اسون فیکنچر*- ماه گذشته، حسن روحانی که در انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن با بیش از ۵۰ درصد آرا در دور اول پیروز شده بود، مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری را انجام داد. برای مذاکرات فعلی گروه ۱+۵ (پنج عضو ثابت شورای امنیت سازمان ملل و آلمان)، با ایران در رابطه با اعمال محدودیت‌های قابل رسیدگی بر برنامه هسته‌ای، آغاز به کار روحانی باید به‌عنوان مسیری رو به «پنجره فرصت‌ها» در تلاش‌های دیپلماتیک موجود در نظر گرفته شود؛ مسیری که به‌طور منطقی امیدوارکننده باشد. پس از مذاکرات سخت و پیچیده در مورد چگونگی ادامه روند برنامه، مراحل مصالحه در آگوست ۲۰۰۵ و چند روز قبل از کنار گذاشتن روحانی از مقام مذاکره کننده اصلی ناتمام باقی ماند؛ این اتفاق بعد از انتخاب محمود احمدی نژاد به‌عنوان رییس جمهور رخ داد.در هر صورت، انتخاب روحانی هنوز هم فرصت مناسبی را برای پیشبرد مذاکرات در مورد مساله هسته‌ای در اختیار می‌گذارد. روحانی با تکیه بر توانایی خود درمشارکت با غرب و موفقیت در رفع تحریم‌ها، امکان شکوفایی را در اختیار اقتصاد ایران قرار می‌دهد، اما برای اجرای این کار، خود را تحت فشار می‌گذارد.

نظر به این پیشرفت‌ها، ۱+۵ باید سعی کند سرعت حرکت را کاهش داده اقدامات موثری را برای تخفیف موقتی فشار‌های اقتصادی پیشنهاد کند؛ در عوض، ایران نیز تعلیق فعالیت‌های غنی‌سازی بیشتر از سطح ۵ درصد را بپذیرد و نیز ارسال اورانیوم غنی‌شده در سطح بسیار بالا را از طریق دریا به خارج از کشور یا ترکیب آن. این درخواست‌ها بخش جدایی‌ناپذیر دور آخر مذاکرات در آلماتی و قزاقستان بود. اما مواردی که گروه ۱+۵ بر حسب رفع تحریم‌ها مطرح کرد، به تجارت طلا، فلزات وپترو‌شیمی محدود می‌شد؛ اقداماتی که تقویت و بهبود اقتصاد ایران را نوید نمی‌دهند.جامع‌ترین پیشنهاد را می‌توان بر پایه تخفیف محدودیت‌های موجود در بخش مالی آشفته ایران و وعده رفع محدودیت‌ها از واردات بنزین بنا کرد؛ تورم در ایران به‌دلیل تحریم‌های غرب، به‌شدت افزایش یافته است. چنین پیشنهادی امکان پیشرفت‌های اقتصادی را فراهم خواهد کرد، در حالی که از برخی منفعت‌های اضافی درآینده جلوگیری خواهد کرد؛ مانند صادرات نفت. این پیشنهاد احتمالا برای به دست آوردن حمایت روحانی کافی خواهد بود.علاوه بر این، احتمال کمی وجود دارد که معامله‌ای با این اوصاف، اگر بتواند حمایت رییس‌جمهور جدید و محبوب را به دست آورد، از طرف رهبر انقلاب رد شود.با گذشت زمان و یکسری اقدامات مبتنی بر همکاری، هر دو طرف احتمالا قادر به دستیابی به راه‌حلی جامع‌تر برای اختلافات خود شده‌اند.

در همین حین، اگر ایران یک پیشنهاد سخاوتمندانه‌تر را نپذیرد، آمریکا نیز برای سازماندهی تحریم‌های بین‌المللی خشن‌تر موضع قوی‌تری خواهد گرفت؛ ابزاری که واشنگتن در صورتی از آن استفاده می‌کند که ایران علاقه چندانی به یک معامله معقول و منطقی نشان ندهد.

*استاد دانشگاه هاروارد

منبع: خبرگزاری تسنیم