توسعه بدون تشکل‌ها محقق نمی‌شود

گروه تشکل‌ها- یوسف بهمن‌آبادی: در اختیار قرار داشتن بخش مهمی از فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی توسط دولت و پیامد آن گریز مدیران دولتی از فعالیت‌های گروهی، گسترش و تقویت تشکل‌های غیردولتی را با دشواری‌هایی همراه ساخته است، اما با توجه به اعتقادی که به نقش تشکل‌ها در توسعه داریم، گریزی جز تداوم راه گذشته نداریم. احد ذوالرحمی، دبیر انجمن مدیریت کیفیت و بهبود بهره‌وری منابع انسانی، با بیان این مطلب به دنیای اقتصاد گفت: این انجمن در سال ۱۳۷۵ تاسیس شد که هم‌اکنون علاوه بر شرکت‌های خدمات مهندسی خصوصی، شرکت‌های بزرگ دولتی نیز در آن عضویت دارند. وی توسعه و بهبود کیفیت صنایع را هدف اصلی انجمن عنوان کرد و افزود: گسترش مفاهیم استانداردهای مدیریت کیفیت و تشویق به استفاده از آنها در صنایع کشور، مشارکت در سیاست‌گذاری‌ها از طریق ارائه پیشنهادها و طرح‌های تخصصی به دستگاه‌های ذی‌ربط، ایجاد ارتباط با مراکز علمی، فنی داخل و خارج از کشور، همکاری با سازمان‌های دولتی در حوزه آموزش، تحقیق و مشاوره، بررسی و شناخت مشکلات اعضا و تلاش برای رفع آنها، تشکیل جلسات مشترک با مدیران و مسوولان فعال در کیفیت و همچنین تلاش برای ایجاد نظام حرفه‌ای و تدوین ضوابط به منظور ارزیابی صلاحیت و احقاق حقوق اعضا، رویکردهای انجمن در سال‌های گذشته به شمار می‌آید. ذوالرحمی در خصوص فعالیت‌های انجام شده توسط این انجمن اظهار کرد: برگزاری همایش‌های سالانه، یکی از فعالیت‌هایی است که انجمن با هدف ایجاد تعامل بیشتر با سازمان‌های دولتی انجام می‌دهد.در اولین همایش مدیران کیفیت، تعیین جایزه ملی کیفیت و روز کیفیت در دستور کار قرار گرفت که با تلاش موسسه مطالعات و برنامه‌ریزی نیروی انسانی، مدل UFQ به عنوان جایزه تعالی سازمانی انتخاب شد.این جایزه سالانه از سوی وزارت صنایع و معادن و موسسه مطالعات و برنامه‌ریزی نیروی انسانی و همچنین موسسه استاندارد به واحدهای برتر اهدا می‌شود. از دیگر فعالیت‌های انجمن تلاش برای متقاعد کردن مسوولان برای اجرای بازرسی‌های فنی مستمر از تجهیزات دارای مصارف عمومی است. برخی از تجهیزات عمومی نظیر دیگ‌های بخار، پمپ‌ بنزین‌ها و طلا فروشی‌ها مورد بازرسی و نظارت دقیق قرار نمی‌گیرد. وی افزود: رفع مساله مفاصا حساب از تامین اجتماعی برای قراردادها از دیگر اقداماتی بود که انجمن پس از مذاکره با سازمان تامین اجتماعی آن را به سرانجام رساند.پیش از این، دریافت مفاصا حساب تامین اجتماعی مستلزم کسر ۱۷درصد از کل مبلغ قرارداد بود. شرکت‌های عضو انجمن توانایی پرداخت این درصد را نداشتند. با مذاکرات صورت گرفته، قرار شد اعضا بدون پرداخت پول، مفاصا حساب را دریافت کرده و در مقابل این مساله به بررسی و حسابرسی دفاتر موکول شود. راه‌اندازی کمیته حل اختلاف از جمله فعالیت‌‌های مهم انجمن به شمار می‌آید. این کمیته با برگزاری نشست‌ با کارفرمایان بزرگ، مشکلات ایجاد شده میان شرکت‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. وی همچنین انتشار نشریه انجمن برای انعکاس آخرین اطلاعات مربوط به کیفیت به منظور ارتقای صنایع را از جمله دیگر اقدامات انجمن عنوان ساخت. دبیر انجمن مدیریت کیفیت و بهره‌وری منابع انسانی، وظیفه اصلی تشکل‌ها را مشارکت در انتقال خواسته‌ها و نیازهای جامعه یا همان بخش خصوصی به دولت و نیز یاری رساندن به تصمیم‌گیران از طریق ارائه برنامه‌ها و طرح‌های منسجم برشمرد و گفت: متاسفانه ارتباط تعریف شده و روشنی بین نظام سیاستگذاری و تشکل‌های غیردولتی وجود ندارد.به همین دلیل، تشکل‌ها در تصمیم‌گیری‌های کلان نقشی ندارند. متاسفانه به خاطر نهادینه نشدن فرهنگ کار گروهی اعضای تشکل‌ها مشارکت فعالی در فعالیت‌های گروهی ندارند. وی افزود: این انجمن در رسیدن به اهداف خود تا حدودی موفق بوده اما مشکلات یاد شده میزان موفقیت‌ها را در رسیدن به وضعیت مطلوب کاهش داده است. وی از محدود بودن منابع مالی به عنوان یکی دیگر از مشکلات پیش روی انجمن یاد کرد و گفت: این مساله موجب شده امکان تحرک کافی از انجمن سلب شود. به اعتقاد ذوالرحمی، مشکلات پیش روی تشکل‌ها از دو جنبه بیرونی و درونی قابل بررسی است. ضعف فرهنگ مشارکت، مسوولیت‌پذیری پایین و خلاء پذیرش عقاید مخالف، نامشخص بودن جایگاه قانونی تشکل‌های غیردولتی، طولانی‌بودن مراحل دریافت مجوز فعالیت و وجود برخی موانع فرهنگی و اجتماعی از دید وی مشکلات در بیرونی تشکل‌های غیردولتی اقتصادی - اجتماعی دسته‌بندی می‌شوند.

وی افزود: اعتقاد نداشتن واحدها و سازمان‌های صنعتی به عنوان اعضای تشکل‌ها به کارکردهای موثر تشکل‌ها، ضعف ساختار سازمانی تشکل‌ها و متناسب نبودن وظایف با کارکرد آنها، نبود ارتباط موثر بین اعضای تشکل‌ها و هیات‌مدیره، کمبود تخصص‌های کافی برای مدیریت علمی، کمبود منابع مالی، نبود ارتباط لازم با نهادها و مجامع بین‌‌المللی، ضعف دریافت اطلاعات صحیح و به موقع از سوی واحدهای عضو، به کار نگرفتن امکانات تبلیغی- ترویجی مناسب برای معرفی تشکل‌ها و برنامه‌های انجام شده و برگزار نکردن دوره‌های مناسب آموزشی برای ارتقای سطح دانش علمی و تخصصی مدیران، از موانع درونی تشکل‌ها در ایران است که موجب شده این نهادها نتوانند به توسعه لازم دست یابند. وی ادامه داد: از آنجا که حضور تشکل‌ها را برای توسعه کشور ضروری می‌دانیم، مشکلات و موانع موجود را تحمل کرده و درصدد غلبه بر آنها هستیم. وی با بیان این که اگر چه ۸۰درصد ساختار اقتصاد کشور دولتی است و امید چندانی به اثرگذار بودن تشکل‌ها وجود ندارد. با این حال، ۲۰درصد دیگر ساختار اقتصاد که در اختیار بخش خصوصی است، از وسعت و پراکندگی بیشتری نسبت به بخش دولتی برخوردار است. در واقع حجم وسیع کارگاه‌های کوچک و متوسط موجود در کشور می‌تواند بستر مناسبی برای تاسیس تشکل‌ها باشد. وی خاطر نشان ساخت: توسعه اقتصادی مطلوب و شایسته در کشور، با ساختار فعلی امکان‌پذیر نیست به عبارت دیگر، تا زمانی که خصوصی‌سازی به طور واقعی صورت نگیرد و بخش خصوصی از رشد و شکوفایی برخوردار نشود، نمیتوان به گسترش تشکل‌ها امید بست. وی با اظهار گلایه از این که در ایران پس از ورود هر فناوری ماهیت و کارکرد آن دگرگون می‌شود، گفت: ارائه گواهینامه ایزو۹۰۰۰به عنوان یکی از استانداردهای کیفیت به معنای راهکاری برای افزایش کیفیت محصولات است اما متاسفانه ارائه این استاندارد هم‌اکنون از ماهیت اصلی خود دور شده و به ژست مدیریتی تبدیل شده است. وی افزود: این مسائل، نگرانی‌هایی را در خصوص ارتقای کیفیت و در نتیجه توسعه اقتصادی کشور ایجاد کرده

که نیاز است تدبیرهای لازم در مورد آن اندیشیده شود. وی با اشاره به ارتباط شبکه مشاوران مدیریت و مهندسی ایران با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گفت: امیدواریم این شبکه، مسوولیت رتبه‌بندی و تعیین صلاحیت شرکت‌های مهندسی و مدیریت و کیفیت را به عهده گرفته از توانایی‌ها و تخصص‌‌های تشکل‌های دیگر در این زمینه استفاده کند.