گزارشی از وضعیت بیکاران دانشگاهی
فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در بن‌بست بازار کار
دنیای اقتصاد- الزام دانشگاه‌ها به ایجاد رشته‌های مرتبط با بازار کار و وعده ایجاد یکصد هزار فرصت شغلی برای دانش‌آموختگان دانشگاهی، در حالی از سوی وزیر کار و امور اجتماعی و معاون برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری اشتغال بیان شده که نرخ بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی ۵درصد بیشتر از نرخ بیکاری جامعه است و تطابق نداشتن ظرفیت بازار کار کشور با درصد خروجی دانشگاه‌ها، کمند تنگ بازار کار را تنگ‌تر کرده است. جامعه جوان ایران طبق آمارهای ارائه‌شده از نرخ بیکاری ۲/۱۱درصدی رنج می‌برد؛ اما اجرای برنامه ۵ساله توسعه، کاهش ۴/۸درصدی نرخ بیکاری را برای مسوولان نوید داده تا با ایجاد حداقل یک میلیون و دویست هزار فرصت شغلی در سال بتوان به این نرخ دست یافت و بر این معضل غلبه کرد.
بنابراین با توجه به وضعیت نرخ بیکاری بیش از ۱۵درصدی دانش‌آموختگان دانشگاهی و همچنین فراغت از تحصیل حدود ۳۵۰هزار دانشجو در سال که تنها ۱۰درصد آنها جذب بازار کار می‌شود، این نگرانی تقویت می‌شود که وضعیت بازار کار و نیروی تحصیل‌کرده که در مقابل هم به وجود می‌آیند به چه سرانجامی منتهی می‌شوند.
مرکز پژوهش‌های مجلس در اردیبهشت سال ۸۵ نیز ضمن تاکید بر وجود مشکل بیکاری فارغ‌التحصیلان و ضرورت رفع آن، در گزارشی آورده است که رفع مشکل بیکاری باید از طریق سرمایه‌گذاری‌های اساسی و بلندمدت دنبال شود.
مرکز همین خصوص وزیر کار و امور اجتماعی چندی پیش در جمع مسوولان فنی و حرفه‌ای با اشاره به وضعیت مهارت نیروی کار گفت: همه رشته‌های دانشگاهی باید معطوف به بازار کار
شوند. وزیر کار در این مورد اظهار کرد: مهم‌ترین بخش بهره‌وری در نیروی کار مساله مهارت و ارتقای آن در نیروی کار است که سهم عمده‌ای از این وظیفه بر دوش مسوولان سازمان فنی و حرفه‌ای و بخش خصوصی است و علاوه بر آنها وزارت آموزش عالی در دانشکده‌ها و دانشگاه‌های علمی و کاربردی و وزارت آموزش و پرورش در بخش هنرستان‌ها نیز باید به این مسائل توجه کنند.
محمد جهرمی با بیان اینکه در آخرین مطالعات اثربخشی فنی و حرفه‌ای به مراتب بیشتر از مجموعه بخش‌های دیگر بود، اذعان کرد: برای ارتقای فنی و حرفه‌ای نیاز به فرهنگ‌سازی و بستر‌سازی قانونی و مقرراتی است و متاسفانه در چند دهه اخیر کشور ما بیشتر به سمت مدرک‌گرایی سوق پیدا کرده تا مهارت گرایی و باید در مجموعه استخدام‌های دولتی و اداری و همچنین استخدام‌های اقتصادی و بنگاه‌های اقتصادی به جای تکیه بر مدرک، بیشتر به مهارت توجه کرد.
وزیر کار تصریح کرد: هم‌اکنون در طرح طبقه‌بندی مشاغل، خیلی روی مهارت تکیه نمی‌شود و باید برای طرح طبقه‌بندی مشاغل در بخش اقتصادی و بنگاه‌های اقتصادی به مهارت در کنار ضریبی که به سنوات و تحصیلات داده می‌شود، توجه شود.
وی گفت: بستر دیگری که باید به آن پرداخت، اهمیت تاسیس واحد‌های آموزش در کنار کارخانه است. از دیگر سو وزارت کار طرحی را در دست بررسی دارد که بتواند طبقه‌بندی مشاغل را براساس مهارت پیاده کند. این وعده‌ای بود که محمد جهرمی وزیر کار و امور اجتماعی در جمع مربیان و فرهنگیان سازمان فنی و حرفه‌ای کشور در تیر ماه سال جاری داد.
وزیر کار همچنین از برگزاری یک ترم کارآفرینی برای دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجویان خبر داد تا با توجه به ۵/۲درصد نرخ رشد سالانه که در برنامه چهارم توسعه به آن اشاره شده بتوان به تناسبی میان نرخ رشد سالانه بهره‌وری و نیروی کار و سرمایه دست یافت.
وی گفت: ۶۰درصد از بهره‌وری مربوط به نیروی انسانی است و ۴۰درصد مربوط به سرمایه است.
تضاد در بازار کار و خروجی دانشگاه‌ها
در همین حال جواد فرشباف معاون وزیر کار با اشاره به تضاد موجود در بازار کار کشور و ناتوانی سیستم اجرایی در تنظیم رابطه خروجی دانشگاه‌ها و فارغ‌التحصیلان جویای کار با فضای ناکافی برای جذب نیروی انسانی ماهر و تحصیل‌کرده اضافه کرد:پیش‌بینی می‌شود که در سال ۱۳۹۰ تعداد ۶۰۰تا ۷۰۰هزار نفر فارغ‌التحصیل دانشگاهی داشته باشیم که بر فارغ‌التحصیلان سال‌های قبل انباشته می‌شود.
وی با اشاره به فاصله‌ی عمیقی که بین نظام آموزش عالی و بازار کار ایجاد شده است، افزود: پذیرش دانشجو در نظام آموزش عالی براساس تقاضای اجتماعی صورت می‌گیرد و توجهی به نیاز بازار کار نمی‌شود.
او هشدار داد نیاز بازار کار در حال حاضر با فارغ‌التحصیلان نظام آموزش عالی تطابق ندارد و در کشور ما به دلیل تقاضای گسترده اجتماعی، نظام آموزش عالی توسعه یافته است؛ در حالی که بازار کار نیازی به این میزان فارغ‌التحصیل دانشگاهی ندارد.
معاون برنامه‌ریزی منابع انسانی و توسعه کارآفرینی وزارت کار و امور اجتماعی، گفت: شاغلان ما اغلب کم سواد و بی‌سواد و حدود ۸۵درصد نیروی شاغل در کشور دارای تحصیلات دیپلم و زیردیپلم هستند.
فرشباف گفت: بخش غالب در کشور ما در اختیار دولت است که استخدام در آن محدود شده و بخش غیردولتی نیز متکی بر تجربه است که عموما از فناوری استفاده نمی‌کند، بنابراین هر دو بخش نیازی به این میزان دانش آموخته دانشگاهی ندارند.
وی افزود: از سوی دیگر آموزشهای دانشگاهی در کشور ما مطابق با نیازهای بازار کار نیست و سیستم آموزشی ما باید تغییر اساسی یابد.
بیکاری مشکل جدی فارغ‌التحصیلان
رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در خردادماه سال‌جاری بیکاری فارغ‌التحصیلان را مشکل جدی کشور خواند و افزود: سهم عمده بیکاری در کشور مربوط به فارغ التحصیلان است و باید مهارت استفاده از منابع و نیروی انسانی سازماندهی و ساماندهی شود.
هاشمی رفسنجانی افزود: منابع زیادی در کشور داریم که از این منابع طبیعی با اسراف استفاده کرده‌ایم؛ اما در منابع انسانی علیرغم محوریت دانش و دانایی در چشم‌انداز ۲۰ ساله به خوبی استفاده نکرده‌ایم.
وی ادامه داد: انسان، فضا و ابزار باید هماهنگ با هم کار کنند و کشورهایی بهره‌وری بالایی دارند که از این ۳ عامل به درستی استفاده می‌کنند ولی در کشور ما به رغم وجود فضای مناسب و ابزار لازم از نیروی انسانی به خوبی استفاده نمی‌شود.
سیر صعودی بیکاری فارغ‌التحصیلان
همچنین مرتضی پرهیزگار معاون رییس جهاد دانشگاهی و رییس سازمان همیاری اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها گفت: در طول چند سال گذشته دیدگاه‌ها و تجارب سازمان تکامل پیدا کرده و در حال حاضر سازمان همیاری اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها تنها سازمانی است که در حوزه اشتغال و کارآفرینی دارای مدل مدرن است که کل کارجویی را از مرحله تحصیل تا مرحله اشتغال پوشش می‌دهد و مبتنی بر مطالعات و تجارب فراوان است و مدلی را که امروز ارائه می‌دهیم دستاورد چند سال تجربه است و جهاد دانشگاهی پیشتاز آموزشهای اشتغال و کارآفرینی در کشور است.
پرهیزگار افزود: یکی از علل مشکل بیکاری در کشور نبود برنامه‌ریزی اصولی برای هدایت صحیح کارآفرینان است و کارشناسان بانک‌های عامل باید در مسیر فعالیت کارآفرینان، راه‌های اصولی را به آنان ارائه دهند تا نتیجه مناسبی به دست آید.
در عین حال محمدی، عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی، ضمن ابراز نگرانی از افزایش آمار بیکاران دانشگاهی، گفت: دولت با تسهیل قوانین و مقررات و حذف قوانین دست و پا گیر و ضد کارآفرینی و ارائه تسهیلات مناسب و ترویج و توسعه فرهنگ کار و کارآفرینی و دانشگاه‌ها با تعیین رویه خود از آموزش محوری به مهارت محوری و تربیت دانشجویان ماهر و کارآفرین و صنعت نیز با استفاده از فناوری روز و ارتباط تنگاتنگ با دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و تولید کالای مورد نیاز مردم و ایجاد فرصت‌های شغلی دست به دست هم دهند تا بتوانیم به این مشکل بزرگ و بسیار خطرآفرین فائق شویم.
وی گفت: به دلایل مختلف آمار بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در حال افزایش است و این افزایش تا چهار سال آینده همچنان سیر صعودی خواهد داشت.
ارسال نظر