احمدی‌نژاد به عربستان می‌رود

آخرین سفر احمدی‌نژاد به عربستان در سال ۸۶

دنیای اقتصاد- مرجان توحیدی: شاه عربستان از رییس‌جمهور ایران برای شرکت در اجلاسی اضطراری در مکه دعوت کرده است و ایران هم این دعوت را پذیرفته است. به گفته محمد فرقانی، مدیرکل امور بین‌الملل دفتر رییس‌جمهور، محمود احمدی‌نژاد در راس هیاتی عازم عربستان خواهد شد تا در اجلاس مکه حضور یابد. هیاتی که البته هنوز اعضای آن مشخص نشده است. اجلاس مکه، اجلاس اضطراری سران کشورهای عضو اجلاس همکاری اسلامی است که قرار است روزهای چهاردهم و پانزدهم اوت (۲۴ و ۲۵ مرداد ماه) در این شهر برگزار شود و کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی از جمله ایران هم به این اجلاس دعوت شده‌اند. دلیل اضطراری بودن برگزاری این اجلاس را رسانه‌های عربستانی، پرداختن به دو موضوع سوریه و نیز بحران میانمار اعلام کرده‌اند. این در حالی است که دولت سعودی اعلام کرده که هدف و دستور کار اصلی این اجلاس، تقویت وحدت و یکپارچگی امت اسلامی است. تا چند روز قبل اخبار درست و قطعی از حضور رییس‌جمهور در این اجلاس مطرح نشده بود اما روز گذشته در نهایت اعلام شد که احمدی‌نژاد در این اجلاس شرکت خواهد کرد.

هرچند تا پیش از اعلام قطعی این خبر واکنش‌های متفاوتی درباره حضور یا عدم حضور ایران در این اجلاس در رسانه‌ها منتشر شد و موافقان و مخالفان خود را داشت. آنچه در این میان مورد توجه قرار گرفته اما تیره شدن روابط ایران و عربستان در چند ماه اخیر است و این موضوع هم دلایل مختلفی دارد که یکی از آنها برخورد غیر متعارف عربستان با ۱۸ تن از اتباع ایرانی زندانی در این کشور بود. ایرانیانی که به اتهام قاچاق مواد مخدر چند سالی را در عربستان زندانی بودند و در نهایت هم بدون اطلاع قبلی اعدام شدند.

این موضوع البته با واکنش‌های متفاوتی در رده‌های متخلف دستگاه دیپلماسی کشورمان مواجه شد و البته انتقاد برخی از نمایندگان مجلس را هم در پی داشت. به طوری که برخی از این نمایندگان همچون عوض حیدرپور خواستار اخراج سفیر این کشور شدند. اگرچه در این میان سفیری اخراج نشد و وزیر امور خارجه هم از بروز این اتفاق و بی‌نتیجه ماندن پیگیری‌هایش در این باره ابراز تاسف کرد و روابط با عربستان را پیچیده توصیف کرد.

تنها چندی پس از این اقدام عربستان، موضوع دیگری پیش آمد که می‌رفت روابط دو کشور را باز هم تحت تاثیر قرار دهد و آن هم متوقف شدن صدور ویزا برای تعدادی از حاجیان بود. اگرچه برخی دلیل توقف صدور ویزا را موضوع اعدامی‌های اخیر اتباع ایرانی در عربستان می‌دانستند اما چند روز بعد که صدور ویزا از سر گرفته شد، مسوولان سازمان حج اعلام کردند که دلیل این اتفاق بازسازی و توسعه حرمین بوده و برای همه کشورهای اسلامی وقفه ایجاد شده است. به هر روی روابط بین دو کشور تنها از این عامل متاثر نشده بود و موضوع سوریه و بحرین و البته اقدامات عربستان در بحث تحریم‌‌های نفتی ایران هم روابط دو کشور را تحت تاثیر قرار داده است.

از سوی دیگر ایران از دولت سوریه در برابر معارضانش حمایت کرده و هدف مخالفان را شکستن خط مقاومت در منطقه می‌داند، اما در عوض عربستان به صورت تمام قد از مخالفان سوری حمایت کرده است.

توجه به این مسائل و نیز در پیش بودن اجلاس کشورهای عدم تعهد(نم) در تهران، باعث شده تا برخی ناظران مخالف حضور رییس‌جمهور ایران در این اجلاس باشند. این عده بر این باورند که هدف عربستان از تشکیل اجلاس مکه آن هم تنها چند روز مانده به برگزاری اجلاس نم در تهران، کم اهمیت جلوه دادن اجلاس تهران است. به علاوه این گروه بر این باورند که عربستان بنا دارد تا این اجلاس را به اجلاسی ضدسوری تبدیل کند و حضور ایران نمی‌تواند کمکی به حل بحران سوریه کند.

بروجردی: باید تامل کرد

در همین باره علاء‌الدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی وسیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با سایت خبری خانه ملت گفت که با موضع‌گیری‌های خصمانه عربستان در قبال سوریه بعید به نظر می‌رسد از اجلاس مکه نتیجه‌ای برای حل بحران سوریه بیرون آید.

وی با تاکید بر اینکه هدف اجلاس مکه رفع بحران در سوریه نیست، ادامه داد: باید درباره شرکت در این اجلاس قدری تامل کرد، واقعیت آن است که حضور ایران در اجلاسی که از ابتدا مشخص است توفیقی در حل بحران سوریه نخواهد داشت کمکی به حل مشکل این کشور نخواهد کرد؛‌ هرچند تصمیم گیرنده نهایی در این زمینه شخص رییس‌جمهور است.

روایت تابناک از پشت صحنه اجلاس مکه

از سوی دیگر برخی رسانه‌ها هم در نهی این سفر مطالبی را منتشر کردند. سایت تابناک که نزدیک به محسن رضایی است در یادداشتی مخالفت خود را با این سفر ابراز کرد و با اشاره به نزدیکی زمان برگزاری اجلاس مکه به اجلاس نم نوشت: مهم‌ترین هدف سعودی‌ها، کم اهمیت جلوه دادن اجلاس عدم تعهد از طریق برگزاری اجلاسی بدیل برای آن است. بر این اساس، دولت سعودی قصد دارد با دور هم جمع کردن سران کشورهای اسلامی، در عمل اجلاس تهران را کم اهمیت یا بی‌اهمیت جلوه دهد.

این یادداشت در ادامه آورده است: با توجه به اینکه بنا به اعلام دولت عربستان، یکی از دستور کارهای این نشست را موضوع سوریه تشکیل می‌دهد و با توجه به اختلاف شدید مواضع ایران و عربستان در این موضوع، یکی دیگر از اهداف سعودی‌ها می‌تواند اعمال فشار بر ایران در این زمینه یا دست‌کم بیرون کردن این موضوع از دستور کار اجلاس تهران باشد تا به این ترتیب، ابتکار عمل در مساله سوریه از دست ایران خارج شود.

در عوض موافقان حضور ایران، این اجلاس را فرصتی می‌دانند که ایران می‌تواند از ظرفیت‌های دیپلماسی خود جهت تلطیف فضا در مورد سوریه و البته سایر موضوعات مبتلا به دنیای اسلام استفاده کند. چنانچه دستگاه دیپلماسی هم بر اساس این باور یا دلایل دیگری بخواهد در اجلاس مکه حاضر شوند، این پنجمین باری خواهد بود که احمدی‌نژاد به عربستان سفر می‌کند. اگر از آخرین سفر او که برای انجام مناسک حج تمتع در سال ۸۶ بوده است صرف‌نظر کنیم، دیگر سفرهای او یکی برای حضور در نشست فوق‌العاده سران کشورهای اسلامی در سال ۸۴ بود و دیگری هم سفری به ریاض در سال ۸۵ و دست آخر هم سفر او برای شرکت در اجلاس اوپک در سال ۸۶ بوده است. سفرهایی که تا به حال پاسخی در چنین سطحی نداشته است و به روایت تاریخ طی دو دولت نهم و دهم تنها یک بار وزیر امور خارجه این کشور سعودالفیصل به ایران سفر کرده است.