تهیه و تنظیم: وحید وزیری

دنیای امروز در تب و تاب دست یافتن به مطلوب‌ترین روش‌ها برای رشد روز افزون اقتصاد خود می‌باشد و در این دریای متلاطم همه کشورها به دنبال دستیابی به راهی برای دوری از اقتصاد تک محصولی و نیز رشد و شکوفایی اقتصاد می‌باشند. کشورهای نفت خیز و علی‌الخصوص کشور امارات نیز از این قاعده مستثنی نیست و راه‌حل‌هایی را برای نیل به این هدف انتخاب کرده است. کشور امارات از ۷ شهر تشکیل گردیده است که امارات دبی یکی از آنها و مهم‌ترین آن می‌باشد. در سال ۱۸۳۰ دبی یک آبادی کوچک بود که مردم آن از راه ماهیگیری استخراج مروارید و کشاورزی در مقیاسی کوچک امرار معاش می‌کردند. بعدها بین دبی و هند و سایر بنادر مهم منطقه یک خط کشتیرانی برقرار گردید. تدبیر حاکمان وقت باعث شد تا تجار ایرانی و هندی زیر بنای توسعه دبی را به عنوان مهمترین بازار تجاری منطقه فراهم نمایند و به صورت یک منطقه تجاری مهم در زمینه صادرات مجدد درآید.

در هر حال نمی‌توان نقش تعیین‌کننده نفت را مورد توجه قرار نداد در این منطقه در سال ۱۹۶۶ نفت کشف شد و بعد از استقلال امارات در سال ۱۹۷۱ انگیزه برای رشد دو چندان گردید. به خصوص هنگامی که قیمت نفت در بازارهای جهانی رشد صعودی پیدا نمود، اما اتکا به نفت نه تنها راضی‌کننده نبود بلکه دوراندیشی هم نبود در نتیجه کشور امارات سه هدف اصلی را برای استفاده بهینه از درآمدهای نفت انتخاب کرد.

۱ - ساخت و ساز و صنعتی کردن کشور به گونه‌ای که با پیشرفت‌های روز دنیا هماهنگ باشد: ساختن برج‌های بلند و راه‌های ارتباطی زمینی- دریایی و هوایی و احداث دانشگاه‌های داخلی و تاسیس شعب دانشگاه‌های خارجی، همچنین راه‌اندازی صنایع مختلف و کارخانجات تولیدی و نمایندگی‌هایی که از سراسر دنیا به این منطقه وارد شده و سرمایه‌گذاری‌های کلان کرده‌اند. دادن امکانات به تجار برای تسهیل در تجارت به طوری که حتی تجار می‌توانند از طریق مناطق آزاد (free zoon) جبل علی. اینترنت سیتی

(internet city) و مدیا سیتی یا شهر رسانه‌ها (media city) اقامت امارات را بدون نیاز به گارانتی بانکی تحصیل نمایند. جمعیت امارات براساس آمار سال ۱۹۹۵ در حدود ۳۴۸۸۰۰۰ نفر بوده و افزایش جمعیت رشد ۶درصد داشته است بیش از ۸۰درصد جمعیت غیر بومی می‌باشد که از این تعداد ۵درصد اتباع غربی و بقیه از کشورهای آسیایی و آفریقایی می‌باشند که به امارات مهاجرت کرده‌اند. در سال ۲۰۰۳ بیش از ۱۸میلیون نفر مسافر از طریق فرودگاه دبی توسط بیش از ۹۰شرکت هواپیمایی به ۱۲۰شهر مهم دنیا جابه‌جا شدند و با راه‌اندازی فاز ۳ این فرودگاه تا سال ۲۰۱۰امکان جابه‌جایی ۳۰میلیون مسافر میسر می‌شود.

۲ -جذب توریست: امروزه در دبی طرح‌های بسیاری در حال اجرا است که هدف اصلی آن جذب توریست می‌باشد که خود منجر به ورود کارگران و متخصصانی است که حضور آنها در پست‌های مهم نقش موثری در روند روبه رشد اقتصادی دارد.

در عین حال از طرح‌های دردست اجرا می توان به احداث بلندترین برج جهان با ارتفاع ۵۵۰متر، شامل قسمت‌های مسکونی،‌ تجاری، هتل‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی همراه با خیابان‌ها و آبنما‌ها و یک شهرک قدیمی و یکی از بزرگترین مراکز خرید جهان که در این برج واقع است همچنین اولین هتل زیردریایی جهان در نزدیکی ساحل بزرگترین شهر ورزشی جهان با کلیه امکانات ورزشی و بزرگترین شهر فضایی شامل امکانات رصد و سایر آموزش‌های فضایی اشاره نمود.

همچنین هم اکنون بهترین مراکز خرید برای توریست‌ها و مراکز اقتصادی و صنعتی مانند شهر اقتصادی برای تجار و بازرگانان و مراکز نمایشگاهی و پیست اسکی که در تمام سال قابل استفاده است وجود دارد.

پروژه جزیره نخل جمیرا و جبل علی بزرگترین جزیره‌های ساخت دست بشر که با چشم غیر مسلح قابل رویت از کره ماه می‌باشند و نیز شهرکی که از تمامی عجایب جهان و فرهنگ‌های بومی آن الگوبرداری و ساخته شده است در شهر دبی وجود دارد که همه دلیل برای جذب توریست از تمام دنیا می‌باشد به طوریکه توریست‌ها اولین و بهترین‌ها را همه در یک‌جا می‌بینند و صد البته که بسیاری برای دادوستد وارد این شهر می‌شوند در نتیجه علاوه بر موارد فوق جذب توریست و دادوستدهای متعدد باعث گردیده‌ بانک‌ها و موسسات مالی از سراسر دنیا در این منطقه شعبه زده و با ارائه خدمات مالی، اعطای وام با سود کم و ارائه کارت‌های اعتباری بین‌المللی مبادرت ورزند تا هم از این حرکت روبه جلو بی‌نصیب نمانند و هم معاملات پولی و مالی را سروسامان دهند.

هم اکنون ۸۸درصد از سهم تولید ناخالص ملی را بخش غیرنفتی شامل می‌شود که سهم صنعت توریسم ۴۰درصد می‌باشد و این یعنی اقتصاد بدون نفت.

امارات عضو سازمان تجارت جهانی و سایر سازمان‌های بین‌المللی است. در سال ۲۰۰۳ حدود ۵/۳میلیون نفر از دبی دیدن کردند که پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال ۲۰۱۰ به ۶میلیون نفر برسد. تقریبا تمامی هتل‌های زنجیره‌ای دنیا در دبی حضور دارند با بیش از ۲۸۰هتل و ۲۸۰۰۰اتاق. فستیوال دبی که هر ساله بر پا می‌شود خود به تنهایی ۵/۱میلیون توریست را به این شهر می‌کشاند.

بانک جهانی در این زمینه کمک‌های خوبی کرده است که بخشی از آن صرف تاسیس سالن‌های کنفرانس و برپایی نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌شود در حال حاضر سالانه بیش از ۵۰نمایشگاه بین‌المللی در دبی برگزار می‌گردد. سیستم مخابراتی این شهر از بهترین سیستم‌های جهان است که مجری آن کمپانی اتصالات می‌باشد.

اگر چه مکالمات خارجی از نرخ نسبتا بالایی برخوردار است اما مکالمات داخلی به صورت رایگان انجام می‌پذیرد. خرید نام ورزشگاه لندن به مبلغ ۲۰۰میلیون پوند از ابتکارات جالبی بود که فقط برای تکرار کردن نام کشور امارات در تمامی بازی‌های انجام‌شده در این ورزشگاه صورت می‌گیرد. البته تمامی این روش‌های علاوه‌بر اینکه G.N.P این کشور را به سرعت به سمت صعود می‌برد و درآمدهای فردی و دولتی را افزایش می‌دهد خطر تورم را نیز دارد که از حوصله این بحث خارج است.

۳ - سرمایه‌گذاری خارجی: دولت امارات ضمن اینکه به مسایل فوق اهمیت می‌دهد از سرمایه‌گذاری در بخش خارجی نیز غافل نمانده است از جمله قراردادهای ساخت و ساز در کشور الجزایر و شمال آفریقا و شراکت با شرکت‌های بزرگ صنعتی اروپایی و آمریکایی همین طور سرمایه‌گذاری در کشور چین و احداث شعب بانک‌های اماراتی در کشورهای مختلف و به طور کلی سرمایه‌گذاری در مناطق سودآور. ضمن اینکه صندوق ذخیره ارزی نقش اساسی را در این مساله به عهده دارد و هدایت درآمدهای کسب شده به سمت سرمایه‌گذاری از اهداف مهم می‌باشد.

مدیریت و سازماندهی این خط مشی که با در نظر گرفتن سلیقه‌های توریست‌ها انجام می‌شود کاری دشوار است به طبع برای نیل به هدف اصلی که همانا رسیدن به اقتصاد بدون نفت است راه آسانی در پیش نبوده و در نتیجه به دلیل دوری از وابستگی به نفت نوسانات قیمت نفت نمی‌تواند تاثیر چندانی بر اقتصاد این منطقه داشته باشد اما دست یافتن به نتایج (درآمد) خوب در کمترین مدت زمان از مصادیق دشوار اقتصاد است که در دبی قابل مشاهده است.