جنگ آینده جنگ بر سر نفت است یا بر سر آب؟ با تغییرات آب و هوایی چه چیز در انتظار ما است؟ امسال برای هفدهمین بار هفته جهانی آب در سوئد برگزار می‌شود. از ۱۲ تا ۱۸اوت شهر استهکم میزبان برنامه‌های مربوط به این هفته است. این اجتماع سالانه محل قراری است برای متخصصینی که رابطه بین آب و تغییرات جوی و توسعه انسانی و عوامل محیطی مختلف را بررسی می‌کنند.

آنچه با تغییرات آب و هوایی در انتظار ماست، پی‌جویی اثرات تغییرات جوی مانند کم‌آبی یا سیل، آب در زمان نامناسب و در مکان نامناسب، این‌ها مسائلی هستند که امسال در هفته جهانی آب، افراد متخصص از ۱۳۰کشور جهان در مورد آنها تبادل نظر می‌کنند.

۲۵۰۰ نفر از حوزه‌های مختلف مانند حوزه اقتصاد، علوم، مدیریت آب، سازمان‌های غیردولتی، انستیتوهای آموزشی و سازمان ملل در ۷۰ سمینار و کارگاه آموزشی شرکت می‌کنند و به بررسی تحقیقات انجام شده در زمینه آب، مسائل سیاسی در رابطه با آن و زوایایی که باید در تحقیقات آینده روشن شود و همچنین تاثیر پیشرفت‌های تکنیکی برای بهره‌گیری از آب می‌پردازند. مسائلی که هر ساله وسیع‌تر می‌شود و زوایای مهم دیگری را در بر می‌گیرد.

مساله مهم این است چشم انداز آینده چگونه است، چگونه می‌توان بر مشکلات غلبه کرد، چگونه می‌توان عوارض تغییرات در اکو سیستم را کنترل کرد. به‌طور خلاصه همه تلاش‌ها در این جهت است که وضعیت بهتری را در زمینه آب فراهم کرد.

برگزار‌کننده هفته جهانی آب «انستیتوی جهانی آب» در استهکلم است. هر ساله به بهترین پروژه‌ در سطح جهانی جایزه‌ای تعلق می‌گیرد که مبلغ آن ۱۵۰‌هزار دلار است.

جایزه دیگری هم به ابتکارات و پروژه‌ای که جوانان تا ۲۰ سال مبتکر آن بوده‌اند، داده می‌شود.

چرا به وضعیت آب

باید اهمیت داد؟

مساله کمبود ذخایر آب زمین هر دم جدی‌تر می‌شود. براساس داده‌های بانک جهانی، بیش از یک‌میلیارد نفر از مردم دنیا از دسترسی به آب آشامیدنی سالم محرومند و هر سال بیش از ۵میلیون نفر بر اثر بیماری‌های ناشی از آلودگی آب آشامیدنی جان می‌سپارند.

میلیون‌ها تن در نقاطی زندگی می‌کنند که ذخایر آبی کافی برای تامین نیازهای روزمره‌شان وجود ندارد.

سه عامل مهم که وضعیت آب را به صورت خطرناکی در جهان در آورده است آلوده شدن آب، اتلاف آب و تغییرات آب و هوا است.

۷۰درصد از آب مصرفی دنیا در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، ۲۳‌درصد در صنعت و ۷‌درصد مصارف خانگی دارد.

گرچه ۷۰‌درصد سطح زمین را آب پوشانده‌است ولی فقط دو و نیم‌درصد آن آب شیرین و بیشتر آن نیز به صورت یخ در قطب است و کمتر از یک‌درصد از آب شیرین نیز در اختیار انسان است یعنی دو دهم‌درصد از کل آب دنیا.

به ‌این ترتیب بیابان‌ها هرچه بیشتر گسترش می‌یابند، آب شیرین نابود می‌شود. در ۸۰ کشور دنیا کمبود آب وجود دارد، سازمان ملل تخمین می‌زند که تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۵‌میلیارد نفر از مردم دنیا به نحوی با کمبود آب درگیر خواهند بود.

کمبود آب یا مدیریت غلط بر آب؟

آیا به اندازه مصرف انسان به روی زمین آب وجود ندارد و یا مصرف غلط و مدیریت غلط آب این وضعیت بحرانی را به‌وجود آورده است؟

در سال گذشته گزارشی توسط «انستیتوی بین‌المللی مدیریت آب» در هفته جهانی آب انتشار یافت، نتایج این تحقیق ۵ ساله نشان می‌دهد که عامل ۹۸‌درصد از کمبود آب «انسانی» است و ۲‌درصد آن «دلایل طبیعی» دارند.

انسان با آلوده کردن و اتلاف آب، نقش بسیار مهمی در این بحران جهانی دارد که نتایج آن به کشور خاصی محدود نمی‌شود. سطح آب‌های زیر زمینی هر روزه پایین‌تر می‌رود و آب‌هایی که در دوره‌های زمین‌شناسی مشخصی انباشته شده بودند، مصرف می‌شوند بدون آنکه بتوان آن را جایگزین کرد.

از آنجا که بیشترین نقش را در این بحران، انسان دارد باید با راهکارهایی با آن مقابله کرد و از این رو مدیریت بر آب و همکاری‌های بین‌المللی اهمیت ویژه می‌یابد.

ساختن سدهای بزرگ از عوامل مهم تخریبی هستند. سدهای بزرگ، سدهایی هستند که بیش از ۱۵‌متر بلندی آنهاست. تا کنون ۴۰‌هزار از این سدها در جهان ساخته شده‌ و ۴۵‌هزار سد دیگر در دست طراحی و یا ساخت هستند.

ساختن سدهای عظیم علاوه بر ویرانی روستاها و آوارگی انسان‌ها باعث تغییرات آب و هوایی می‌شود. ۸۰‌میلیون تن از ساکنان روستاها در ۵۰ سال گذشته بر اثر ساختن این نوع سدها آواره شده‌اند.

ساختن سد بزرگ «مروه» در سودان باعث آوارگی بیش از ۵۰‌هزار تن شد که در کناره‌های رود نیل به کشاورزی اشتغال داشتند. گروه‌های حقوق بشر، شرکت‌های عظیم صنعتی را متهم می‌کنند که ساخت این سد در رابطه با منافع آنان صورت گرفته و آنان مسوول آوارگی این مردم هستند.