تلخ و شیرین در کنار یکدیگر

رسول ترابی-سال هشتاد و پنج در بردارنده حوادث و اتفاقات تلخ و شیرین فراوانی بود. از آشتی مجدد مخاطبان موسیقی پاپ تا برگزاری هر چند اندک اما مجدد کنسرت‌های موسیقی پاپ، انتشار چند اثر قوی در موسیقی اصیل و پشتوانه‌سازی برای آینده این موسیقی، سیاست مثبت‌تر صدا و سیما نسبت به گذشته در مواجهه با موسیقی‌های جدید، گسترده‌تر شدن شبکه‌های ماهواره‌ای که فقط آهنگ‌های ساخت داخل را پخش می‌کنند تا درگیری‌ها آنها با نهادهای داخلی، مرگ چهره‌های تاثیرگذار در موسیقی ایران، حمایت و محکومیت موسیقی از طرف چهره‌های مطرح سیاسی، تغییر کلی مسوولان و اعضای شوراهای موسیقی و کارشناسی وزارت ارشاد، حضور خوانندگان زیرزمینی و بدون مجوز، حمایت بیشتر از موسیقی‌های ارزشی، عدم رسیدگی و اعتراضات شرکت‌های تهیه و تولید و پخش آلبوم‌های موسیقی، نبود قوانین کپی‌رایت و رایت و کپی و دزدی راحت محصولات موسیقی توسط افراد سودجو و... از اتفاقات تلخ و شیرین و گاه عجیب موسیقی در سالی که آخرین روزهایش را می‌گذراند، بود.سالی که در فرصت محدودی که در اختیار داشتیم به حوادث کلی و مهم‌تر آن اشاره کرده‌ایم.

بهار

فصل بهار به طور کامل در اختیار و انحصار موسیقی پاپ بود. آلبوم ۸۵ با صدای بنیامین که در آخرین روزهای سال قبل به بازار آمده بود، کماکان اولین انتخاب مردمان ایران است. در این فصل آلبوم‌های موفق دیگر مثل «منو بشناس» با صدای شهاب بخارایی و «تو قسم خوردی به اشکام» با صدای شهرام معصومیان به بازار آمدند که در ارتباط با مخاطب موفق عمل کردند، اما همزمان با اواسط فصل بهار و شروع تب جام جهانی تمامی تمرکزات تقریبا در تمامی حوزه‌ها به این سمت رفت و موسیقی هم از این اتفاق، جدا نبود.فدراسیون فوتبال هم طبق شایعات و واقعیاتی که هر روز مطرح می‌شد به تبعیت از سایر کشورهای حاضر در جام جهانی به ساخت آهنگی با ویژگی‌هایی که معرف تاریخ و فرهنگ ایران باشد، برآمد.در این گیر و دار، یکی از خوانندگان تازه مطرح لس‌آنجلسی آهنگی را با همکاری یکی از مطرح‌ترین DJهای جهان ساخت و به عنوان آهنگ و نماینده موسیقی ایران به فیفا عرضه کرد. شایعات هر روزه و هجوم خوانندگانی که هر کدام جام جهانی را بهترین فرصت برای مطرح کردن خود می‌دانستند و سیل آهنگ‌هایی که ساخته می‌شد ، هر کدام از نهادها و حتی وزارت‌خانه‌ها با حمایت‌ اسپانسرهای مختلف وعده ساخت آلبوم‌های مختلفی را می‌دانند، اوضاع عجیب و غریبی را به وجود آورده بود. در این میان درگیری سازمان تربیت‌بدنی و فدراسیون فوتبال هم جالب بود. یکی آهنگ امیر تاجیک که با ارکستر اوکراین، شعر علی معلم و ملودی و تنظیم بهزاد عبدی ساخته شده بود را آهنگ اصلی و دیگری آهنگ علیرضا عصار که با شعر شاهکار بینش‌پژوه و ملودی علیرضا عصار و تنظیم شهداد روحانی موسیقیدان مطرح ایرانی را آهنگ اصلی و انتخابی ایران در جام جهانی اعلام می‌کرد. جالب آنکه در نهایت امیر تاجیک به آلمان اعزام شد، البته نه به عنوان خواننده‌ای که آهنگ رسمی تیم ملی ایران را در زمین چمن ورزشگاه اجرا خواهد کرد و آهنگش در آلبومی که با حضور آهنگ‌های ۳۲کشور حاضر در جام جهانی پخش خواهد شد، بلکه به عنوان خواننده‌ای در کنار یکی دو خواننده داخلی برای سرگرمی ایرانیان حاضر در جام جهانی و اجرای برنامه‌های فرهنگی در آلمان.تمامی آهنگ‌های ساخته شده نه تنها به بازار عرضه نشدند، بلکه هیچ خبری هم از آنها نشد. تمامی بهار موسیقی در گیر و دار تب جام جهانی بود و در آخر نتیجه‌ای که برایش حاصل شد، چیزی جز سرخوردگی نبود.

تابستان

تا اواسط تابستان، بازار موسیقی همچنان دوران رکود خود را می‌گذارند. آلبوم‌های وعده‌داده شده، هیچ کدام منتشر نشدند و خوانندگانی مثل علیرضا عصار، رضا صادقی، ناصر عبدالهی و ... همگی به قول‌هایشان نتوانستند پایبند بمانند. در این چند سال اخیر مردم به سود کنسرت‌ها و کنسل شدن بدون برنامه آنها عادت کرده‌اند.

در تابستان امسال هم تقریبا هیچ کنسرت بزرگ و مطرحی برگزار نشد و اکثر خوانندگان روزهای بی‌کنسرتی را گذراندند. کنسرت‌های انگشت‌شماری هم که برگزار شد، یا بسیار شلوغ و بی‌برنامه بود و جوابگوی هجوم مخاطبان کنسرت نبودند یا شرایط را طوری به‌وجود آوردند که خوانندگان و برگزارکنندگان از برگزاری آنها پشیمان شدند. کنسرت‌های رضا صادقی در اهواز و تهران و فرمان فتحعلیان در تهران نمونه‌ای از این کنسرت‌های بدون برنامه و انتقادساز بودند. در اواخر تابستان انتشار آلبوم «رو در و دیوار این شهر» با صدای محمد زارع که تا قبل از آن به نام کیارش قمیشی و با آهنگ «وقتی رفتی باز هوا بد شد» شناخته شده بود، بازار موسیقی را تا حدودی از رکود خارج کرد. در روزهای آخر سال درگیری حراست موسیقی ارشاد با خوانندگان ماهواره‌ای و وزارت اطلاعات با مسوولان داخلی شبکه‌های ماهواره‌ای خبر از اتفاقات جدیدی در این حوزه می‌داد.

پاییز

فصل پاییز شروع آرامی را به دلیل همزمانی اوایلش با ماه رمضان و رکود بازار موسیقی، برای جامعه موسیقی به دنبال داشت. شروع آرامی که در انتها با مرگ بابک بیات به روزهای شلوغی تبدیل شد.

در این فصل بازار آلبوم‌های پاپ و سنتی به توازن نسبی رسید و حضور چند آلبوم با صدای خوانندگان سنتی مثل علیرضا افتخاری، همایون شجریان و حسام‌الدین سراج رونق دوباره‌ای را به بازار موسیقی سنتی و دوستداران موسیقی اصلی ایرانی داد. همزمان با عید فطر که معمولا هر ساله از شلوغ‌ترین روزهای ارائه آلبوم‌های تازه به بازار است، کماکان هیچ آلبوم پاپ تازه‌ای به بازار نیامد تا همچنان بدقولی خوانندگان پاپ ادامه پیدا کند. در این میان آلبوم‌هایی نیز که به بازار آمدند به‌رغم انتظاراتی که از آنها می‌رفت، چندان موفق نشان ندادند.

آلبوم‌های علی لهراسبی و علی تفرشی که با سابقه و پشتوانه‌ای که از جهت پخش و حضور در رسانه ملی داشتند، امیدهای بیشتری را جهت فروش به شرکت‌های پخش‌کننده آثارشان می‌داد.همزمان با اواخر آبان‌ماه، مجددا مشکل کبدی بابک بیات وضعیت جسمانی او را به هم ریخت و حتی او را به کما فرو برد. بستری شدن دوباره او در ICU و نیاز او به پیوند کبد روز‌های خوبی را برای جامعه موسیقی نوید نمی‌داد، اتفاقی که در نهایت منجر به از دست دادن یکی از اضلاع دو مثلث موسیقی معرض ایرانی و تاثیرگذار دهه ۵۰ و از بزرگ‌ترین استادان و آهنگسازان موسیقی ارزشی پاپ شد.

زمستان

آخرین فصل سال هشتاد و پنج اوج و فرود‌های زیادی را برای جامعه موسیقی به همراه داشت، از فوت پرحاشیه ناصرعبداللهی تا مرگ پرویز یاحقی از استادان برتر موسیقی اصیل ایران و بهترین و صاحب سبک‌ترین نوازنده ویلن ایرانی تا انتشار آلبوم‌های جدید علیرضا عصار با حال و هوایی متفاوت از موسیقی که از او انتظار می‌رفت و رضا صادقی و آلبوم جدید و آخرین آلبوم زنده‌یاد ناصر عبداللهی تا کلاس‌های آواز محمدرضا شجریان که بالاخره به واقعیت پیوست و استاد به آرزوی دیرین خودش که شناسایی صداها و استعدادهای ناب در موسیقی اصیل ایرانی برای پشتوانه‌سازی برای آینده این موسیقی ریشه‌دار، ‌رسید تا انتشار آلبوم ششم امین‌ا... رشیدی از دیگر استادان موسیقی ایرانی تا آماده شدن و در شرف انتشار قرار گرفتن موسیقی‌ها و سمفونی‌های مربوط به پیامبر‌ اکرم(ص) که به مناسبت نامگذاری امسال به نام مبارکشان تهیه شده‌اند تا انتشار آلبوم‌های مذهبی فراوان و اصولی منطبق با واقعیات در ایام عزاداری طی ماه محرم، تعدادی از مهم‌ترین رخداد‌های تلخ و شیرین زمستان امسال بود.امیدواریم در سال جدید و در ده‌سالگی موسیقی پاپ و حضور چهره‌های جدید در موسیقی اصیل و با تصویب قوانینی در حمایت از منتشرکنندگان آلبوم‌های موسیقی و فضای تبلیغی مناسب بازار و کیفیت محصولات موسیقی پیشرفت قابل‌ملاحظه‌ای داشته باشد.

پرفروش‌های ۸۵

در بین پرفروش‌ترین سال‌ هشتاد و پنج آلبوم‌های موسیقی پاک جایگاه‌های بیشتری را به خود اختصاص داده‌اند. آلبوم بنیامین ۸۵ کماکان پرفروش‌ترین آلبوم و از رکورد‌های چند سال اخیر فروش آلبوم‌های موسیقی بود و بعد از آن «رو در و دیوار این شهر» با صدای محمد زارع، «با ستاره‌ها» همایون شجریان و «ماه خراسان» و «صیاد» با صدای علیرضا افتخاری، «چی‌شده» با صدای بابک جهانبخش، «Sunboys» با صدای گروه پسران آفتاب،‌ «وایسا دنیا» با صدای رضا صادقی، «ماندگار‌» با صدای ناصر عبدللهی و «ایستگاه اول» با صدای گروه واران، ده آلبوم پرفروش امسال بودند. ضمن اینکه آلبوم‌های «نهان مکن» با صدای علیرضا عصار، «ادبیاتی دیگر» با صدای شاهکار بینش‌پژوه، «مثلث» علی لهراسبی و «تو کجایی همه عشق‌ها» با صدای علی تفرشی از آلبوم‌هایی بودند که نتوانستند انتظار شرکت‌های پخش را برآورده کنند و ناموفق نشان دادند.