پاسخ به چند سوال موسیقیایی، اقتصادی، مافیایی
کار ما فقط شفاف‌سازی است، همین
رسول ترابی - واسطه‌ها و فروشگاه‌های نوار و CDفروش، بیشترین سود را در چرخه صنعت موسیقی فعلی ایران و فروش جزیی آلبوم‌های تولیدی شرکتهای مختلف موسیقی به دست می‌آورند. تنها یک محاسبه ساده برای اطلاع از کم‌و‌کیف روند تولید یک آلبوم موسیقی، هزینه‌های تکثیر، ضبط، پخش و فروش آن کافی است، تا به این واقعیت برسید.
اطلاعاتی که همواره شرکتهای مختلف موسیقی از دادن آنها حتی به خوانندگانی که باید در جریان تولید کار خودشان باشند، طفره می‌روند. بالاخره هرچه که باشد دادوستدهای هر حرفه‌ای برای اهالی آن حرفه، تمام داشته‌ها و منبع درآمد و اعتبارکاری آنهاست و جزو راز و رمزهای کاری است که ورود به آن منطقه برای غریبه‌ها و افرادی خارج از چارچوب شرکتهای موسیقی ممنوع است.
اما واقعیت همانی است که در ابتدای این نوشته آمد، یک سال کاری فروش یک فروشگاه معتبر و حتی حاوی کالاهای موسیقیایی بهتر و پرباتر از یک شرکت معتبر و حتی معمولی ولی باسابقه موسیقی است.
چه از لحاظ تنوع آلبوم‌های موسیقی که معمولا فروشگاه‌ها تمام آلبوم‌های منتشرشده را در آرشیو فروش خود دارند، دقیقا برخلاف شرکتهای موسیقی که همواره در بازار رقابتی با سایر شرکت‌ها فقط به فکر بهتر پخش و مطرح کردن کالای تولیدی شرکت خودشان هستند، مگر در یکی دو مورد خاص که کالای تولیدی شرکت دوستان‌شان را هم با سیاست‌های خاص خودشان ساپورت و حمایت می‌کنند که در این مورد هم ضرب‌المثل (نوری که به خانه رواست و...) شدیدا کاربرد پیدا می‌کند و چه از لحاظ فروش و سود موجود در هر یک عدد CD و نوارکاست و به طور‌کلی در فروش جزیی آن.
اما همان راز و رمزهای شرکتی
سوال ۱: قیمت تمام‌شده هر آلبوم موسیقی؟
سوال ۲: شرکت‌ها و مراکز پخش هر آلبوم تولید‌شده و مجوزگرفته را از تهیه‌کننده آن تا چه مبلغی خریداری می‌کنند؟
سوال۳: هنگام تکثیر آلبوم‌های موسیقی قیمت تمام‌شده هر نوارکاست و CD چقدر است؟
سوال ۴: سود نهفته در هر آلبوم و هر نوار و CD چقدر است؟
سوال ۵: بدون در نظر گرفتن هزینه تبلیغات و ... بیشترین سود را کدام طرف از عوامل اجرایی و پخش و تولید و فروش می‌برند؟ چرا؟
سوال۶ : کلی‌ترین سوال و لپ‌کلام، اصلا دخل و خرج بازار موسیقی برای عوامل تولید آن منطقی است؟
تبصره: برای به دست آوردن اطلاعات ذیل باز هم تکرار می‌کنیم باید عمر نوح و صبر ایوب و ستون پنجمی بودن نویسنده مطلب را داشته باشید.
هزینه تولید آلبوم‌های موسیقی متفاوت است. مثل هر کار دیگری دلایل مختلفی در کار وجود دارند که مقداری هزینه لازم برای به انجام رسیدن آن کار مشخص می‌کنند. اما به طور متوسط آلبوم‌های موسیقی با هزینه‌هایی جاری مثل پول و مبلغ شعر و ترانه، آهنگسازی، تنظیم، خوانندگی، نوازندگی سازهای مختلف، سمپل‌های مختلف موسیقی، هزینه استودیو و ... رقمی بین ۵ تا ۴۵میلیون تومان را شامل می‌شوند. طبیعی و منطقی است که اگر بتوانی از هر کدام از هزینه‌های مختلف کم کنی، پولی که بابت آن هزینه می‌ماند در جیب خودت خواهد رفت. موسیقی جزو معدود هنر و صنعت‌هایی است که در آن ضرب‌المثل معروف هر چقدر پول بدهی، همانقدر آش می‌خوری، معنا پیدا می‌کند. برای نقض کردن این مثال و ضرب‌المثل در موسیقی کافی است دو آلبوم بنیامین و علیرضا عصار «نهان مکن» را در کنار هم بگذارید و از نظر هزینه‌های موجود برای تهیه آنها در مقابل فروشی که هر کدام داشته‌اند مقایسه کنید، نتیجه مثل روز روشن است « در این نوشته از منظر اقتصادی به هر آلبومی پرداخته می‌شود و قیاس موسیقیایی در کار نیست، به کسی برنخورد».
جواب۲: طبق نوشته‌های سطور اول و با استناد به مطلب هفته گذشته که یادآوری‌اش نیاز به ذهنی پویا دارد، صنعت موسیقی فعلی، صنعتی تقریبا ورشکسته و به گفته‌ای بهتر ورشکسته‌ای خاموش است. پس منطقی است که هیچکدام از شرکتهای موسیقی، هزینه‌ای را برای خرید آلبومی اختصاص ندهند مگر درباره دو یا نهایت سه خواننده مطرح». همین دو سال گذشته بود که یک خواننده مطرح صدا و سیمایی آلبوم آخرش را به یک شرکت موسیقی
۱۰۰ میلیون تومان وجه رایج کشوری فروخت و آن شرکت به هوای اینکه بزرگ‌ترین صید موسیقیایی دوران فعالیت خودش را کرده است، با مخ به زمین خورد و حتی نتوانست اصل پول را برگرداند و ضرر بزرگی کرد. این روزها همان خواننده مطرح دربه‌در به دنبال شرکتی است که آلبوم تازه‌اش را بخرد و حتی تا قیمت ۱۵میلیون تومان هم راضی به فروش آلبومش است، ولی کو شرکتی که آلبوم یک خواننده حتی مطرح را هم بخرد؟
تبصره: البته در برخی موارد شرکت‌ها با نکته‌سنجی خاص خودشان آلبوم‌های خواننده‌های تازه‌کار و به دنبال شهرت را که از دید آن شرکت‌ها آلبوم‌های سوددهی هستند می‌خرند، منتهی به قیمت زیر ۵میلیون تومان. البته با تضمین مشهور کردن آن خواننده که آن هم در حقیقت تبلیغی برای فروش آلبومی با پتانسیل مالی است که آن شرکت آن را مفت از دست خواننده و تهیه‌کننده‌اش درآورده است.
شرکتهای موسیقی با منطق تجاری خودشان که در شرایط فعلی درست هم هست به صورت مشارکتی با خوانندگان و تهیه‌کنندگان آلبوم‌های موسیقی همکاری می‌کنند، یعنی درصدی از سود هر آلبوم را بین خودشان و تهیه‌کننده آلبوم منتشر شده تقسیم می‌کنند. حالتی که در بین خودشان و در بین شرکتهای موسیقایی به حالت (لیبلی) یا همان تیراژی و درصدی معروف است. این روزها اکثر خوانندگان مطرح و تقریبا تمامی آنها از قاعده فوق تبعیت می‌کنند و نیازی به مثال زدن نیست. دلیل این کار برای دو طرف حاضر در معامله در این است که اگر سود و زیانی در کار باشد، دو طرف با هم در سود و زیان آن شراکت می‌کنند. این موضوع یک روی سکه است، روی دیگر سکه نابسامانی بازار موسیقی است که هیچ تضمینی را از نظر آینده کاری و سرمایه‌گذاری روی آلبوم موسیقی نمی‌دهد.
جواب۳: تکثیر هر آلبوم موسیقی اعم از CD و نوار چند بخش مختلف دارد و در آن زمان نوارکاست، شرینگ داشتن یا نداشتن، قاب‌دار بودن یا نبودن CD، بسته‌بندی کردن یا نکردن سی‌دی، تعداد نوار و CD تعیین‌کننده قیمت تمام شده آن است. اما به طور متوسط در تیراژ بالای دو هزار عدد CD و نوار کاست با زمان بین ۳۵ تا ۴۵دقیقه هر نوار کاست تمام شده‌ای بین ۲۸۰ تا ۳۰۰تومان را در بین شرکتهای مختلفی که کار تکثیر و ضبط نوار و CDها را انجام می‌دهند شامل می‌شود. قیمت تکثیر CD و چاپ برچسب آلبوم بر روی CD هم قیمتی بین ۱۸۰ تا ۲۰۰تومان را در هریک نسخه به خودش اختصاص می‌دهد. به مبالغ جزئی فوق مبلغ کلی ۸۰ تا صدهزار تومان را برای هزینه استمپر CD اضافه کنید. برای CDهای قاب‌دار هم مبلغ صد تا صدو بیست عدد تک تومانی برای پول هر قاب را محاسبه کنید به اضافه ۱۰تومان هزینه بسته‌بندی و آماده کردن هر CD به منظور آماده فروش شدن. به مبالغ فوق قیمت ۱۵ تا ۳۰ تومان را هم برای چاپ اینسرت آلبوم و نوار کاست بسته به جنس کاغذ، چند رنگ بودن و نوع چاپ آن و چند قسمت بودن پشت نواری اضافه کنید.
هزینه لیبل و جلد را هم مبلغی بین ۴۵تا ۹۰ تومان بسته به المان‌های بالا برای جلد CD حساب کنید. لطف کنید قیمت تمام شده هر نوار کاست و CD را خودتان محاسبه کنید.
جواب ۴: قطعا به اندازه سودی نیست که یک فروشگاه معمولی می‌برد. هر شرکت موسیقی در هنگام پخش لیبی و تیراژی و درصدی هریک نسخه آلبوم موسیقی، مبلغی حدود صد و بیست تا صد و پنجاه تومان را به تهیه کننده یا خواننده آلبوم پرداخت می‌کند، مابقی مبلغ را هم بین خودش و مرکز پخش شهرستان‌ها و عوامل اجرایی‌اش تقسیم می‌کند. دست آخر هم هر عدد نوار کاست را بسته به خواننده، زمان نوار، فرمت و طراحی آلبوم بین ۵۵۰ تا ۶۰۰ تومان برای مرکز پخش یا فروشگاه فاکتور می‌کند. این مبلغ در CDها، مبلغی بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ تومان را شامل می‌شود.
جواب ۵: قطعا و مثل روز روشن است که یک فروشگاه موسیقی در حالت عادی دو برابر یک شرکت تولید و پخش که هفت خوان رستم را برای تولید، تهیه و تکثیر یک آلبوم موسیقی گذارنده سود می‌کند. این میزان سود در CDهای موسیقی به سه یا چهار برابر سود توسط فروشندگان فروشگاه‌های موسیقی در مقابل شرکتهای موسیقی می‌رسد. مخصوصا در CDهای قاب‌دار. اگر بعد از این اصرار فروشنده‌ای را برای فروش یک CD قاب‌دار در مقابل یک CD طرح پاکتی و معمولی دیدید، تعجب نکنید. هیچ کسی از سود بیشتر بدش نمی‌آید.
جواب ۶: جواب این سوال یک نه بزرگ است. به همان دلایل بالا. به همین دلیل است که تعداد شرکتهای فعال موسیقی داخل به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد و همین تعداد هم در حال کنار کشیدن از این کار هستند و در بهترین حالت دخل و خرجشان رقم برابر را با هم طی می‌کند. (دلایل کلی هم در همان مطلب هفته گذشته نوشته شد و نیازی به تکرار مکررات نیست). صنعت موسیقی نیاز به یک تحول، بازنگری و انقلاب کاری دارد تا از ورشکستی حال حاضر نجات پیدا کند.
پرفروشهای ماه گذشته
برای حفظ آبروی بازار و تولیدکنندگان و شرکتهای موسیقی از دادن رقم‌های معدودی معذوریم، فقط برای مستند بودن گزارش خودمان رقم‌های پرفروش را ارقامی بین ۲۰هزار تا نهایت صدهزار نسخه در نظر بگیرید.
در شهریورماه گذشته آلبوم‌های مهدی مقدم با نام «سونامی» که در حقیقت همان آلبومی بود که سال گذشته به دلیل مجوز نگرفتن‌های پیاپی به نام «تسونامی» و به صورت غیرمجاز در بازار پخش شد با تغییر حدود دو یا سه ملودی در کنار آلبوم تازه فرزاد فرومند که تا چند هفته قبل از تبلیغات و کلیپ‌های پرتعداد ماهواره‌ای را در کنار همان آلبوم اول بهره می‌برد در صدر لیست پرفروشهای بازار پاپ بودند. در مجموعه بازار آلبوم‌های سنتی هم آلبوم تازه علیرضا افتخاری که پشتکارش در تولید آلبوم‌های جدید و مسلسل‌وار ستودنی است با نام (هوای تو) با موسیقی محمدرضا چراغعلی یکه‌تاز پرفروشهای شهریورماه و چند روز ابتدایی مهرماه به روایت و استناد مراکز پخش مختلف بوده‌اند.
ارسال نظر