مهم‌ترین رویداد تئاتری سال امروز در تالار وحدت خاتمه می یابد
پایان جشنواره بیست و پنج
علیرضا تهرانی: امروز با برگزاری مراسم اختتامیه، بیست و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به کار خود در تالار وحدت پایان خواهد داد. این جشنواره به دلیل غیر رقابتی بودن و عدم حضور نمایش‌های جدید و متوسط اجراهای خارجی همواره با نظرات، دیدگاه‌ها و گاه انتقادات مختلفی از سوی اصحاب و اهالی تئاتر روبه‌رو شده است. شاید بیست و پنجمین جشنواره تئاتر فجر را بتوان آزمایشی برای برگزاری دوره‌های بعد دانست. بسیاری از هنرمندان با برگزاری جشنواره با حضور نمایش‌هایی که در طول سال اجرای عمومی داشته‌اند کاملا موافق بودند. شاید اگر در سال آینده نمایش‌های شرکت کننده واقعا آثار برگزیده تمام طول سال باشند این جشنواره پس از سال‌ها فراز و نشیب بالاخره شکل ایده‌آل خود را پیدا کند. استقبال پرشور تماشاگران از نمایش‌هایی که حقیقتا آثار برگزیده‌ای بودند، صحه‌ای بر این امر می‌گذارد. نکته‌ای که باقی می‌ماند حضور نمایش‌های خارجی است که صرفا مربوط به برگزارکنندگان جشنواره و دعوت‌کنندگان مرکز هنرهای نمایشی می‌شود. بخش بین‌المللی در کلیت خود، هیچ اتفاق خیره‌کننده و به یادماندنی را در ذهن‌ها باقی نگذاشت، این نمایش‌ها یا ضعیف بودند و یا متوسط. ضعف دیگر شاید جای خالی بخش تئاتر تجربی بود، که به رغم اینکه در طول جشنواره نمایش‌های قابل توجهی را در کارگاه نمایش به صحنه بردند اما این سالن در برنامه جشنواره جایگاهی نداشت. عدم برگزاری جلسه پرسش و پاسخ مسوولان با اهالی مطبوعات و حذف این جلسه بعد از اجرای نمایش‌ها، سوال‌های فراوانی را بدون پاسخ باقی گذاشت. با توجه به پوشش خبری در سایت ایران تئاتر و بولتن جشنواره بر استقبال گسترده تماشاگران، خیلی ساده و بی پیرایه می‌توانیم بگوییم استقبال و شور و هیجان مخاطبان نسبت به دوره‌های گذشته به شکل چشمگیری کم شده است. به هر حال رویداد بزرگ هنر سوم در ایران، امروز با مراسم اختتامیه به کار خود پایان می‌دهد. امیدواریم تجربه جشنواره بیست و پنجم راه‌گشای جشنواره‌ای پرشور و پرمایه به نام جشنواره بیست و ششم فجر باشد. درباره ارزیابی جشنواره با سه تن از کارگردانان صاحب نام تئاتر گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
دکتر مسعود دلخواه کارگردان نمایش موفق «جولیوس سزار» جشنواره را این‌گونه ارزیابی می‌کند: «من فکر می‌کنم اگر فلسفه وجودی این چنین جشنواره‌هایی تبیین شود و اهداف آن در کوتاه‌مدت و بلند‌مدت مشخص شود، مسیری پیش روی ما باز خواهد شد که می‌توانیم در آن با آرامش بیشتری حرکت کنیم. مسلما هر پروژه بزرگی دارای عیب‌ها، نقص‌ها و نکات مثبتی است. نکات مثبت جشنواره کم نیستند. بر فرض مثال بخش جشنواره جشنواره‌ها ایده بسیار مناسب و خوبی بود، به این دلیل که تماشاگران می‌توانند آثاری را که در این جشنواره‌ها از دست داده‌اند را مشاهده کنند. نکته مثبت بعدی انتخاب نمایش‌های برگزیده سال است که البته باید معیارهای ارزیابی و انتخاب این آثار روشن‌تر شود. وی ادامه داد: «از نکات مثبت دیگر می‌توانم به اجراهای برگزیده شهرستان ها نام ببرم. از آنجا که در شهرستان‌ها امکان اجرای عمومی بسیار کم است، این جشنواره انگیزه‌ای می‌شود تا در شهرستان‌ها شاهد اجرای آثار بیشتری شویم». این کارگردان که نمایشش برای اجرا در چند کشور و جشنواره خارجی دعوت شده است درباره نقاط ضعف جشنواره تصریح کرد: «این ضعف در دو چیز خلاصه می‌شود.
اول مربوط به بخش بین‌الملل می‌شود، که انتخاب‌ها در این بخش باید با وسواس بیشتری صورت گیرد یعنی کارهایی به ایران دعوت شوند که حقیقتا نمایانگر اجراهای حرفه‌ای از گروه‌های خارجی و در شان تئاتر ایران باشند، در این دوره به غیر از دو کار بقیه آثار از سطح کیفیت بالا برای مخاطبان و هنرمندان برخوردار نبودند. مورد بعدی به نظر من به برنامه‌ریزی جشنواره مربوط می‌شود. مسوولان باید با فرصت و بودجه بیشتری از امسال به فکر برگزاری جشنواره سال آینده باشند و همه چیز در دقیقه نود صورت نگیرد.»
کوروش نریمانی که با نمایش «شوایک» در جشنواره حاضر بود درباره این رویداد می‌گوید: «من احساس می‌کنم که هنوز برای برگزاری جشنواره نیاز به یک برنامه طولانی مدت داریم و همچنان فاصله‌ای تا گردهمایی باشکوه تئاتر ایران وجود دارد. رقابتی بودن و غیررقابتی بودن جشنواره برای من اهمیتی ندارد، در حقیقت این گردهمایی باید مجالی برای تبادل‌نظر و تعامل گروه‌های مختلف اعم از خارجی و ایرانی ایجاد کند. در حال حاضر این اتفاق به دلیل عجله‌ای که برای برگزاری جشنواره وجود دارد میسر نمی‌شود. مخصوصا در بخش بین‌الملل رودررویی مستقیمی بین گروه‌های ایرانی و مدیران و هنرمندان خارجی رخ نمی‌دهد و برقرار کردن ارتباط با خیلی از این گروه‌ها امکان‌پذیر نیست. من احساس می‌کنم این میهمانان به حال خود رها شده‌اند و گروه‌های تئاتری هم کمتر می‌توانند با آنها ارتباط داشته باشند. به عقیده من باید بخش بین‌المللی مرکز هنرهای نمایشی چند روز قبل از شروع جشنواره فضایی را فراهم کند تا گروه‌های ایرانی به مدیران جشنواره‌های خارجی معرفی گردند و این آشنایی در شرایطی ایده‌آل صورت گیرد.»
همایون غنی‌زاده که با نمایش «ددالوس و ایکاروس» در جشنواره خوش درخشید و گویا امکاناتی برای اجرا در خارج از کشور نیز برای این نمایش فراهم شده است، بر گفته‌های نریمانی درباره گردهمایی اصحاب تئاتر و تعامل بین آنها صحه می‌گذارد و می گوید: «توجه کنید که گروه‌های خارجی چگونه از موقعیت‌های خود استفاده می‌کنند. آنها در همین فستیوال به تعامل و یادگیری از یکدیگر می‌پردازند و جشنواره یک هفته‌ای ما به راحتی می‌تواند برنامه‌های ۵ یا ۶ ماهه آنها را اعم از ورک شاپ و اجرای عمومی آثارشان در کشورهای دیگر تامین کند و این در صورتی است که ما به هیچ‌وجه به درستی از این فرصت‌ها استفاده نمی‌کنیم.»
ارسال نظر