اصلاحی بر سیاست تک‌فرزندی

مترجم: شادی آذری

برای دهه‌های متمادی پکن با اقتدار و سخت‌گیری فراوانی که در شعارهای تندش نیز مشهود بود، سیاست تک فرزندی را به کار بست. شعارهایی از قبیل: «به جای آنکه یک بچه بیاورید، ده قبر بسازید». یا «بهتر است اجازه دهید خونتان در یک رودخانه ریخته شود تا یک نفر دیگر به جمعیت کشورمان بیافزایید».

اما اکنون برنامه کنترل جمعیت به خاطر استثناهایی که طی سال‌ها به آن افزوده شده است و روز به روز از محبوبیت آن کاسته می‌شود، قدرت اولیه خود را از دست داده است. از سوی دیگر آهنگ صدای آن شعارهای تند نیز مانند خود این سیاست رو به خاموشی می‌رود. روز دوم ماه اوت کمیسیون ملی برنامه‌ریزی جمعیت و خانواده دستور داد استفاده از شعارهای قدیمی پایان یابد و به جای آنها از ۱۹۰شعار جدید ملایم‌تر استفاده شود.

اکنون دیگر مشوق‌های غیرمنطقی که نشان دهنده عدم احترام به احساسات مردم بود از بین رفته‌اند.

از جمله آنها می‌توان به این شعار اشاره کرد: «کودکان کمتر و خوک‌های بیشتری بزرگ کنید.»

همچنین شعارهایی که حاوی هشدارهای تهدید کننده بودند نیز به زباله‌دان‌ها فرستاده شده‌اند. از جمله:«کسانی که از سیاست‌ تک فرزندی تبعیت نکنند شاهد ویرانی خانه‌هایشان و درهم شکستن خانواده‌هایشان خواهند بود.»

به جای چنین شعارهای زننده‌ای مقامات جملاتی را ارائه کرده‌اند که مانند آگهی‌‌های تبلیغاتی دنیای مدرن خوانده می‌شوند و لحنی لطیف‌تر شادتر و حتی منطقی‌تر دارند.

نکته قابل توجه در مورد آنها این است که دقت بسیار شده است که نامی از سیاست‌ تک فرزندی در آنها ذکر نشود.

نمونه‌هایی از شعارهای جدید دولتی از این قبیل هستند:

«زمین مادر وامانده شده است دیگر نمی‌تواند با فرزندان بیشتر تاب بیاورد.»

«فرزندان با کیفیت بالا دردسرهای روزانه کمتر»، «بچه‌ها گل‌های سرزمین مادر، شهروندان بزرگ‌تر سرمایه‌های جامعه ما.»

نوسازی ساختار تبلیغاتی تنها یکی از اقدامات مقام‌های کنترل جمعیت طی ماه‌های اخیر است تا بتوانند به وسیله این اقدامات تصویر غیرمردمی خود و لحن بد سیاست تک‌فرزندیشان را رنگ و لعابی نو بخشند.

در اوایل ماه جولای، یک سخنگوی کمیسیون برنامه‌ریزی جمعیت و خانواده در یک اقدام نادر، در یک جلسه گفت‌وگوی آنلاین شرکت کرد و به پرسش‌های کاربران چینی اینترنت پاسخ گفت. در آن جلسه این سخنگو با تغییر موضعی شگفت‌انگیز گفت که بین ۳۰ تا ۴۰درصد جمعیت کشور مجاز به داشتن بیش از یک‌ فرزند هستند و اعلام کرد چین قصد دارد فشارهای جمعیتی را با صدور مجوز خروج از کشور به کارگران جوان کاهش دهد. این اقدامی مشابه روندی است که در فیلیپین و مکزیک مرسوم است.

طی دو دهه اخیر، چین به آرامی و تاحدودی برحسب اتفاق، سیاست تک‌فرزندی خود را با افزودن تبصره‌های استثنا قائل شدن برای کشاورزان، اقلیت‌های مذهبی و والدینی که خودشان تک‌فرزند هستند، تسهیل کرد. نتیجه آنکه این سیاست چنان پیچیده شد که ناظران در درازمدت آن را کابوسی قانونی برای مردم عادی دانستند.

به علاوه اعمال غیرهمگانی و همراه با استثنا این قانون در کشور منجر به خشم و رنجش شدید افرادی شد که می‌بایست از آن تبعیت می‌کردند و موجب شادمانی کسانی شد که چه از طرق قانونی و چه غیرقانونی قصد رهایی از آن را داشتند.

داشتن فرزند دوم در چین به سمبلی از سطح اجتماعی بالای ثروتمندان و یا افراد مشهور تبدیل شد چون آنها می‌توانند هزینه‌های بالای رهایی از قانون تک فرزندی را بپردازند تا مشمول استثنا قرار گیرند.

گزارشی که به تازگی از بخش مرکزی استان هونان منتشر شد حاکی از آن بود که تعداد زیادی از مقامات منطقه دارای بیش از یک فرزند هستند و همین موضوع منجر به برانگیختن خشم عمومی شد. استان هونان یکی از نقاط این کشور است که سیاست تک‌فرزندی با سخت‌گیری و بی‌رحمی شدیدتری نسبت به سایر نقاط اعمال شده است.

از سوی دیگر کاهش رشد جمعیت چین، این کشور را در موقعیت غیرمعمول برخورداری از یک اقتصاد دارای رشد فوق‌العاده سریع و نوظهور قرار داد و منجر به آن شد که جامعه‌ای پیر با همه مسائل مربوط به موضوعات بازنشستگی که کشورهای توسعه یافته با آن مواجهند پدید آید.

به علاوه نرخ رو به کاهش زاد و ولد در میان تحصیلکردگان متخصص و جوان در شهرهای بزرگی چون پکن و گوآنگژو در مقایسه با روستاها منجر به حیرت و آشفتگی مقامات شده است.

در چین امروز منافع روشنی به کشاورزانی که فرزندان بیشتری داشته باشند تعلق می‌گیرد. چن ایون، یک متخصص مسائل خانواده که مشغول کار بر روی یک پروژه به نام سیب سبز است و در مورد مشکلات بسیاری از بزرگسالان تنهای چینی مطالعه می‌کند می‌گوید: «این موضوع ریاضی محض است. خانواده کشاورزی که سه فرزندش از یک کارخانه حقوق دریافت می‌کند وضع مالی به مراتب بهتری دارد نسبت به خانواده‌ای که تنها یک فرزندش از کارخانه حقوق می‌گیرد».