همایش سیاست خارجی اعتدال‌گرا با هدف بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت یازدهم روز چهارشنبه در دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه برگزار شد. در این همایش معاونان وزارت امور خارجه، استادان و کارشناسان به بررسی عرصه سیاست خارجی ایران در دولت تدبیر و امید پرداختند. مجید تخت روانچی، معاون اروپا و آمریکایی وزارت امورخارجه از سخنرانان مراسم افتتاحیه این همایش بود. در ادامه نیز برخی استادان دانشگاهی و کارشناسان عرصه سیاست خارجی به بیان نظرات خود در این زمینه پرداختند. فعالیت مرکز مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه و مطرح شدن دیدگاه‎ها و نظرات صاحب‌نظران و کارشناسان در حوزه سیاست خارجی، یکی از نقاط عطف دولت و دستگاه دیپلماسی دولت تدبیر و امید حسن روحانی محسوب می‎شود. به گفته احمد نقیب‌زاده، استاد علوم سیاسی، برگشتن اعتدال به کشور باعث شده که امروز شاهد فعالیت مرکز مطالعات سیاسی وزارت امورخارجه باشیم. این در شرایطی است که در طول هشت سال گذشته این مرکز تعطیل بود و هیچ فعالیتی نداشت.

تخت روانچی: محور حرکت ما دیپلماسی اعتدال‎گرایی است

مجید تخت روانچی، معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه در همایش سیاست خارجی اعتدال‌گرا، به بیان دیدگاه خود پیرامون مساله اعتدال در سیاست خارجی و تعابیر آن پرداخت. به گزارش «ایسنا» مجید تخت روانچی با بیان اینکه اعتدال تعاریف مختلفی دارد، گفت: «اعتدال حد وسط بین افراط و تفریط است. اصول ما برایمان محترم است. سیاست اعتدال‌گرا به معنای کنار کشیدن از اصول نیست و از بعد دینی آیاتی که در قرآن آمده است نیز بر این امر توجه دارد.»

با توجه به سفر هیات‎های تجاری و پارلمانی اروپایی به ایران، معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه نیز با تاکید بر این مساله که رفت و آمد بین ایران و اروپا برقرار است، گفت: «ما سیاست اعتدال را در ارتباط با اروپا دنبال می‌کنیم و می‌خواهیم در عین حفظ اصول با اروپا ارتباط سازنده داشته باشیم و معتقدم ایران و اروپا در سایر مسائل می‌توانند مکمل یکدیگر باشند.» روانچی تاکید کرد: «نمی‌خواهیم از این مواضع ذوق زده شویم و در حالت قهر و خصومت باشیم در عین اینکه مسوولان اروپا به ایران سفر می‌کنند به آنان تاکید داریم که روابط باید به صورت برابر باشد.»

او تاکید کرد که دستگاه دیپلماسی دولت روحانی در ۶ ماه گذشته نشان داده سیاست خارجی اعتدال‌گرا عملی است و می‌تواند نتایج مثبتی داشته باشد. این دیپلمات ایرانی با بیان اینکه سیاست اعتدال در عین حفظ اصول با دنیا تعامل سازنده دارد توضیح داد سیاست اعتدال به معنای دوری از افراط و تفریط است. به گفته او، دیگر کشورها نیز متوجه شده‌اند که از روابط سالم و اقتصادی بهره‌مند خواهند شد. این عضو مذاکره‌کننده هسته‌ای ضمن تاکید بر اینکه ایران در مذاکرات هسته‌ای سیاست اعتدال‌گرایی را دنبال کرده‌ است، گفت: «مرحله اول را که در ۶ ماه اول گام نخست بود به نتیجه رسانده‌ایم. دور دوم مذاکرات نیز که گام نهایی است هم آغاز شده است و خطوط قرمزمان را مشخص کرده‌ایم.» تخت روانچی در ادامه سخنرانی‎اش به این موضوع پرداخت که سیاست ایران در موضوع هسته‌ای در گام نخست در عین حفظ خطوط قرمز به نتیجه رسیده و هدف نیز رسیدن به بازی برد-برد است. به باور او سیاست خارجی اعتدال‌گرا اگر به خوبی اجرا شود، به برد- برد خواهد رسید؛ یعنی حاصل جمع صفر نخواهد داشت.

دهقانی فیروزآبادی: اعتدال‌گرایی باید در سیاست خارجی نهادینه شود

در ادامه این همایش، سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، کارشناس مسائل سیاسی و بین‌المللی، به سخنرانی پرداخت. او در ابتدای سخنانش تاکید کرد که اعتدال‌گرایی باید در سیاست خارجی کشور نهادینه شود. درواقع اعتدال‌گرایی باید به‌گونه‎ای نهادینه شود که اگر فردی غیراعتدالی هم حضور داشت، نتواند چرخه اعتدالی را بر هم بزند. دهقانی اعتدال‌گرایی در سیاست خارجی را نبود آرمان‌گرایی تخیلی و گرایش به آرمان‌گرایی واقع‌بینانه دانست و گفت: «البته آرمان لازمه سیاست است، اما راهی نداریم، جز اینکه در مسیر واقعیت‎ها پیش برویم.» او با اشاره به اینکه در دو دولت قبلی آرمان‌گرایی به حد اعلای خود رسیده بود، تاکید کرد: «مشخص بود که دولت بعد از دولت‎های نهم و دهم، باید به سمت واقع‌گرایی یا همان اعتدال‌گرایی حرکت کند.» این کارشناس در ادامه، مشی رئیس‌جمهوری در سیاست خارجی را توسعه‌گرا دانست که زمینه سیاست خارجی فعلی را شکل داده است. دهقانی فیروزآبادی با تاکید بر ضرورت اعتدال‌گرایی کارگزاران سیاست خارجی، گفت: «در سیاست خارجی نباید گفتمان‎های متعدد حاکم باشد؛ زیرا دچار تناقض گفتمانی خواهیم شد.» رضا سیمبر، دیگر کارشناس روابط بین‌الملل نیز در سخنانی با بیان اینکه باید اعتدال را دارای مفهومی نسبی بدانیم، گفت: «تلقی‏ها از اعتدال متفاوت است و باید تعریف مشخصی از آن ارائه کنیم.» او ادامه داد: «باید تعریف مشخصی داشته باشیم، اگر بخواهیم بر اصول خود پافشاری کنیم، به‌نوعی دچار سیاست انزوا می‎شویم؛ زیرا دنیای کنونی دنیای حقوق بین‌المللی نیست و تنها سیاست بین‌الملل و اصل موازنه قدرت و «بکش تا کشته نشوی» حاکم است.» سیمبر اساس نگاه جمهوری اسلامی ایران به مقوله حقوق بشر را با نگاه غربی‎ها به آن، کاملا متفاوت دانست و گفت: «این تفاوت است که باعث می‎شود خانم اشتون در سفرش به ایران درباره مسائل حقوق بشری صحبت کند و ملاقات‎های غیربرنامه‎ریزی شده داشته باشد.»

نقیب‌زاده: داشتن پایتخت فعال دیپلماتیک از نشانه‎های اقتدار است

از دیگر سخنرانان همایش سیاست اعتدال‌گرا، احمد نقیب‌زاده، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران بود. او در ابتدای صحبت‎هایش با بیان اینکه یکی از نشانه‎های اقتدار و شانیت در عرصه بین‎الملل، داشتن پایتختی است که مرکز رفت و آمدهای بسیار دیپلماتیک، همایش‌ها و دیدارهای مختلف باشد، گفت: این امر از نتایج سیاست اعتدال‎گرای دولت است. به گزارش «ایرنا»، احمد نقیب‌زاده با اشاره به دوران هشت ساله دو دولت پیشین، گفت: «خوشبختانه، شاهد هستیم که بعد از هشت سال افراطی‌گری، امروز با دولتی روبه‌رو هستیم که بر خردگرایی و اعتدال در امور تاکید دارد.» نقیب‌زاده همچنین ریشه بسیاری از مفاسد در جامعه را عدم توزیع عادلانه امکانات و منابع عنوان کرد و گفت: «اگر دولتی که امروز به عنوان نهاد میانه‌گرا و اعتدالی بر سرکار آمده است، توزیع عادلانه منابع مالی و امکانات را در دستور کار قرار دهد، بسیاری از مشکلات و مفاسد از بین خواهد رفت.» به گفته این استاد علوم سیاسی، افراط و تفریط و میدان دادن به یک گروه و حذف سایر اندیشه‌ها و گروه‎ها مهم‌ترین ضربه‎ای است که به دولت‎ها می‏خورد؛ زیرا این کار به معنی تبعیض است و تبعیض نیز نفرت و کینه را نسبت به دولت و حکومت ایجاد می‎کند. به عقیده نقیب‌زاده، تجربیات هشت سال گذشته و سپردن زمام امور کشور به یک فرد احساسی و به دور از خردگرایی، باعث شده که امروز به این جایگاه برسیم و با پیش گرفتن سیاست اعتدال‌گرا با استقبال بسیار جهانیان روبه‌رو شویم. او به انتقاد خود نسبت به اصلاح‌طلبان اشاره کرد و گفت: «در یکی از مصاحبه‎های خود به گروه‎های اصلاح‌طلب انتقاداتی وارد کردم که خوشایندشان نبود، اما به نظرم واقعیت بود. زیرا به نظرم اگر اشتباهات آنها و برخی از اقدامات افراطی‎شان نبود، ما هشت سال گرفتار شرایط بحرانی و ویرانی گسترده کشور نمی‎شدیم.» همچنین در این همایش دکتر حسین دهشیار نیز به تشریح دیدگاه‌های خود درباره سیاست اعتدال‌گرا پرداخت و گفت: صحنه داخلی با صحنه تحولات بین‌الملل متفاوت است؛ در صحنه داخلی قواعدی وجود دارد که در صحنه بین‌الملل اجماع نظری درباره آن وجود ندارد. او تاکید کرد که یکی از معضلات سیاست خارجی ایران این است که باید اهداف خود را مشخص کند و بداند می‌خواهد به چه هدفی برسد تا بر مبنای آن تلاش کند. دهشیار همچنین تاکید کرد که تئوری‌ها در عرصه روابط بین‌الملل و رفتارهای هر کشوری اهمیت دارند. اگر چارچوب تئوریک نداشته باشیم، مسیرهای زیگزاگی می‌رویم و در آخر هم به جایی نمی‌رسیم.