یک فارغ‌التحصیل دانشگاه دنور در حال هدایت دولت ایران به سوی مذاکره صلح‌آمیز برای راه‌حل دیپلماتیکی با آمریکا است که مانع دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای می‌شود. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران دکترای خود را در رشته سیاست و حقوق بین‌الملل در سال ۱۹۸۸ دریافت کرده است، پنج سال پس از آنکه در دنور زندگی و تحصیل کرد. ظریف یک دیپلمات کارآزموده است که بازیگری کلیدی در مناسبات دیپلماتیک کنونی با ایران به شمار می‌رود.دولت اوباما از فرصت روی کار آمدن دولت جدید در ایران استفاده کرد تا به‌طور مسالمت‌آمیز بن‌بست ایجادشده بر سر مساله هسته‌ای ایران را حل کند. هدف باراک اوباما، بازداشتن ایران از دستیابی به سلاح هسته‌ای است و او می‌داند مردم آمریکا تا زمانی که تمامی روش‌های دیگر به بوته آزمون گذاشته نشده و به شکست نینجامیده باشند، از گزینه نظامی حمایت نمی‌کنند.نوامبر گذشته، آمریکا و شرکای مذاکره‌کننده‌اش با ایران بر سر یک طرح مقدماتی به توافق رسیدند که زمینه را برای حصول توافق جامع‌تر فراهم می‌کند. توافقی که سرانجام جامعه بین‌المللی را قانع می‌کند که ایران به دنبال تولید بمب هسته‌ای نیست. هیچ یک از طرف‌های شرکت‌کننده در این مذاکرات ساده‌لوح نیستند. ایران می‌تواند تعهدات خود را نقض کند یا اقدامات موردنظر به منظور اثبات ماهیت صلح‌آمیز برنامه‌های هسته‌ای‌اش را انجام ندهد. کنترل‌های قابل‌تایید و محدودیت‌هایی که برای توافق نهایی لازم است، شاید برای دولت ایران بیش از اندازه سفت و سخت باشد.

اما تهدید بزرگ‌تر علیه مذاکرات در این مرحله اولیه از جانب سنای آمریکا ایجاد می‌شود که طرحی را برای تحریم مضاعف ایران دنبال می‌کند. این طرح حتی پیش از آغاز مذاکرات نیز مطرح بود و تاثیر جدی بر تضعیف روند مذاکرات دارد. به این ترتیب آمریکا با انتخاب بین اقدام نظامی یا کنار آمدن با ایران هسته‌ای، مواجه می‌شود. حمله به ایران ظرفیت هسته‌ای این کشور را کاهش نمی‌دهد و به نتیجه‌ای منجر می‌شود که آمریکا امیدوار است از آن جلوگیری کند، تصمیم‌گیری ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای.

کسانی که در شیپور اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران می‌دمند، بر این باورند که این تحریم‌ها بود که ایران را پای میز مذاکره کشاند و تحریم‌های بیشتر به دریافت امتیازهای بیشتر از ایران کمک می‌کند. آنها اشتباه می‌کنند. رهبران ایران در صورت اقدام سنا برای افزایش تحریم‌ها آن را به عنوان نقض توافقنامه ژنو ارزیابی کرده و موضع مذاکره‌ای خود را سخت‌تر می‌کنند یا حتی ممکن است میز مذاکره را ترک کنند. حرکت هوشمندانه‌تر سنا این خواهد بود که این طرح را تا زمانی که واقعا لازم نباشد، به رای نگذارد.

آیا باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا زمان و فضای مانور لازم برای دستیابی به توافق نهایی با ایران در مقابل لغو تدریجی تحریم‌ها را در اختیار خواهد داشت؟ یا اینکه طبق مصوبه سنا، آمریکا به طور یکجانبه توافقنامه ژنو را نقض می‌کند و به سوی گزینه نظامی می‌رود؟ طرح جدید تحریم‌های سنا در حال حاضر نه تنها به منزله مرگ مذاکرات هسته‌ای خواهد بود، بلکه نظام تحریم‌ها را نیز به فروپاشی می‌کشاند. به این ترتیب دیگر کشورها نیز آمریکا را متهم می‌کنند که مذاکرات و توافق هسته‌ای را به شکست کشانده است.

ظریف و جان کری، وزیر خارجه آمریکا اکنون در حال تلاش برای غلبه بر بی‌اعتمادی‌های دوجانبه و دشمنی عمیقی هستند که بین ایران و آمریکا وجود دارد. آنها می‌خواهد ساختاری برای کنترل‌های بین‌المللی و کاهش ظرفیت دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای ایجاد کنند. سنا نباید در مقابل این روند پیشرفت بایستد. در صورتی که این طرح بیش از این حرکت رو به جلو داشته باشد، ریسک درگیری نظامی یا ایران هسته‌ای یا هر دو را به همراه خواهد داشت.

*جیم والش: تحلیلگر و محقق در موسسه ماساچوست

**توماس پیکرینگ: دستیار سابق وزارت خارجه آمریکا در امور سیاسی که مدت‌ها در روسیه، فلسطین اشغالی، اردن و سازمان ملل، سفیر بوده است.

منبع: دنور پست/ دیپلماسی ایرانی