با اقتصاددانان
او که با معادله‌اش جاودانه شد
ایروینگ فیشر (۱۹۴۷ – ۱۸۶۷): یکی از بزرگترین اقتصاددانان آمریکایی و محققا جامع‌الاطراف‌ترین آنها در طول تاریخ است. نویسنده و مدرسی که دیدگاه و توانی خارق‌العاده داشت و آثارش به سبب روشنی و سلاست زبانزد است.
بخش اول
ایروینگ فیشر (۱۹۴۷ - ۱۸۶۷): یکی از بزرگترین اقتصاددانان آمریکایی و محققا جامع‌الاطراف‌ترین آنها در طول تاریخ است. نویسنده و مدرسی که دیدگاه و توانی خارق‌العاده داشت و آثارش به سبب روشنی و سلاست زبانزد است. او موضوعات پیچیده را به کمک جبر و هندسه و با حوصله زیاد دنبال می‌کرد تا به نتیجه برسد و اصول اساسی را از آن استخراج کند. افزون بر این، موضوعات مورد مطالعه او بسیار وسیع است و از اقتصاد ریاضی گرفته تا آمار ریاضی و از نظریه قیمت و ارزش گرفته تا نظریه سرمایه و بهره را شامل می‌شود تفاوتی که امروزه میان موجودی و جریان سرمایه قائلند، نتیجه توضیحات او در کتاب مشهورش ماهیت سرمایه و درآمد است که در سال ۱۹۰۶ منتشر شد. نظریه جدید بهره نیز مبتنی است بر کتاب دیگر او تحت عنوان نظریه بهره که در سال ۱۹۳۰ انتشار یافت و در واقع تجدیدنظر در کتاب دیگری است که در سال ۱۹۰۷ نوشته بود. شاخص مشهوری که به «شاخص ایده‌آل» موسوم شده و میانگین هندسی دو شاخص است که در آن قیمت‌ها براساس سال پایه و سال جاری موزون شده‌اند، در کتاب دیگر او تنظیم ارقام شاخص درج است که در سال ۱۹۲۲ منتشر گردید. بالاخره، کتاب قدرت خرید پول او که در سال ۱۹۱۱ منتشر شد به بیان نظریه قدیمی مقداری پول با بیانی تازه اختصاص دارد. هنگام خواندن این کتاب‌ها، خواننده باید به زمان نوشتن آنها توجه داشته باشد، اگرچه مطالب آن چنان تازه می‌نماید که گویی همه پیشرفت‌های نظری جدید در آنها در نظر گرفته شده است.
ایروینگ فیشر در سال ۱۸۶۷ در شمال نیویورک متولد شد و لیسانس خود را در سال ۱۸۹۸ در ریاضیات و دکترای خود را در سال ۱۹۰۱ در رشته اقتصاد از دانشگاه ییل گرفت. او سه سالی در دانشگاه ییل ریاضی تدریس کرد، ولی با شهرتی که از تدوین پایان‌نامه دکترای خود تحت عنوان بررسی‌های ریاضی در نظر ارزش و قیمت (که در آن علاوه بر مطالب دیگر یک ماشین نیز طراحی شده بود که تعادل عمومی را در چند بازار نشان می‌داد) به‌دست آورده بود، در سال ۱۸۹۵ به دانشکده اقتصاد دانشگاه ییل راه یافت. فیشر تا سال ۱۹۳۵ که بازنشسته شد، در همان دانشگاه ییل باقی ماند. او مدتی مدیر موسسه «رمینگتون راند» بود که اکنون به نام «شرکت راند» مشهور است. او بنیانگذار و مدیر موسسه پژوهشی «اوژنیکس» اتحادیه پول باثبات، انجمن اقتصادسنجی، انجمن آمارشناسان آمریکا و تعداد نسبتا زیادی از موسسات و شرکت‌های آمریکایی بوده است.
مقصود فیشر از تالیف کتاب ماهیت سرمایه و درآمد این بود که هم در سطح کل اقتصاد و هم در سطح یک موسسه، پایه‌ای نظری برای علم حسابداری فراهم آورد. سرمایه بنابه تعریف فیشر عبارت است از هرگونه موجودی ثروت مثل زمین، ماشین‌آلات، ساختمان، مواد اولیه، منابع طبیعی و مهارت‌های انسانی که در طول زمان خدمت ایجاد کند، اما درآمد عبارت است از مازاد آن جریان خدمت از آنچه برای حفظ و جایگزینی موجودی ثروت ضروری است. رابطه میان سرمایه و درآمد، نرخ بهره است، چرا که ارزش سرمایه چیزی جز ارزش حال درآمدهای آتی حاصله از آن نیست که با توجه به نرخ بهره جاری به دست آمده است. لذا، این سرمایه نیست که به درآمد ارزش می‌بخشد، بلکه برعکس این درآمد است که به سرمایه ارزش می‌دهد. زیرا فعالیت اقتصادی اصولا آینده‌نگر است. فیشر در این کتاب مدعی است که اگر بخواهیم دقیق شویم، سرمایه تنها عامل تولید است، همه درآمدها به نوعی بهره‌اند و مثلا دستمزد، صرفا بهره پرداختی روی موجودی سرمایه انسانی است و درآمد ملی تنها شامل مخارج مصرفی است. بدیهی است که حسابداری درآمد ملی با این برداشت فیشر موافق نبود و نظر فیشر را در مورد نادیده گرفتن سرمایه‌گذاری در تخمین درآمد ملی رد می‌کرد، مع‌هذا دیگر موضوعات مهمی که در این کتاب آمده به اقتصاد جدید راه یافته است.
کتاب قدرت خرید پول که در سال ۱۹۱۱ منتشر شد، به اقتصاددان دیگری، به نام سیمون نیوکامپ تقدیم شده و حول رابطه مبادله
PT = M'V' + MV دور می‌زند که در آن:
M و M' - به ترتیب نشانه پول و شبه پول،
V و V' - به ترتیب سرعت گردش پول و شبه پول،
P - سطح عمومی قیمت‌ها و
T - حجم کل معاملات است.
البته همه متغیرهای یاد شده برای یک دوره زمانی معین مثلا یک سال بیان شده‌اند.
فیشر به‌خوبی می‌دانست که نظریه مقداری پول توسط هواداران آن نه به عنوان یک نظریه، بلکه به عنوان یک واقعیت مورد اشاره قرار می‌گرفت. از لحاظ نظری، PT تنها وقتی با M'V' + MV برابر می‌شود که افزایش M یا M' با افزایش هزینه‌ها همراه باشد. لذا، به‌نظر فیشر در یک دوره انتقالی میان دو وضعیت تعادل، طرف راست معادله با طرف چپ آن مساوی نخواهد بود و در واقع همین عدم برابری است که به ما اجازه می‌دهد از «نظریه» مقداری پول صحبت کنیم.
ارسال نظر