«دوفوشه کور» سزاوار تکریم است

نگاه سوم- شانزدهمین جایزه ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار یزدی در حضور اساتید داخلی و خارجی زبان و ادبیات فارسی به «شارل‌هانری دوفوشه کور» ایران شناس فرانسوی اهدا شد. عکس: خبرگزاری مهر

در ابتدای این مراسم دکتر عزت‌ا... فولادوند با اعلام اینکه در سال‌های اخیر در ایران در برپایی مجالس بزرگداشت و (به تعبیر عجیب متاخرین) نکوداشت راه افراط را پیموده‌ایم گفت: در این مدت گاهی از انسانی یا چیزهایی تجلیل کرده‌ایم که براستی نه نیک بوده‌اند و نه بزرگ. اما در مورد پروفسور فوشه کور باید گفت که در حال حاضر اندکند کسانی که خدمت‌‌هایشان کمتر به فرهنگ و زبان و ادب فارسی مانند ایشان سزاوار تکریم باشد. وی افزود: دانشور گرانمایه ما که اکنون هشتاد و دومین سال عمر را می‌گذراند، استاد سابق زبان فارسی، استاد سابق مطالعات ایران شناسی و اکنون استاد ممتاز دانشگاه سوربن جدید در پاریس است و در دوران تحصیل و تحقیق از محضر استادان بزرگی همچون بنونیست، کربن و ژیلبر لازار بهره جسته است. کارنامه ایشان بر طبق کتابنامه‌ای که من در اختیار داشته‌ام شامل پنج کتاب و ۶۰ مقاله علمی ‌درباره ادبیات و چهره‌های نامدار ادب فارسی است و باید بگویم که بخت با زبان فارسی یار بوده است که چنین مردی بلندهمت و ژرف بین و سخت کوش به پژوهش در میراث ما روی آورده است. وی سپس به فصل‌های پنجگانه کتاب «مفاهیم اخلاقی در ادبیات فارسی» اشاره کرد و ادامه داد: پروفسور فوشه کور شاهنامه را با درنظرگرفتن مقصود کلی آن یکی از نصیحت الملوک‌ها می‌داند. شاهان در حماسه ملی ایران با همه بزرگی و رنج‌هایشان اسیر سرپنجه تقدیرند، تقدیری که همه جا همچون ترجیعی پر از اندوه ناله شاعر را درآورده است. فر شاهی بر سراسر متن چیره است، فری که فراتر از انسان‌ها است و انسانیت هر کس بسته به آن است. به نظر او انوشیروان و وزیر خردمند او بزرگمهر شخصیت‌های اصلی شاهنامه‌اند. وی تصریح کرد: شاهنامه فردوسی نقطه اوج کوشش دست کم سه نسل از مردم خراسان برای جدا کردن میراث فرهنگی ایران از این التقاط فکری است. به نوشته دوفوشه کور گویی فردوسی و پیشکسوتان او قصد داشتند که بر خلاف ادیبان عربی نویس رشته این التقاط را قطع کنند و پایه‌های سنتی اصیل را بگذارند که تنها متکی بر اسناد ایران باستان باشد. وی سپس به بازخوانی این اندیشمند فرانسوی از آرای سعدی شیرازی در باب اخلاق حاکمان، سفارش به تواضع، رویگردانی از دین فروشان ریاکار و همچنین تصوف پرداخت.

وی تصریح کرد: به عنوان یک ایرانی خود را رهین منت فوشه کور می‌دانم که عمر عزیز خود را بر سر تحقیق و تتبع در جانمایه‌های میراث ادبی این ملت بزرگ و کهنسال گذاشته است. اول آرزوی تندرستی او را دارم و دوم امیدوارم در نسل امروز ایران نیز کسانی پیدا شوند که در ادب و فرهنگ و فلسفه و اندیشه دیگر اقوام و ملل با همین خلوص و جد و جهد بی نظیر پروفسور فوشه کور عمیق شوند و میراث آنها را بهتر از پیش به ایرانیان بشناسانند و به ما نشان دهند که هنر نزد ایرانیان نبوده است و بس. دکتر پورجوادی سخنران بعدی مراسم بود که نشریه «آبستراکتا ایرانیکا» را محور بحث قرار داد. به‌زعم پورجوادی در کشورهای خارجی محققان ادبیات فارسی و ایران شناسان را به دو دسته می‌توان تقسیم کرد. یک دسته کسانی که معلمان زبان فارسی هستند و در این راه در کشور خود به مرتبه استادی می‌رسند و کار عمده شان نیز تدریس زبان فارسی است. در میان این استادان عده ای نیز هستند که اگرچه زبان فارسی آموزش می‌دهند ولی خود محقق هم هستند و درباره ادبیات فارسی کوشش به خرج می‌دهند.

دیگر سخنران مراسم دکتر تهمورث ساجدی بود که درباره ترجمه استاد دوفوشه کور از دیوان حافظ صحبت کرد. ساجدی با اشاره به آشنایی این محقق فرانسوی با چاپ‌های مختلف حافظ در ایران، کوشش ۱۶ ساله وی را در ترجمه این اثر کلاسیک فارسی قابل توجه توصیف کرد.

دکتر ساجدی ضمن نقد برخی غزلیات ترجمه شده توسط او، نحوه ترجمه و آهنگین ساختن متن اشعار به زبان فرانسه، وحدت معنی غزل‌ها و دیگر نکات فنی لحاظ شده در کتاب فوشه کور را مورد بررسی و ارزیابی قرار داد. با پایان سخنرانی‌ها، علی دهباشی که اجرای مراسم را برعهده داشت متن منشور جایزه دکتر افشار را قرائت کرد. در این منشور آمده بود که جایزه شانزدهم دکتر محمود افشار یزدی به خاطر فعالیت‌های گسترده علمی، تحقیقی و آموزشی، پروراندن دانشجویان ادب فارسی و همچنین فعالیت‌های پرثمر در دایره المعارف ایرانیکا و دایره‌المعارف اسلامی‌به پروفسور دوفوشه کور تقدیم می‌شود. برنده جایزه پس از دریافت منشور و نیز یک تخته قالی بافت نائین از دکتر مصطفی محقق داماد، پشت تریبون رفت و به زبان فارسی خطاب به حاضران گفت: امروز که در باغ موقوفات دکتر افشار گردهم آمده ایم می‌دانیم که منظور اصلی این بنیاد تکریم وحدت ملی و زبان فارسی و چاپ و نشر کتب و رساله‌ها و تجدیدنظر عاقلانه در شعر و ادبیات فارسی بوده است. وی اضافه کرد: امروز نوبت به من شده تا جایزه این بنیاد را دریافت کنم. مطمئنم که نام من را به همکارانم و نسل‌های گذشته ایران شناسان کشورم افزوده‌اید و این افتخاری برای من است. هیات گزینش این جایزه را دکتر سید مصطفی محقق داماد، سید جعفر شهیدی، محمد رضا شفیعی کدکنی، ژاله آموزگار، کاوه بیات و ایرج افشار برعهده داشتند.