کنفرانس‌ها و نشست‌هایی که اخیرا در مجمع جهانی اقتصاد در داووس برگزار شد، نشان داد که مهم‌ترین چالش پیش روی ایالات‌متحده در خاورمیانه، مدیریت واکنش عربستان سعودی به توافق غیر‌قابل‌انتظار در مذاکرات هسته‌ای با ایران است. سعودی‌ها خشمگین هستند؛ آنها می‌ترسند که توافق هسته‌ای با ایران، برای آمریکا در خاورمیانه آرامش خاطر ایجاد کند تا با آسودگی خیال بتواند توجه خود را به چین و بخش‌های دیگر آسیا معطوف کند. به این ترتیب ایران، در فراغ تحریم‌ها، می‌تواند آزادانه نفوذ خود را در منطقه افزایش دهد. خاورمیانه همچنان با آشوب‌های ناشی از بهار عربی دست و پنجه نرم می‌کند. در داووس و مونیخ، هم ایرانیان و هم اعراب از اینکه جنگ داخلی سوریه به کل منطقه سرایت کند و شکاف شیعه - سنی را بیش از پیش عمیق کند، ابراز نگرانی کردند.

اما آنچه نگرانی آنها را تشدید می‌‌کند، کاهش تنش‌ها با ایران است که آخرین دغدغه آمریکا در منطقه پیش از روی برگرداندن به سوی آسیا به شمار می‌رود. به‌خصوص سعودی‌ها، بر این باورند که دیگر پس از عراق و افغانستان، خروج نیروهای آمریکایی از منطقه توجیه‌پذیر است. در این تفکر یک پارادوکس وجود دارد. تا زمانی که آمریکا نگرانی‌های سعودی‌ها را مرتفع نکند، سیاست مرتبط ایران در واشنگتن می‌تواند به بی‌ثباتی خاورمیانه منجر شود، نه اینکه یک شوک بزرگ باشد که تنش‌ها را تعدیل کند.

عربستان سعودی و ایران هم‌اکنون وارد مرحله‌ای از رقابت برای نفوذ در منطقه شده و بحران سوریه را به یک جنگ نیابتی تبدیل کرده‌اند که احتمال گسترش آن به لبنان، عراق، یمن و بحرین نیز وجود دارد.مشکل اوباما این است که این درگیری‌ها در خاورمیانه با تنش‌های نگران‌کننده در آسیا همزمان شده است. تنش‌هایی که کاخ سفید می‌خواهد توجه کامل خود را به آن معطوف کند.

همان‌گونه که اوباما در اوایل دور نخست ریاست‌جمهوری‌اش اعلام کرده بود، هدف اصلی از نگاه به آسیا، حفاظت از منافع اقتصادی آمریکا در این قاره است. اکنون آسیا نیز به دیپلماسی آمریکایی برای خلاص شدن از شر بحران‌هایی نیاز دارد که اقتصاد جهانی را تهدید می‌کند و ایالات‌متحده را ناگزیر می‌کند تا از متحد خود، ژاپن، دفاع کند.اما مدیریت خشم اعراب از توافق هسته‌ای با ایران، کنترل بحران سوریه و پیش بردن روند صلح فلسطین و اسرائیل به توجه ویژه آمریکا نیاز دارد، اما هنوز آمریکا در این موارد به موفقیت نرسیده است. به این ترتیب آمریکا نه می‌تواند خاورمیانه را ترک کند و نه می‌تواند حضور خود را در آن دو برابر کند.

ایالات‌متحده باید گشایش ایجاد شده با ایران و افزایش تمرکز بر آسیا را با تعامل عمیق‌تر در موضوعات مورد نگرانی جهان عرب، ترکیب کند. رهبران عرب نیاز دارند که ببینند تعامل آمریکا با ایران، چیزی فراتر از حذف تهدید‌های هسته‌ای است و می‌تواند در تغییر سیاست منطقه‌ای ایران نیز موثر باشد

یک گام خوب برای شروع این خواهد بود که عربستان سعودی و ایران برای حل بحران سوریه پای یک میز بنشینند. این یک تجربه خوب برای توانایی مدیریت بحران آمریکا در آسیا هم خواهد بود.

منبع: نیویورک تایمز/ دیپلماسی ایرانی