اسکندری، مختارنامه، چند گام به جلو

غزال صادقی

عبدا... اسکندری چهره‌پرداز باسابقه تلویزیون و سینمای ایران است که در سال ۵۱ به صورت کارمند صداوسیما به فعالیت مشغول شد و کار یادگیری گریم را زیرنظر مستقیم استاد محتشم آموخت و اولین کار او در ژانر آثار تلویزیونی در سریال دژخیم بود که در شلمچه فیلمبرداری می‌شد. وی در سه سال گذشته به عنوان طراح گریم مجموعه «مختارنامه» به کارگردانی داوود میرباقری حضور دارد. عبدا... اسکندری اجرای جلوه‌‌های ویژه گریم در سریال مختارنامه را کمک بسیار خوبی برای سینما و تلویزیون می‌داند اما از این سرمایه‌گذاری به عنوان آزمون و خطا یاد می‌کند.

وی در ارتباط با چگونگی همکاری خود با سریال مختارنامه گفت: همکاری با سریال مختارنامه برای من که سی‌وپنج سال تخصصم گریم است، فرصت خوبی محسوب می‌شود تا ماسک‌ها و مجسمه‌های جدیدی بسازم. ساخت چنین چیزهایی به همگان خواهد فهماند که ما نیز همانند فرنگی‌ها می‌توانیم چنین کارهایی انجام دهیم.

وی در ادامه گفت: اگر سریال مختارنامه پخش شود ممکن است خیلی‌ها که تا به حال به دلیل محدودیت در جلوه‌های ویژه جلوی قلمشان را برای نوشتن چنین قصه‌هایی می‌گرفتند از این پس آزادانه‌تر فکر کنند.

گریمور سریال امام‌علی افزود: در مختارنامه من گریم نمی‌کنم. طراحی گریم این سریال با مسعود ولدبیگی است و من در واقع گریم‌های پخش جلوه‌های ویژه را برعهده دارم. اسکندری در ارتباط با گریم بخش جلوه‌های ویژه چنین گفت: نام این کار را گریم سه‌بعدی گذاشته‌ایم. به عنوان مثال در طول داستان دست یک شخصیت قرار است قطع شود یا سرکسی شکاف بر دارد یا حتی از بدن او جدا شود برای این منظور لازم است تا برش‌ها و زخم‌ها متناسب با هر کدام ایجاد کنیم.

اسکندری در ارتباط با اینکه فقط طراحی نمی‌کند بلکه در کار اجرا نیز هست گفت: مثلا برای قطع شدن سراز بدن لازم است، سر به صورت جداگانه ساخت شود. یا قرار است آدمی را در میان انبوهی از هیزم بسوانند که در این جا هم لازم است آدمکی شبیه آن شخص ساخته شود. در ایران کمتر این کارها انجام شد و طبیعی ا ست که هر قدر این کارها واقعی‌تر به نظر بیایند بهتر است.

این چهره‌پرداز، در خصوص ثبت تجاری که از طریق جلوه‌های ویژه گریم مختارنامه به دست می‌آید گفت: فرنگی‌ها همیشه کارهایشان را ثبت می‌کنند تا دیگران هم بتوانند استفاده کنند. ثبت این تجارب را باید مراکز فرهنگی برعهده بگیرد.

وی همچنین خاطرنشان کرد: برای ثبت کارهایی که بر روی این ماسک‌ها انجام شده به شخصی نیاز است که مدام سر کار باشد.

اسکندری تصریح کرد: رییس سازمان صداوسیما نیز پس از بازدید از پشت‌صحنه مختارنامه پیشنهاد دادند که این تجارب ثبت و ضبط شود، اما انگار همه وقتی از این احمدآباد مستوفی به اتوبان آزادگان می‌رسند، همه چیز را فراموش می‌کنند.

وی اظهار کرد: گریم در سریال‌های تاریخی نباید اغراق شده باشد بلکه هر چه طبیعی‌تر اجرا شود بهتر است. همواره سعی داریم تا با استفاده از ترکیب بند ریش و سبیل و غیره...

شخصیت درونی آدم‌ها را هویدا کنیم. در نتیجه آنچه در تلویزیون می‌بینیم با زندگی روزمره متفاوت است.

عبدا... اسکندری متذکر شد: چهره آدم‌ها حتی نسبت به چند سال قبل بسیار تغییر کرده است. بنابراین بازسازی این آدم‌ها در فیلم‌ها و سریال‌ها اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد.

وی همچنین با انتقاد از عملکرد برخی گریمورها که بدون برخورداری از دانش کافی وارد این حوزه می‌شوند، گفت: برخی دوستان به مقوله گریم شناخت کافی ندارند. بنابراین وقتی می‌گویم فلان شخصیت عرب است فکر می‌کنند حتما باید در چشمانش سرمه بکشند. در حالی که چندین نوع عرب وجود دارد همه عرب‌ها تیره نیستند به طور مثال عرب‌هایی که در سرزمین‌هایی چون لبنان یا سوریه زندگی می‌کنند چهره‌هایی روشن دارند، حتی تعریف ما از عرب یمنی عربستان، کوفه، شام،‌ مکه و مدینه با یکدیگر متفاوت است.

طراح جلوه‌های ویژه گریم در سریال مختارنامه درباره شیوه کار خود در این سریال گفت: در این سریال ماسک‌های عجیبی ساخته شده که تخیلات مختار را به تصویر می‌کشد.

این ماسک‌ها تماما با دست ساخته شده‌اند. چرا که آقای میرباقری معتقد است هر چه صحنه طبیعی‌تر باشد اثر مطلوب‌تری روی مخاطب می‌گذارد برای ساخت رویاهای ذهنی مختار می‌توانیم از جلوه‌های ویژه استفاده کنیم اما از همان روز اول قرار شد کمتر سراغ جلوه‌های ویژه برویم.

اسکندری در پاسخ به این پرسش که در طراحی ماسک‌ها از چه اسناد و مدارکی بهره گرفته است، گفت: برای ساخت این ماسک‌ها مقداری به نوشته‌های قدیمی رجوع کردیم تا ببینیم برای مثال غول و جن را چگونه تشبیه کرده‌اند. همچنین تحقیق کردم تا ببینم مردم ماجن را چگونه می‌بینند یا تابلوهای قهوه‌خانه‌ای چه تصویری از دیو و هیولاها را ارائه داده‌اند. وی در پایان گفت: پروژه مختارنامه تا ۵ ماه آینده نیز به طول می‌انجامد و به خاطر این پروژه هنوز کار جدیدی را در سینما شروع نکرده‌ام.