایرانی خود، برای تعیین کاردار غیرمقیم توافق کرد‌ه‌ایم.» پس از آن، مقامات دو دولت خواستار بهبود گام به گام روابط شدند و موضوع تبادل کاردار غیرمقیم، اولین بار مهرماه امسال (۱۳۹۲)، پس از دیدار وزرای امور خارجه ایران و بریتانیا در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل مطرح شد. توافق دو طرف ۲۴ مهر (۱۶ اکتبر) و پس از دیدار مجید تخت روانچی، معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه و سایمون‌گس، مدیرکل سیاسی وزارت خارجه و سرپرست هیات بریتانیایی اعزام شده به اجلاس ژنو اعلام‌شد. به‌دنبال بهبود نسبی روابط تهران-لندن، اوایل اردیبهشت‌ماه سایمون گس، مدیر کل سیاسی وزارت امور خارجه بریتانیا برای دیدار رسمی یک روزه به تهران آمد. گس بلندپایه‌ترین مقام بریتانیایی است که از زمان تعطیلی سفارت این کشور در ایران، به تهران سفر کرد.
تخت روانچی در مصاحبه با گاردین دراین باره گفت: «سفر ماه گذشته سایمون گس به تهران بسیار مفید بود و در مورد برخی مسائل به توافقاتی رسیدیم.» او ادامه داد: «گفت‌وگو کردن اتفاق خوبی است و ما در مسیر درستی قرار داریم.»
همچنین گاردین در ادامه این گفت‌وگو به بررسی روابط ایران و بریتانیا پرداخته است. به نوشته گاردین، «نقش تاریخی بریتانیا در ایران مدت‌ها است که مساله‌ای بحث‌برانگیز است، اما پشتیبانی محکم این کشور برای اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران به دلیل برنامه‌های هسته‌ای‌اش دلیل اصلی حمله تعدادی از دانشجویان این کشور به سفارت بریتانیا در سال ۲۰۱۱ در تهران بود. اگرچه این تحریم‌ها به قوت خود باقی است، تماس‌های مستقیم از زمان ملاقات ویلیام هیگ، وزیر خارجه بریتانیا با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران از سپتامبر گذشته تاکنون افزایش یافته است.»
هر دو کشور از آن زمان تاکنون کاردارهای غیرمقیم را برای رسیدگی به روابطشان منصوب کردند که موجب از سرگیری فعالیت‌های کنسولی محدود در فوریه و برخی ملاقات‌ها از جمله سفر یک هیات پارلمانی بریتانیا به تهران شده است.
حسن حبیب‌الله‌زاده، کاردار غیرمقیم ایران پیش از این گفته بود هر دو طرف توافق کردند که به جلو پیش بروند؛ «ما درخصوص اینکه گام بعدی چه خواهد بود در حال مذاکره هستیم.» به نوشته این روزنامه به نظر می‌آید که بریتانیا خواستار از سرگیری روابط دیپلماتیک با تضمین حفظ امنیت دیپلمات‌های کشورش و کارکنان سفارت آن در ایران است؛ اما هنوز مذاکراتی برای بازگرداندن روابط صورت نگرفته و انتظار نمی‌رود که این اتفاق در چند ماه آینده رخ دهد.
در حال حاضر احتمال هر گونه گفت‌وگویی در مورد غرامت خسارات وارد شده به ساختمان سفارت بریتانیا در تهران وجود دارد؛ گفته می‌شود در نتیجه حمله گروهی از دانشجویان، این ساختمان تا حدودی تخریب شده است. وزارت خارجه ایران در آن زمان تاسف خود را از این حادثه اعلام کرد و آن را غیرقابل قبول دانست. گاردین در پایان نوشت: «اگر روابط دیپلماتیک میان ایران و بریتانیا به طور کامل بازگردانده شود تا حدودی به نتیجه مذاکرات ایران و ۱+۵ در وین وابسته خواهد بود. اگر این مذاکرات به شکست منجر شود، تحریم‌ها به قوت خود باقی خواهدماند که این موضوع افزایش تنش‌ها میان ایران و غرب را در پی خواهد داشت.»
سه دهه روابط پر تنش
روابط سیاسی دو کشور ایران و بریتانیا همواره روابط پر فراز و فرودی بوده است؛ مناسبات سیاسی دو کشور در جریان جنگ جهانی دوم پیچیدگی‌هایی پیدا کرد که تاکنون هم سایه آن بر سر روابط دو کشور گسترده است.
در سال ۱۹۷۹، در پی وقوع انقلاب اسلامی ایران، بریتانیا سفارت خود را در تهران تعطیل کرد و دیپلمات‌هایش را به دفتر حفاظت منافع بریتانیا در سفارت سوئد منتقل کرد؛ اما در سال ۱۹۸۸ سفارت بریتانیا در تهران مجددا بازگشایی شد. در فوریه ۱۹۸۹، به دنبال ماجرای سلمان رشدی، نویسنده بریتانیایی این موضوع به قطع روابط دیپلماتیک ایران و بریتانیا منجر شد. در سپتامبر ۱۹۹۰ دوباره روابط دو کشور برقرار شد؛ اما در سطح کاردار محدود ماند. در مه ۱۹۹۷، محمد خاتمی، رئیس‌جمهور ایران شد و روی کار آمدن او به تلاش‌هایی برای عادی‌سازی روابط میان دو کشور منجر شد. پس از آن در سپتامبر ۲۰۰۱، جک‌استراو، نخستین وزیر خارجه بریتانیا بود که از سال ۱۹۷۹ به ایران سفر کرد. استراو پس از آن سه بار دیگر نیز عازم ایران شد، سفرهایی که با انتقاد‌هایی جدی از سوی محافظه‌کاران بریتانیایی همراه بود تا آنجا که برخی رسانه‌های این کشور به استراو لقب جک تهرانی داده بودند!
به‌دنبال جدی شدن بحث پرونده هستهای ایران، در نوامبر ۲۰۰۳، ایران پس از میانجیگری وزیران امور خارجه بریتانیا، آلمان و فرانسه اعلام‌کرد که برنامه غنی‌سازی اورانیوم را به حال تعلیق درمی‌آورد و اجازه بازرسی‌های سرزده از تاسیسات اتمی‌اش را به سازمان ملل می‌دهد. به‌دنبال برگزاری انتخابات سال ۱۳۸۸ در ایران، ناآرامیهای پس از آن و برخی دخالتهای بریتانیا، تعدادی از کارمندان سفارت بریتانیا در تهران بازداشت شدند که در تاریخ ۲۹ ژوئیه ۲۰۰۹ آزاد شدند. این فرازوفرودها همچنان ادامه داشت تا سرانجام به‌دنبال حمله گروهی معترض به سیاست‌های بریتانیا به سفارت این کشور در تهران، روابط دو کشور در پایین‌ترین سطح پیش از قطع کامل قرار گرفت.
ارسال نظر