آذر همتی- رشد اجتماعی در نگاه اولیه و تعریف ساده دستیابی به سطحی از مهارت در روابط اجتماعی برای زندگی راحت با مردم گفته می‌شود سازگاری با محیط اجتماعی یکی از معیارهای اندازه‌گیری رشد اجتماعی به شمار می‌آید.

رشد اجتماعی نه تنها در سازگاری با اطرافیانی که هم‌اکنون با آنان سروکار دارید، موثر است بلکه در میزان موفقیت شغلی و پیشرفت اجتماعی‌تان نیز تاثیر دارد.
از راه مبادله عواطف و احترام با دیگران است که رضایت به دست می‌آید در واقع احساس مفید بودن و خوشبختی شما به میزان رشد اجتماعی بستگی دارد.
این رشد اجتماعی همان چیزی است که دوستان خانوادگی در برخورد با شما آن را با عبارت (بزرگ شدن) بیان می‌کنند و در واقع از شما انتظار دارند.
یک نوجوان در هر سال به میزان قابل توجهی رشد می‌کند اما به این معنی نیست که تمامی جنبه‌های جسمی ذهنی و اجتماعی او به طور هماهنگ رشد کند.
چرا رشد اجتماعی اهمیت دارد؟
حقیقتی که همه ناگزیر از روبه‌رو شدن و پذیرش آن هستیم اینکه آنچه دیگران درباره ما می‌اندیشند، نه تنها مهم است، بلکه بیش از آنچه به نظر می‌آید اهمیت دارد. اگر چنین نبود، چه بسا مزد بسیاری از رفتارها را از خود نشان نمی‌داد. اگر فرد تمام فعالیت‌های خود را تجزیه و تحلیل کند، خواهد دید که در بیشتر موارد فعالیت اجتماعی با این هدف صورت می‌گیرد که تصویب و تایید دیگران را به همراه داشته باشد. تصویب و تایید در زندگی مهم است، چرا که سازگاری اجتماعی تا حد قابل توجهی به این مهم بستگی دارد که ما از نظر دیگران چگونه فردی هستیم.
آیـا رشــد اجتمــاعی دست‌یافتنی است؟
بهترین راه برای دریافت پاسخ واقعی پرسش فوق این است که رفتار افرادی را که از نظر شما فاقد رشد اجتماعی هستند به دقت زیر نظر بگیرید، دقت در رفتار کودکان نشان می‌دهد که آنها به علت ناتوانی، به پدر و مادر و سایر افراد خانواده وابسته‌اند. تمرکز نداشتن کودکان به این دلیل است که برای مدت طولانی نمی‌توانند با یک چیز سرگرم شوند. ناتوانی در تشخیص و بی‌ثباتی در برنامه‌ها و مشخص نبودن مرز رویاها و واقعیات همگی از علائم رشد نایافتگی به شمار می‌آیند. اما می‌توان از طریق آموزش غیرمستقیم و مستقیم شرایط رشد اجتماعی را فراهم کرد، هرچند که فرصت یادگیری مقررات اجتماعی برای همه یکسان نیست. نقش پدر و مادر در ترغیب کودک، آسان‌سازی و حتی دلخواه‌کردن این مرحله بسیار مهم است، اما بیشتر پدران و مادران فکر می‌کنند هر چه بیشتر کارهای کودکشان را انجام دهند، خدمت بیشتری به او کرده‌اند، از این روز نمی‌گذراند کودک امور زندگی را تجربه کرده و بیاموزد.
شاخص‌های مهم انسان رشدیافته اجتماعی
الف) استقلال یکی از نخستین نشانه‌های رشد اجتماعی است، آزادی عمل و استقلال نتیجه دو عامل است، نخست با احساس توانایی در هدایت رفتارها و دوم اعتماد خانواده که این خود باز هم به توانایی‌هایی مربوط می‌شود که از خود بروز می‌دهد. فرد رشد یافته از پدر و مادر و اطرافیان انتظار ندارد نقش مستخدم یا مباشر را برای او بازی کنند. مولفه‌های تاثیرگذار همچون درآمد شخصی، احساس نقش تعیین‌کننده در استقلال فرد ایفا می‌کنند. افزون بر این برخورداری از حساب پس‌انداز برای مواقع ضروری این احساس را تقویت می‌کند.
یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌های فرد رشد یافته از نظر اجتماعی به استقلال در تصمیم‌گیری‌ها بر می‌گردد.
محدوده استقلال نیز قابل توجه است، هر چند زیاده روی در استقلال ممکن است عقب ماندگی به همراه داشته باشد. زیرا نمی‌توان جدا از دیگران به زندگی ادامه داد.
ب/ مسوولیت‌پذیری از جمله ویژگی‌های حائز اهمیت است. فرد رشد یافته اجتماعی از پذیرفتن مسوولیت استقبال می‌کند. پذیرش مسوولیت مبارزه با مشکلات و درگیر شدن با مسائل نقش تعیین‌کننده‌ای در رشد و تعالی افراد داشته و باعث شکوفا شدن استعدادها می‌شود. این مولفه همچنین در شکل‌گیری اعتماد به نفس نقش عمده‌ای دارد.
ج/ آینده‌نگری وجه دیگر این مقوله اجتماعی است. فرد درک می‌کند تصمیمات امروز به زندگی فردا و سال‌های ‌آینده تاثیر می‌گذارد. البته این نگرش مستلزم برخورداری از ذهنی توانا در پیش‌بینی و برنامه‌ریزی آینده است.
د/ امیدواری و خوشبینی هم بخش مهمی از این مقوله به شمار می‌آید. در صورت شکست باید دوباره فعالیت را از سر گرفت.
و/ شوخی و بذله‌گویی بر شادابی و نشاط زندگی می‌افزاید، باید با ضعف‌ها و شکست‌ها با روحیه شاد و آسان‌گیر برخورد کرد.