وضعیت اقتصادی اروپای شرقی

مترجم: شادی آذری

اروپای شرقی یک فرصت بزرگ سرمایه‌گذاری برای شرکت‌های خارجی به شمار می‌رفت که شرکت‌های دارای نیروی کار بسیار ماهر و کم هزینه را به‌سوی خود جذب می‌کرد. اما واقعیت این است که این ناحیه نتوانست جفت مناسبی برای اقتصادهای آسیایی باشد و به سرعت در جذب سرمایه‌گذاری در حال شکست خوردن است.

سال گذشته میزان سرمایه‌گذاری خارجی در لهستان، جمهوری چک و بلغارستان دچار سقوط شد.

این موضوع را یک مرکز نظارت بر سرمایه‌گذاری در اروپا به نام ارنست اند یانگ منتشر کرد. این مرکز میزان جذب سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاری در خارج این قاره طی سال ۲۰۰۶ را مورد بررسی قرار داده است.

این کاهش به دلیل «توانایی رو به ضعف منطقه در جذب سرمایه‌گذاری در تولیدات کم هزینه بوده است که به نظر می‌رسد در آسیا سرمایه‌گذاری شده است.»

رشد سرمایه‌گذاری در لهستان ۵/۱۵درصد کاهش یافت و از ۱۸۰ پروژه به ۱۵۲ پروژه رسید. به لحاظ حجم نیز ۳/۴درصد حجم سرمایه‌گذاری در کل این قاره را به خو اختصاص داد. رشد این سرمایه‌گذاری‌ها در بلغارستان تا ۱/۶درصد کاهش یافت و از ۱۱۵ پروژه به ۱۰۸ پروژه رسید که ۱/۳درصد از حجم سرمایه‌گذاری‌های خارجی این قاره را به خود اختصاص می‌داد. سرمایه‌گذاری‌های خارجی جمهوری چک ۶/۲درصد کاهش یافت و از ۱۱۶ پروژه به ۱۱۳ پروژه رسید که ۲/۳درصد از حجم سرمایه‌گذاری‌های خارجی اروپا را به خود اختصاص می‌داد. اما همزمان با کاهش سرمایه‌گذاری‌های خارجی در این کشورها، آسیا در حال تخصیص سهم بیشتری از این سرمایه‌ها به خود است.

به خصوص چین ثابت کرد که در جذب سرمایه‌گذاری‌ها خارجی در بخش تولیدات کارخانه‌ای بسیار موفق بوده است. یک دلیل آن این است که هزینه نیروی کار در چین حتی از اروپای شرقی هم کمتر است. این موضوع در کنار چشم‌انداز روشن‌ رشد اقتصادی آینده، باعث شده است که این کشور برای شرکت‌هایی چون جنرال الکتریک که قرار است کارخانه تولید خودرو در چین راه‌اندازی کند و زیمنس که این کشور را یکی از کلیدی‌ترین نقاط رشد خود محسوب می‌کند، پر‌جاذبه‌تر شود. نیجل ویلکوک از مرکز ارنست اندیانگ به نشریه فوربس گفته است: «برخی از شرکت‌ها چشم‌اندازهای بلندمدت‌تری را برای خود در نظر گرفته‌اند. آنها برای سرمایه‌گذاری‌هایشان چین را بهتر از اروپای شرقی می‌دانند. چین دارای یک بازار داخلی بزرگ است و در حال فارغ‌التحصیل کردن تعداد زیادی مهندس از دانشگاه‌هایش است.»

در مقایسه با چین، اروپای شرقی شاهد افزایش در درآمدهای واقعی خود بوده است و علت آن تا حدود زیادی مربوط به تورم در نرخ کالاهای معامله نشده است. یکی از تحلیلگران گلوبال اینسایت به نام تام پکر می‌گوید، این موضوع، رقابتی بودن را در این ناحیه تحت تاثیر خود قرار داده است.

هم‌زمان با آنکه سرمایه‌گذاری خارجی از بخش تولیدات کارخانه‌ای به بخش خدمات، شامل خدمات مالی، تغییر جهت می‌دهد، اروپای شرقی و مرکزی که بیشترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش تولیدات کارخانه‌ای بودند، به بازنده تبدیل می‌شوند.

البته رشد بخش خدمات خبر خوبی برای اروپای غربی بود. به خصوص انگلستان با حجم عظیم سرمایه‌گذاری‌های خارجی به‌ویژه از سوی آمریکا مواجه شد.

این کشور موفق شد ۳۰درصد از سرمایه‌گذاری‌های آمریکا را در خارج به خود اختصاص دهد.

اگرچه برخی شرکت‌ها چون گوگل و به تازگی یوبی‌اس عملیات خود را به کشورهایی چون لهستان منتقل کردند، اما اروپای غربی و به‌خصوص انگلستان به مدد سهم عمده و تسلط بر زبان انگلیسی همچنان پیشتاز جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی‌اند. ویلکاک می‌گوید: «قسمت اعظم بخش مهم خدمات همچنان در اروپای غربی باقی خواهد ماند.»

در شرایطی که اروپای غربی قادر به جذب سرمایه‌گذاری‌های مربوط به خدمات است، کشورهای اروپای مرکزی و شرقی به واقع از مجموعه مهارت‌های لازم برای رقابت با آنها برخوردار نیستند.

اما همه خبرها هم تا این اندازه بد نیستند. اگرچه لهستان شاهد کاهش میزان سرمایه‌گذاری خارجی بود اما از سوی دیگر شاهد بیشترین افزایش تعداد مشاغل در کل قاره بود. در لهستان به‌رغم تعداد اندک پروژه‌ها، سرمایه‌گذاری‌ خارجی منجر به ایجاد ۳۱۱۱۵ شغل جدید شده‌است.