احتمال افزایش بیشتر قیمت نفت

مترجم: شادی آذری

تحلیلگران معتقدند تقاضای روزافزون جهانی و عرضه کم در آینده نزدیک منجر به افزایش قیمت‌ها خواهد شد. میزان افزایش قیمت نفت طی چهارسال اخیر بی‌سابقه بوده است. تنها در سال‌جاری قیمت نفت ۳۰درصد افزایش یافته است و بخش اعظم این افزایش طی چند هفته اخیر صورت گرفته است. قیمت نفت‌خام وست‌تگزاس اینترمیدیت در هفته گذشته به بشکه‌ای ۷۷/۷۸دلار رسید و روز دوم ماه اوت در بورس نیویورک مرکنتایل بشکه‌ای ۸۶/۷۶دلار معامله شد.

با وجود این به نظر می‌رسد قیمت‌های نفت می‌تواند بیش از این افزایش یابد.

تقاضای روزافزون در کنار نگرانی از عرضه کم از عواملی هستند که در حال افزایش قیمت نفت هستند. از طرف دیگر هیچ نشانه‌ای برای از میان رفتن هیچ‌یک از این عوامل مشاهده نمی‌شود.

به علاوه کسانی که دست‌اندرکار پیش‌بینی قیمت‌‌های نفت هستند، معتقدند که به زودی شاهد جهش‌های بیشتر قیمت نفت خواهیم بود. پیتر بوتل، رییس یک شرکت مدیریت خطرات انرژی به نام کامرون‌ هانوور، می‌گوید:‌ «به‌نظر می‌رسد نفت آماده می‌شود تا یک گام دیگر به بالا بردارد. یک نیروی حرکت آنی در بازار وجود دارد و رقم جادویی کنونی ۸۱دلار است. اگر قیمت نفت به این رقم برسد، اغلب افراد بر این باورند که به ۹۱دلار یا بالاتر هم خواهد رسید.» بوتل می‌افزاید که براساس پیش‌بینی برخی جداول تکنیکی قیمت‌های نفت می‌تواند تا پایان سال به بشکه‌ای ۱۱۰دلار یا ۱۱۸دلار هم برسد. البته او اضافه می‌کند که چنین جهشی می‌تواند به دلیل بستن احتمالی تنگه هرمز توسط ایران باشد.

تنگه هرمز دروازه کلیدی و استراتژیکی است که راه دستیابی به عرضه نفت خاورمیانه است.

بنابر عقیده تحلیلگران به رغم دوران‌های پیشین، علت اصلی افزایش اخیر قیمت‌ها نه جنگ است، نه توفان و نه تبانی اعضای اوپک، بلکه علت رشد اقتصادی سریع در سطح جهان است. اگرچه بورس آمریکا شاهد افزایش زیادی بوده است، اما رشد اقتصادی این کشور ثابت مانده است. چین و هندوستان شاهد رشد شدید اقتصادی هستند و این در شرایطی است که اقتصاد اغلب کشورهای اروپایی نیز بسیار قدرتمند است.

با وجود اینکه علت قیمت‌های بالای نفت نتیجه اقتصاد قدرتمند است، اما همین موضوع می‌تواند مانند ترمزی برای رشد اقتصادی عمل کند.

بخش تاریک رشد اقتصادی این است که جهش قیمتی ناشی از رقابت برای دستیابی به عرضه کم، می‌تواند در نهایت منجر به تورم، رکود و برخوردهای روزافزون ژئوپلتیکی شود.

کاهش عرضه پیش روست:

گزارش روز نهم ماه جولای که آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) منتشر کرد حاکی از آن است که پس از سال ۲۰۱۰، ظرفیت اضافی تولید نفت در جهان کاهش خواهد یافت و به دلیل آن که تقاضای جهانی از عرضه پیشی می‌گیرد، احتمال وقوع «بحران عرضه» وجود خواهد داشت.

آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده است که تقاضای جهانی برای نفت سالانه به طور میانگین ۲/۲درصد افزایش خواهد یافت و عامل عمده این افزایش آسیا و خاورمیانه خواهد بود. تقاضای نفت چین در سال ۲۰۱۲ روزانه به حدود ۱۰میلیون بشکه خواهد رسید. این در شرایطی است که چین تنها ۹/۳میلیون بشکه در روز تولید داخلی خواهد داشت. انتظار می‌رود در سال جاری مصرف جهانی نفت به زودی به ۸۶میلیون بشکه برسد که این مقدار ۵/۱میلیون بشکه بیشتر از مصرف جهانی در سال ۲۰۰۶ است.

در این گزارش آمده است که استفاده از ظرفیت‌های اضافی اعضای اوپک تا سال ۲۰۱۰ افزایش می‌یابد. اما پس از آن به «سطوح فوق‌العاده پایین» تنزل می‌یابد و اگرچه رشد تولید کشورهای غیر عضو اوپک در مناطقی چون برزیل و روسیه بسیار زیاد خواهد بود، اما این رشد آن قدر کافی نخواهد بود که بتواند تشنگی کشورهای در حال توسعه و مناطق صنعتی شده را از بین ببرد. به علاوه بزرگ‌ترین افزایش در تولید کشورهای غیرعضو اوپک در کشورهایی مشاهده خواهد شد که نفت سنگین تولید می‌کنند.

استخراج و پالایش نفت سنگین نسبت به نفت خام شیرین و سبک گران‌تر تمام می‌شود.

کشورها در برابر شرکت‌ها

سایر عواملی که باعث بالا نگهداشتن قیمت‌های نفت می‌شوند، موضوع نزاع صنعت و دولت‌ها بر سر کنترل مناطق نفت‌خیز است. بخش اعظم عرضه نفت جهان تحت کنترل دولت‌‌ها هستند و شرکت‌های نفتی ناچار به سرمایه‌گذاری در نواحی دشوارتری چون شن‌زارهای نفت‌خیز کانادا و سواحل نیوزیلند هستند تا بتوانند تولیدات خود را افزایش دهند. به عنوان مثال سود شرکت اکسون موبیل در فصل دوم سال ثابت ماند. این شرکت شاهد یک‌درصد کاهش تولید بود. روز ۲۶ماه جولای، شرکت رویال

داچ شل اعلام کرد که تولید نفت و گاز این شرکت در فصل دوم سال ۲درصد کاهش یافت که علت آن تا حدودی مربوط به مشکلات امنیتی در نیجریه که منجر به تعطیلی کار در مناطق نفت‌خیز این کشور شد.

در کنار همه این جریانات تحلیلگران افزایشی مداوم را در قیمت‌ها پیش‌بینی می‌کنند.

فیل فلین، یک تحلیلگر از مرکز آلارون در شیکاگو می‌گوید: «فکر می‌کنم امسال به قیمت ۸۵دلار هم خواهیم رسید. این سرنوشت فنی نفت است».

طی چند سال اخیر، به طور میانگین ما شاهد افزایش قیمت ۱۰دلاری در هر سال بوده‌ایم و این وضع می‌تواند تا پایان این دهه ادامه یابد. به نظر می‌رسد این چرخه، یک جریان درازمدت است و تغییراتی در سرنوشت اقتصاد جهان ایجاد خواهد کرد».او معتقد است که تنش‌های سیاسی بین کشورهایی که کنترل عرضه نفت را در دست دارند و آنهایی که نیازمند عرضه نفت برای چرخاندن چرخ اقتصادشان هستند، در سال‌های پیش‌رو افزایش می‌یابد. فلین می‌گوید: «ما باید به تنش‌های ژئوپلتیکی هم نگاهی داشته باشیم. ما هم‌اکنون شاهد آن هستیم که از نفت به عنوان ابزاری سیاسی استفاده می‌شود و به نظر می‌رسد روند انتقال قدرت از مصرف‌کنندگان به تولیدکنندگان همچنان ادامه خواهد یافت.»