تایید عدم انحراف برنامه هسته‌ای ایران از سوی آژانس

البرادعی توافقنامه اخیر با ایران را گامی چشمگیر توصیف کرد

دنیای اقتصاد - محمد البرادعی مدیرکل آژانس انرژی اتمی در تازه‌ترین گزارش خود از برنامه هسته‌ای ایران که مبنای تصمیمات آتی شورای حکام خواهد بود، توافقنامه اخیر با ایران را گامی چشمگیر و رو به جلو توصیف کرد. گزارش جدید به نوعی عدم انحراف در برنامه‌ هسته‌ای ایران را تایید می‌کند و به‌ویژه ابهام ایجاد شده در‌خصوص پلوتونیوم را که سوخت اصلی بمب‌های اتمی است، حل شده و مختومه اعلام کرده است. معاون سازمان انرژی اتمی ایران با اشاره به این موضوع که موضوع پلوتونیوم مهمترین ادعای بی‌اساس آمریکایی‌ها بود، گزارش آژانس را خط بطلانی بر ادعای آمریکا دانست که در عین‌حال صحت اظهارات ایران را تایید می‌کند. نماینده دایم ایران در آژانس اتمی نیز گزارش البرادعی را سندی تاریخی درباره صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران دانست. البرادعی گزارش و ارزیابی خود از همکاری‌های ایران و آژانس را اعلام کرد

گامی چشمگیر به جلو

دنیای اقتصاد - پنج‌شنبه گذشته مدیرکل آژانس بین‌المللی گزارش خود را از اجرای یکی از مفاد توافق تهران و آژانس برای پاسخ‌دهی به مسائل باقی‌مانده به شورای حکام ارائه و با توصیف اقدام ایران به «گامی چشمگیر به جلو» از آن استقبال کرد.

این گزارش البته ناخرسندی واشنگتن و هم پیمانانش را در پی داشت، گو اینکه این واکنش قابل پیش‌بینی بود چراکه یک هفته قبل، گرگوری شولتی، نماینده آمریکا در آژانس پس از قطعی شدن توافق وعیدی و هانیونن به نمایندگی از تهران و آژانس، این توافق را ناکافی خوانده بود.

در سوی دیگر، گزارش البرادعی که این بار برخلاف عادت مالوفش، به صراحت بیشتری از همکاری‌های ایران و انحراف نداشتن برنامه هسته‌ایش سخن گفته بود، رضایت ایرانی‌ها را در پی داشت.

مقام‌های ایرانی در هفته گذشته پس از نهایی شدن طرح اقدام، این نگرانی را پنهان نکردند که ممکن است مدیرکل آژانس همچون گذشته گزارشی دو پهلو و مبهم را که دو طرف مناقشه را نه محکوم می‌کند، نه تایید و نه راضی، ارائه کند. گزارش پنج‌شنبه البرادعی البته همه این نگرانی‌ها را مرتفع ساخت. در این گزارش البرادعی به صراحت تاکید می‌کند که آژانس اکنون قادر است «عدم‌انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در ایران» را تایید کند.

گزارش البرادعی در میان اعضای شورای حکام توزیع شده و قرار است در تاریخ دهم سپتامبر (۱۹شهریور) در نشست این شورا مورد بررسی قرار گیرد.

پلوتونیوم خاتمه یافته

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش خود به شورای حکام این آژانس برنامه عمل و توافقنامه اخیر ایران با این نهاد را گامی چشم‌گیر و رو به جلو توصیف کرد.

در این گزارش پنج صفحه‌ای آمده است: اگر ایران در نهایت به تحقیق درباره مسائل باقی مانده بپردازد، آژانس قادر به بازسازی تاریخچه فعالیت هسته‌ای این کشور خواهد شد.

مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بخش دیگری از این گزارش تایید کرده است که اظهارات قبلی ایران در مورد آزمایشات پلوتونیوم با یافته‌های آژانس درباره کمیت و نوع موادی که در این آزمایشات بکار رفته مطابقت دارد. البرادعی افزوده است که بر این اساس، این موضوع «حل شده و خاتمه یافته» تلقی می‌شود.

وی در گزارش خود به‌اعضای شورای حکام همچنین به موضوع تعلیق غنی‌سازی اورانیوم پرداخته و افزوده ‌است: ایران فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی اورانیوم را متوقف نکرده است.

این گزارش می‌افزاید: ایران همچنان به فعالیت‌هایش در مرکز غنی‌سازی اورانیوم PFEP و پایگاه غنی‌سازی سوخت FEPو نیز ساخت رآکتور آب سنگین خود ادامه می‌دهد.

این گزارش در عین حال تصریح کرده است که آژانس قادر به تایید عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در ایران است و این کشور دسترسی به مواد هسته‌ای اعلام شده را برای این نهاد فراهم کرده است.

این گزارش سه روز پس از آن ارائه شد که ایران طی بیانیه‌ای که روز دوشنبه، ۲۷ اوت، از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر شد، گفته است که به پرسش‌ها درباره برنامه‌های مرتبط با جداسازی پلوتونیوم که برای آژانس ابهام ایجاد کرده بود پاسخ داده است.

در بیانیه ایران، که در پایگاه اینترنتی آژانس اتمی سازمان ملل منتشر شده، آمده است که آژانس پذیرفته است که بیانیه‌های قبلی ایران در ارتباط با مساله پلوتونیوم «با یافته‌های آژانس همخوان است و بنابراین مساله حل و فصل شده است.»

آژانس اتمی قبلا گفته بود ممکن است ایران تمامی فعالیت‌های خود در زمینه پردازش پلوتونیوم را در اظهارنامه‌های خود نگنجانده باشد.

همین سوالات در مورد برنامه اتمی ایران باعث شد که آژانس در گزارش‌های متعدد نتیجه‌گیری کند که با قاطعیت نمی‌توان در مورد عدم انحراف ایران از کاربرد صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای اظهار نظر کرد.

همین ابهامات راه گزارش شدن پرونده اتمی ایران به شورای امنیت را باز کرد که تصویب دو رشته تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور را به دنبال داشت.

البرادعی در ادامه در گزارش خود آورده است: طبیعتا نکته کلیدی برای اجرای موفقیت‌آمیز «طرح اقدام»، همکاری کامل ایران با آژانس و تهیه ‌اطلاعات و مستندات مورد نیازی‌است که بتواند به‌حل تمامی‌مسایل باقی مانده بیانجامد.

در این گزارش بر ضرورت اجرای پروتکل الحاقی تاکید شده و آمده است: این وضع از طریق اجرای پروتکل الحاقی ممکن خواهد بود و از این رو مدیر کل از ایران می‌خواهد که با تصویب این پروتکل همچنان که پیش از این شورای حکام و شورای امنیت درخواست کرده است، این موضوع را ممکن سازد.

در دسامبر ۲۰۰۳ دولت ایران در اقدامی با هدف اعتمادسازی در جریان مذاکرات هسته‌ای با کشورهای اروپایی تصمیم گرفت به طور داوطلبانه پروتکل الحاقی را به اجرا گذارد. البته اجرای این پروتکل از آنجا که به صورت داوطلبانه صورت می‌گرفت و نه براساس امضای توافقنامه، مصوبه مجلس را به همراه نداشت.

مجلس شورای اسلامی البته در واکنش به یکی از قطعنامه‌های شورای حکام علیه برنامه هسته‌ای ایران، در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۵ یک فوریت طرحی را تصویب کرد که براساس آن دولت موظف می‌شد اجرای پروتکل الحاقی به ان‌.پی‌.تی را به حالت تعلیق درآورد.

در نهایت در ۲۰ نوامبر ۲۰۰۵ نمایندگان طرحی را تصویب کردند که براساس آن در صورت ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت، دولت موظف می‌شد فعالیت‌های داوطلبانه از جمله اجازه بازرسی سرزده از تاسیسات اتمی براساس پروتکل الحاقی را متوقف کند.

در چهارم فوریه ۲۰۰۶ پس از تعویق مجدد در اعلام رای شورای حکام، سرانجام با رای مثبت ۲۷ کشور از ۳۵ کشور و ۳ مخالف و ۵ ممتنع، ارجاع پرونده هسته‌ای ایران از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل تصویب شد. در همین روز محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهوری ایران در نامه‌ای به سازمان انرژی اتمی ایران، دستور به تعلیق اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی داد.

قطعنامه‌ دیگر

البرادعی در حالی از ضرورت اجرای پروتکل الحاقی سخن می‌گوید که برای تهران مساله دیگری در اولویت قرار دارد و آن ممانعت از صدور قطعنامه سوم تحریم از جانب شورای امنیت علیه ایران است.

به گزارش آسوشیتدپرس، ایران هشدار داد در صورت صدور قطعنامه دیگری از سوی شورای امنیت سازمان ملل، تهران همکاری‌اش را با آژانس پایان خواهد داد.

علی اصغر سلطانیه، نماینده ایران در آژانس به آمریکا و متحدانش نسبت به اعمال فشار برای صدور قطعنامه دیگری علیه تهران هشدار داد و گفت که این‌کار، اقدام تلافی‌جویانه کشور را در قطع همکاری‌ها با آژانس در پی خواهد داشت.

سلطانیه گفت: هرگونه اقدامی از سوی شورای امنیت، شرایط را وخیم خواهد کرد، بنابراین کاملا انتظار می‌رود که این پیشرفت مثبت با اقدامات ناعادلانه و ناپخته به خطر نیفتد.

وی درباره قطع همکاری‌های ایران با آژانس در صورت تداوم تحریم‌ها، ضمن غیر‌قانونی توصیف کردن قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران، خاطرنشان کرد: در تلاش هستیم تا حسن نیت خود را به جامعه جهانی نشان دهیم و من در ۲۷ آوریل ۲۰۰۶ به شما گفتم که ما تا زمانی که پرونده ایران به وین بازنگردد، به مسائل باقی‌مانده نخواهیم پرداخت، ولی تصمیم گرفتیم که از خود انعطاف نشان دهیم و از این رو ما در مسیر درست هستیم.

سلطانیه تاکید کرد: بدیهی است قطعنامه‌ها و تحریم‌ها، حل موضوع را به خطر انداخته و قطعا تبعاتی نیز در پی خواهد دشت.

سلطانیه همچنین در گفت‌وگو با ایسنا، درباره اینکه در بخش ارزیابی گزارش، البرادعی اعلام کرده است که نمی‌تواند چشم‌انداز ماهیت برنامه هسته‌ای ایران را تایید کند گفت: چشم‌انداز برنامه هسته‌ای ایران بعد از حل سوالات و ابهامات آژانس در ابعاد کلی می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد. نماینده دائم ایران در آژانس درباره برخی تحرکات سیاسی از سوی کشورهای فرانسه، آمریکا و انگلیس در اعمال فشار به مدیرکل آژانس بر سر توافق همکاری با ایران و گزارش وی به اعضای شورای حکام گفت: این اعتراضات نمی‌تواند در روند همکاری‌های ایران و آژانس تاثیر و تاخیر ایجاد کند.

ناخرسندی آمریکا

اشاره سلطانیه به تحرکات برخی کشورها، ناظر به اظهارات نمایندگان آمریکا و هم‌پیمانانش در آژانس پس از ارائه گزارش البرادعی است. نماینده آمریکا با کم اهمیت جلوه دادن گزارش آژانس بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای ایران مبنی بر اینکه تهران در حال پاسخگویی به سوالات آژانس درباره فعالیت هسته‌ای‌اش است، تاکید کرد: ایران باید برنامه‌های غنی‌سازی اورانیوم را در راستای به دست آوردن اتحاد بین‌المللی تعلیق کند. خبرگزاری فرانسه به نقل از گرگوری شولتی، نماینده آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شد که آژانس از حل مسائل دردسرساز درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران استقبال خواهد کرد، اما تا این لحظه ایران در بیشتر موارد فقط وعده‌هایی داده است.

شولتی به خبرگزاری فرانسه گفت: حتی اگر ایران در مورد گذشته‌اش شفاف‌سازی کند، پرونده هسته‌ای‌اش تا زمانی که آژانس شناخت کامل نسبت به وضعیت حاضر به دست آورد نمی‌تواند بسته شود.

وی ادامه داد: پرونده هسته‌ای ایران تا زمانی که ایران از برآوردن الزامات بین‌المللی‌اش برای تعلیق فعالیت‌های نگران‌ کننده‌اش سر باز زند، هم چنان باز خواهد بود. وزارت امور خارجه آمریکا نیز در واشنگتن بدون اشاره به کارشکنی‌های آمریکا در گذشته و پایبند نبودن غرب به تعهداتش اعلام کرد که ایران برای پاسخگویی به سوالات درباره برنامه هسته‌ای‌اش چهار سال زمان داشته است. تام کیسی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا مدعی شد: گزارش آژانس واقعیات مبنایی را تغییر نداده است.

بر اساس این گزارش شولتی گفت: از زمان آخرین گزارش آژانس درباره ایران در ماه مه، جمهوری اسلامی تا ۵۰درصد تعداد آبشارهای سانتریفوژی را که با هگزافلوراید اورانیوم در نطنز کار می‌کند افزایش داده است.

شولتی ادعا کرد: این باعث نگرانی جدی شورای حکام آژانس و شورای امنیت است.

فشارهای پشت پرده

همچنین از وین خبر می‌رسد سفرای کشورهای فرانسه، آمریکا و انگلیس با انتقاد از توافق صورت گرفته میان ایران و آژانس با انجام ملاقات با البرادعی بر سر برنامه کاری پاسخ به مسائل باقی مانده، دست به اعمال فشار سیاسی زدند. این سفرا نسبت به برخی موضوعات از جمله این‌که آژانس نباید می‌پذیرفت که پس از حل مسائل، موضوع هسته‌ای ایران به حالت عادی در شورای حکام بازگردد انتقاد کردند. آنها بر این نظر بودند که بازگشت روند بررسی مساله هسته‌ای ایران در آژانس باید با تایید اعضای شورای حکام صورت گیرد نه شخص مدیرکل. آنها همچنین نسبت به این‌که موضوعات و سوالات مطرح باید به طور موازی مورد بررسی قرار گیرند نه گام به گام، انتقاد داشتند.