ارزیابی تحولات اقتصادی کشور در سال ۱۳۸۵
معاون اقتصادی بانک مرکزی
بخش نخست
۱ - حساب‌های ملی و تحولات بخش واقعی
در اولین سال اجرای قانون برنامه چهارم توسعه، رشد اقتصادی روند صعودی در پیش گرفت و از ۸/۴درصد در سال ۱۳۸۳، به ۴/۵درصد در سال ۱۳۸۴ رسید.
معاون اقتصادی بانک مرکزی
بخش نخست
۱ - حساب‌های ملی و تحولات بخش واقعی
در اولین سال اجرای قانون برنامه چهارم توسعه، رشد اقتصادی روند صعودی در پیش گرفت و از 8/4درصد در سال 1383، به 4/5درصد در سال 1384 رسید.
از مهمترین علل افزایش رشد اقتصادی می‌توان به بهبود نرخ رشد فعالیت بخش‌های کشاورزی، ساختمان و خدمات اشاره نمود. رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی و ساختمان به ترتیب از ۲/۲درصد و ۱/۴- درصد در سال ۱۳۸۳ به ۱/۷درصد و ۴/۴درصد در سال ۱۳۸۴ افزایش یافت. همچنین رشد بخش خدمات در سال ۱۳۸۴ معادل ۶/۵درصد بود که در مقایسه با رشد ۶/۴درصدی سال قبل، افزایش نشان می‌دهد. در این سال رشد تولید ناخالص داخلی بدون نفت معادل ۰/۶درصد بود که در مقایسه با رشد ۱/۵درصدی سال ۱۳۸۳ با افزایش مواجه شده است.
براساس آمارهای مقدماتی در نه ماهه اول سال 11385، تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های ثابت سال 1376، 3/5درصد و در فصل سوم سال 2/6درصد رشد داشت که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل (فصل سوم) با افزایش مواجه شد. گروه نفت که در فصل سوم سال 1384 با کاهش رشد مواجه بود در فصل سوم سال 1385 با 6/3درصد رشد مثبت مواجه شد. همچنین نرخ بیکاری در سه ماهه چهارم سال 1385 به 1/12درصد رسید که نسبت به سه ماهه چهارم سال 1384 (1/12درصد) تغییری نشان نمی‌دهد.
۲ - وضع مالی دولت و آثار پولی بودجه
2 -1- عملکرد بودجه 1385
قانون بودجه سال ۱۳۸۵ با مجموع منابع (یا مصارف) به میزان ۵۴۹هزار میلیارد ریال به تصویب رسید. در این قانون سهم درآمدها، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و واگذاری دارایی‌های مالی از کل منابع به ترتیب ۶/۴۴، ۲/۲۸ و ۲/۲۷درصد و سهم پرداخت‌های هزینه‌ای، تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و تملک دارایی‌های مالی به ترتیب ۹/۶۸، ۵/۲۸ و ۶/۲درصد از کل مصارف تعیین گردید (جدول شماره ۳ و ۴).
بودجه سال 1385 چهار متمم و یک اصلاحیه داشت. به موجب متمم‌های بودجه در مجموع مبلغ 1/49هزار میلیارد ریال به منابع (مصارف) بودجه اضافه گردید. این متمم‌ها اتکای بودجه دولت به منابع حاصل از فروش نفت‌خام و موجودی حساب ذخیره ارزی را افزایش داد، به گونه‌ای که سهم این منابع در کل بودجه دولت به 4/62درصد رسید.
بررسی عملکرد مقدماتی بودجه دولت در سال ۱۳۸۵ نشان می‌دهد در حالی‌که درآمدهای نفتی بودجه به‌طور کامل تحقق یافته است، میزان تحقق درآمدهای مالیاتی ۴/۸۵درصد و میزان تحقق سایر درآمدهای حاصل از واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای تنها ۸/۲۹درصد بوده است.
3 - تحولات بخش خارجی در سال 1385
تعدیل قابل توجه مقررات و ضوابط بازرگانی خارجی در سال‌های گذشته و ارائه تسهیلات و مشوق‌های گوناگون به فعالین این بخش، موجب تسهیل تجارت خارجی در سال ۱۳۸۵ شد. براساس آمارهای مقدماتی گمرک، در سال مذکور حدود ۳۳۷۶۰هزار تن کالا به ارزش ۱۵۸۰۹میلیون دلار به خارج از کشور صادر شد که نسبت به عملکرد مدت مشابه سال قبل به ترتیب ۲/۴۸ و ۲/۵۱درصد رشد در وزن و ارزش نشان می‌دهد (جدول ۶). با احتساب ۴۹میلیون دلار تجارت چمدانی و ۴۴۳میلیون دلار صادرات از طریق بازارچه‌های مرزی، ارزش کل صادرات گمرکی غیرنفتی در سال ۱۳۸۵ به ۱۶۳۰۱میلیون دلار بالغ گردید.
لازم به توضیح است عمده افزایش وزن و ارزش صادرات گمرکی غیرنفتی به صادرات مواد شیمیایی و پتروشیمی و اجزای آن (به ویژه میعانات گازی) مربوط بوده است. وزن و ارزش صادرات مواد شیمیایی و محصولات پتروشیمی در سال 1385 معادل 15234هزار تن و 6702میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال گذشته به ترتیب 3/96درصد و 8/107درصد رشد داشته است. حجم وادارات گمرکی در سال 1385 برابر 41390میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال گذشته (39742میلیون دلار) معادل 1/41درصد رشد داشته است.
تحولات بازار جهانی نفت موجب شد متوسط قیمت هر بشکه نفت خام صادراتی کشور در سال جاری به ۴/۵۷ دلار برسد. با توجه به عملکرد ۴۰۳۹۶هزار بشکه‌ای تولید روزانه، درآمد صادرات نفت‌خام، گاز و فرآورده‌های نفتی کشور در سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۶۱۸۸۲میلیون دلار شد. ترکیب سبد صادراتی بخش نفت و گاز شامل نفت خام، میعانات گازی، فرآورده‌های نفتی و گاز طبیعی به ترتیب معادل ۵۱۱۷۱، ۵۵۲۵، ۴۰۹۲ و ۱۰۹۴میلیون دلار بوده است. بر این اساس سهم صادرات نفت خام، میعانات گازی، فرآورده‌های نفتی و گاز طبیعی در سال ۱۳۸۵ به ترتیب ۷/۸۲ ، ۹/۸ ، ۶/۶ و ۸/۱درصد می‌باشد. عواید ارزش کشور از محل صادرات نفت و گاز در سال ۱۳۸۵ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۱۵درصد افزایش یافته است.
تعهدات خارجی کشور با حدود 3/8درصد تغییر از 9/41میلیارد دلار در پایان سال 1384 به 3/45میلیارد دلار در پایان اسفند ماه سال 1385 افزایش یافت. در این دوره تعهدات بالقوه خارجی با 1/24درصد افزایش به 21825میلیارد دلار رسید. تعهدات بالفعل نیز معادل 5/23میلیارد دلار بود که نسبت به پایان سال قبل (3/24میلیارد دلار) 1/3درصد کاهش یافته است.
مانده دارایی‌هایی حساب ذخیره ارزی در پایان سال ۱۳۸۴ معادل ۱۶۴۲۵میلیون دلار بوده که شامل ۱۰۶۸۶میلیون دلار موجودی نقدی و ۵۷۴۰میلیون دلار مطالبات بابت تسهیلات اعطایی می‌باشد. عملکرد حساب مذکور نشان می‌دهد که دارایی (مانده) حساب ذخیره ارزی در پایان سال ۱۳۸۵ معادل ۲۰۴۷۷میلیون دلار بوده که نسبت به پایان اسفند ماه سال قبل ۷/۲۴درصد افزایش داشته است. موجودی نقدی حساب ذخیره ارزی و مطالبات آن بابت تسهیلات اعطایی در پایان سال مذکور به ترتیب معادل ۹۴۷۲ و ۱۱۰۰۵میلیون دلار بوده است.
4 - عملکرد بخش پولی و اعتباری در سال 1385
۴ -۱- عوامل موثر بر رشد نقدینگی و پایه پولی
بررسی عوامل موثر بر رشد نقدینگی در سال 1385 در جدول شماره 7 نشان‌دهنده آن است که مطالبات از بخش غیردولتی با سهمی معادل 9/34 واحد درصد، دارای بالاترین سهم در رشد نقدینگی بوده است. سهم خالص دارایی‌های خارجی در رشد نقدینگی 5/13 واحد درصد بود. در بین عوامل تشکیل‌دهنده خالص دارایی‌های داخلی، خالص مطالبات از دولت عمدتا به علت افزایش سپرده‌های دولت نزد سیستم بانکی سهمی کاهنده معادل 1/3 واحد درصد و خالص سایر عوامل نیز سهمی کاهنده معادل 6/5 واحد درصد در رشد نقدینگی داشته است. از طرف دیگر خالص مطالبات از شرکت‌ها و موسسات دولتی از سهم کاهنده اندکی (معادل 3/0درصد) در مقایسه با سایر عوامل در کاهش رشد نقدینگی برخوردار بوده است.
منبع: نشریه روند
ارسال نظر