جشنواره تئاتر فجر روز گذشته آغاز به کار کرد
تکرار در بیست و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر
علیرضا تهرانی- مهم‌ترین اتفاق سال در حوزه تئاتر در حالی کار خود را آغاز می‌کند، که تماشاگران آن که عموما از حرفه‌ای‌ترین و پی‌گیرترین مخاطبان تئاتر هستند در اولین برخورد و نظاره جدول اجراها شوکه شده‌اند. حضور نمایش‌هایی که تا روز قبل از جشنواره بر روی صحنه بوده‌اند و نمایش‌هایی که حداکثر تا دو ماه گذشته اجرا داشته‌اند، شاید کوچک‌ترین تمایل و هیجانی را جهت دیدن آثار برای مخاطبان ایجاد نکند! سوالی که در اذهان ایجاد می‌شود، این است که مبنای انتخاب آثار تهرانی حاضر در این جشنواره چه بوده است؟ گویا این جدول به سهل‌ترین و آسان‌ترین شکل ممکن پر شده است. علاوه‌بر این عدم خلاقیتی جدید در برنامه جشنواره و حذف بخش‌های مهمی چون تئاتر تجربی و اجراهای جدید، خود صحه‌ای دیگر بر این مساله است. در نگاهی گذرا به جدول جشنواره با عدم‌حضور سالن‌های سنگلج، شماره ۲ و کارگاه نمایش روبه‌رو می‌شویم و دلیل عدم‌استفاده از این سالن‌ها برای ما مجهول مانده است. در تالار وحدت که از ظرفیت بالای حضور تماشاچی و امکانات صحنه‌ای برخوردار است، فقط حضور نمایش «مرگ دانتون» به کارگردانی «روبرتو چولی» خودنمایی می‌کند.
سالن اصلی تئاتر شهر با نمایشی از گرگان و البته دو کار خارجی در پنج روز آخر جذابیت‌هایی برای تماشاگران خواهد داشت. پیش‌فروش نمایش‌های خارجی سالن چهارسو «لیرشاه» و «عذاب» در همان روزهای ابتدا به پایان رسید و «عشقه» به کارگردانی محمد رحمانیان که در این سالن حضور دارد بعد از جشنواره در همین سالن به اجرای عمومی می‌پردازد. آنهایی که اجرای نمایش «ددالوس و ایکاروس» و «سمفونی درد» را از دست داده‌اند، می‌توانند با مراجعه به سالن سایه از این دو نمایش دیدن کنند. مهم‌ترین نمایش‌های سالن قشقایی «مرگ فروشنده» و «شوایک» بعد از جشنواره به باقیمانده روزهای اجرای عمومی خود خواهند پرداخت. تالار مولوی در سه روز آخر، میهمان دو گروه خارجی است و تالار هنر در طول جشنواره به اجرای تئاتر کودک و نوجوان می‌پردازد و احتمالا با چهار روز اجرای گروه نمایش عروسکی لهستان، تماشاگران را به سوی خود ترغیب خواهد کرد. با اضافه کردن نمایش‌های منتخب شهرستان به برنامه می‌توان نتیجه گرفت که قابل‌ملاحظه‌ترین بخش‌های جشنواره، نمایش‌های خارجی و اجرای گروه‌های شهرستان است. حال شاید زمان آن رسیده باشد تا مسوولان و برگزارکنندگان جشنواره به این نکته بیندیشند که آیا در کشوری که تئاتر حرفه‌ای آن عموما منوط به تهران و سالن‌هایی است که تعدادشان از تعداد انگشتان دست کمتر است، می‌توان با کارهای اجرای شده، که آن هم اغلب نمایش‌هایی که در دو ماه گذشته به صحنه رفته‌‌اند، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اتفاق و جشن تئاتری کشور را پرهیجان و جذاب و با نشاط برگزار کرد؟
دکتر قطب‌الدین صادقی ترجیح می‌دهد درباره جشنواره نظری ندهد اما با اصرار خبرنگار دنیای اقتصاد، جشنواره را به کشکولی تشبیه می‌کند که داخلش مملو از کارهایی بدون جهت، مضمون و تعریفی خاص است. او جشنواره‌ای را که بر اساس کارهای دیده شده، برپا شده است را بدون جذابیت و تازگی می‌داند.
چیستا یثربی که خود در هجده دوره جشنواره تئاتر فجر به عنوان نویسنده، کارگردان، منتقد و داور بخش منتقدان حضور داشته، درباره معیارهای حضور نمایش‌های جشنواره می‌گوید:
«از این نمایش‌ها به این دلیل دعوت شده است که از ابتدا گروه‌های مشخص با معیارهایی کاملا نامشخص به جشنواره راه می‌یابند. من در این مورد از آنها سوال کردم و آنها در جواب به شورا و دلائلی نامشخص اشاره کردند و از من خواستند تا سوال نکنم. با این برخورد در ذهن من نوع نگاه به مقوله هنر، واژه پلیس مخفی را متبادر می‌کند. چرا کارهای افرادی مثل دکتر خاکی و محمد یعقوبی نباید در جشنواره حاضر باشند؟» یثربی درباره ارزیابی خود از بیست و پنجمین جشنواره تئاتر فجر چنین گفت: «جشنواره باید برآوردی از توانایی‌های تئاتر کشور در این بیست و پنج سال مبنی‌بر میراث تئاتر بعد از انقلاب را بررسی کند. اما در این جدول چنین اتفاقی نمی‌افتد. در این جدول بنا به آن چه که دیده می‌شود، گروه‌هایی که نزدیک به جشنواره اجرا داشته‌اند مورد حمایت واقع شده‌اند و در جشنواره هم به اجرا می‌پردازند. به همین دلیل همیشه بر سر اجرا در ماه‌های آذرودی مجادله وجود داشته است. من این حرف خود را با اطمینان بیان می‌کنم. وقتی لیست این کارگردانان را مرور می‌کنیم، درمی‌یابیم که آنها سال گذشته هم در همین موقع اجرای عمومی داشته‌اند. من در ابتدا با شکل برگزاری جشنواره تئاتر فجر به این شکل تکراری مخالفم و فکر می‌کنم حداقل باید یک بخش تازه نفس و تولید تازه برای جشنواره را داشته باشیم. سپس چرا باید معیارهای حضور در جشنواره فجر پوشیده بماند؟ چرا شورایی که آثار جشنواره فجر را انتخاب می‌کند مخفی است؟ مگر ما با مقوله‌ای مثل جادوی سیاه روبه‌روییم که باید مخفی عمل کنیم؟»
کارگردان نمایش جنایات و مکافات که در‌حال‌حاضر در فرهنگ‌سرای نیاوران اجرا می‌شود و به عقیده منتقدان یکی از برجسته‌ترین کارهای امسال به شمار می‌آید در ادامه تصریح کرد: «این جدول به دلیل تکرار مضامین و ضعف در کارها آنقدر مرا دلسرد کرد که به جرات می‌توانم بگویم اولین سالی است که در این جشنواره کاری را نخواهم دید و چیزی درباره آن نخواهم نوشت. امسال اولین سالی است که حضور فجر و طلیعه انقلاب را در جشنواره احساس نمی‌کنم، چون این جشنواره شور و شوقی را در مخاطب برنمی‌انگیزد.
این جشنواره سهم هنرمندانی است که سال‌های عمر خود را عاشقانه در خدمت این هنر قرار داده‌اند. این شیوه فجر، فرمایشی و آماری است و فقط خواسته‌اند جشنواره برپا شود و جدولی بسته شود، اما این جدول مرده، تماشاچی را به سمت سالن‌ها نخواهد کشاند.»
برنامه امروز جشنواره
در دومین روز جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نمایش «پایین، گذر سقاخانه» به کارگردانی هادی مرزبان در ساعت ۳۰/۱۹ در تالار وحدت به صحنه می‌رود. در سالن اصلی تئاتر شهر و در ساعت ۳۰/۱۸ نمایش رستم و سهراب به کارگردانی رسول نجفیان اجرا خواهد شد. نوای اسرارآمیز نوشته «اریک امانوئل اشمیت» به کارگردانی سهراب سلیمی در دو سانس و در ساعت‌های ۳۰/۲۰ و ۱۸ در سالن چهارسو اجرا خواهد شد، «سه‌گانه سوءظن و سوسک» نام نمایشی است به کارگردانی رضا گشتاسب از یاسوج در ساعت‌های ۲۰ و ۳۰/۱۷ در سالن سایه به صحنه می‌رود. سالن قشقایی میزبان نمایشی است از شهر اصفهان، به نام «موهای بلوند» به کارگردانی اصغر خلیلی، بچه‌های بوشهر هم با نمایشی به نام «مرگزار سیاه سرخ» به کارگردانی جواد صداقت در دو سانس ۱۹ و ۳۰/۱۶ در تالار نو به صحنه می‌روند و همچنین «کالون و قیام کاستلیون» هم به کارگردانی آرش دادگر در تالار مولوی در ساعت ۳ بعد از ظهر به صحنه می‌رود. دو نمایش «یک دفتر یک سرباز» و «انتظار در کافه پارکر» به ترتیب و در ساعت ۱۸ در تالار هنر و تماشاخانه حوزه هنری به صحنه خواهند رفت.
ارسال نظر