واکنش غرب به نامه جلیلی - ۲۹ اردیبهشت ۹۰

اشتون و کلینتون مشترکا به نامه جلیلی واکنش نشان دادند

دعوت به گفت‌وگو بر سر برنامه هسته‌ای

دنیای‌اقتصاد- مجید اعزازی: تنها یک هفته پس از پاسخ جلیلی به نامه گروه ۱+۵ ، کاترین اشتون نماینده این گروه با هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا در واشنگتن دیدار کرد و درباره مذاکرات ایران و ۱+۵ به گفت‌وگو نشست. ماحصل دیدار اشتون و کلینتون، از سرگیری این مذاکرات نه درباره «بسته پیشنهادی» ایران که درباره «برنامه هسته‌ای» کشورمان است.

این در حالی است که تهران همواره اعلام کرده درباره فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز خود به مذاکره نمی‌نشیند. در همین چارچوب هم بود که جلیلی در نامه هفته گذشته خود به اشتون، بر گفت‌وگو حول نقاط مشترک و بسته پیشنهادی ایران تاکید کرد.

اما آن چنان‌که ایسنا به نقل از آسوشیتدپرس گزارش داده است، هیلاری کلینتون و کاترین اشتون از تهران خواستند به گفت‌وگوها درباره برنامه هسته‌ای خود بازگردد.

بر اساس این گزارش، دو طرف گفتند که ایران باید با حسن نیت به دعوت‌ها برای مذاکرات درباره موضوع هسته‌ای با مذاکره‌کنندگان بین‌المللی بازگردد. در همین حال، کلینتون پس از دیدار با اشتون در وزارت خارجه آمریکا به خبرنگاران گفت: ایران باید به تعهدات بین‌المللی‌اش عمل کند و به طور جدی درباره مساله هسته‌ای مذاکره کند.

کلینتون ضمن متهم کردن ایران به استفاده از تاکتیک‌های تاخیر و غیرقابل پذیرش خواندن پیش‌شرط‌های ایران افزود: مسوولیت همچنان بر عهده ایران است که نشان دهد برای پایان دادن به تاکتیک‌های تاخیر و کنار گذاشتن پیش‌شرط‌های غیر قابل پذیرش و آغاز پاسخگویی به نگرانی‌های جامعه بین‌المللی آماده است.

اشتون نیز در گفت‌وگو با خبرنگاران از ایران درخواست کرد تا توضیحاتی را درباره پاسخ کتبی اخیر خود به پیشنهاد گفت‌وگوها ارائه کند.

وی افزود: من انتظار نامه‌ای جدی‌تر و بهتر از جانب آنها را داشتم تا مشخص باشد این پیشنهاد روی میز، پیشنهادی است که باید بسیار دقیق به آن نگاه کنند.

رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: از ایران می‌خواهیم بار دیگر تامل کند و بازگشت بر سر میز را بررسی کند.

۳ شرط ایران برای از سرگیری مذاکرات

این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری روز سه‌شنبه خود سه نکته را برای از سرگیری مذاکرات ضروری دانست و گفت: باید طرف مقابل آمادگی برای گفت‌وگو داشته باشد. باید رویکرد همکاری داشت تا گفت‌وگوها به نتیجه برسد و ضمن اینکه باید حول نقاط مشترک باشد. اگر در مورد نقاط مشترک نباشد مشخص است که نقاط اختلافی به نتیجه‌ای نمی‌رسد. موضع کشور ما کاملا مشخص است و توسط آقای جلیلی به خانم اشتون اعلام شده است.

وی همچنین اظهار کرد: گفت‌وگوهای ایران با ۱+۵ بستگی به طرف مقابلمان دارد. ما آمادگی‌مان را برای مذاکره اعلام کرده‌ایم. فکر می‌کنیم شرایطی که باید ایجاد شود همان مطالبی است که قبلا توسط تیم مذاکره کننده کشورمان اعلام شده است. ما آمادگی‌مان را برای گفت‌وگو و همکاری حول نقاط مشترک اعلام کرده‌ایم هر کدام از این سه بخش تامین نشود مشخص است گفت‌وگوهای پرباری نخواهیم داشت.

تعجب احمدی‌نژاد از موضع‌گیری خانم اشتون

اشتون به نمایندگی از اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ به همراه آمریکا پیش از این هم به پاسخ کتبی جلیلی مذاکراه کننده ارشد ایران به نامه ۱+۵ واکنش منفی نشان داده بودند. اشتون پس از دریافت نامه جلیلی گفته بود که نامه ایران هیچ مطلب جدیدی برای از سرگیری مذاکرات ندارد. این موضع‌گیری منجر به این شد که محمود احمدی نژاد رییس‌جمهور در گفت‌وگوی تلویزیونی یکشنبه شب خود بگوید:‌ از موضع خانم اشتون تعجب کردم؛ چرا که ما در این نامه آمادگی خود را برای همکاری در چارچوب قانون و احترام متقابل اعلام کرده‌ایم. شاید خانم اشتون انتظار دارد ما حرف او را بپذیریم که در این صورت دیگر نمی‌توان گفت اسم این تعامل، گفت‌وگو است، بلکه دیکته کردن است؛ البته بعید به نظر می‌رسد که مقصود وی این باشد؛ چرا که گفت‌وگو برای نیل به تفاهم و دوستی است.

در پی بی‌نتیجه ماندن چهارمین دور مذاکرات ایران و ۱+۵ در روزهای اول و دوم بهمن ماه سال ۱۳۸۹ در استانبول، اشتون به جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران برای از سرگیری مذاکرات نامه نوشت. محتوا و تاریخ دقیق ارسال این نامه اعلام نشده است. اما جلیلی چهارشنبه هفته گذشته در پاسخ به این نامه خطاب به «کاترین اشتون، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی» نوشت: تحولات چند ماه اخیر نشان داد بسته پیشنهادی سه سال پیش ایران مبتنی بر درک صحیح از واقعیت‌ها بوده است.

جلیلی همچنین تصریح کرد: از بازگشت شما به گفت‌وگو برای همکاری حول نقاط مشترک استقبال می‌کنم.

ماجرای پیش شرط‌ها

بر اساس گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، کلینتون پس از دیدار با اشتون به خبرنگاران پیش شرط‌های ایران را غیرقابل پذیرش خوانده است. این در حالی است که ایران پیش‌شرطی برای مذاکرات دست‌کم در مذاکرات استانبول نداشته است.

ماجرای پیش‌شرط‌ها نکته‌ای بود که اشتون در بیانیه پایانی مذاکرات استانبول گنجانده بود، اما جلیلی آن را تکذیب کرد. مذاکره‌کننده ارشد ایران پس از پایان مذاکرات دو روزه ایران و ۱+۵ در استانبول در یک کنفرانس مطبوعاتی با بیان اینکه باید از مسائل خصمانه دوری کنیم، گفته بود: همه در مورد حقوق بشر و قوانین بین‌المللی اتفاق نظر دارند، بنابراین باید از تحمیل پیش شرط اجتناب کنیم.

اگر دشمنی، احترام نگذاشتن و بی‌توجهی به خواسته‌های همدیگر را دنبال کنیم، به نتیجه نخواهیم رسید. کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده گروه ۱+۵ نیز پس از پایان این مذاکرات با بیان اینکه پیش‌شرط‌های ایران غیر قابل پذیرش است، گفته بود: ۱+۵ از موضع ایران در گفت‌و‌گوها «دلسرد» شده است.

وی در عین حال، اعلام کرده بود که هیچ مذاکرات جدیدی با ایران برنامه‌ریزی نشده است، اما در مذاکرات همچنان باز است. سعید جلیلی هم بر آمادگی ایران برای انجام دور بعدی مذاکرات حول نقاط مشترک تاکید کرده بود، اما آنچنان که خبرگزاری‌های داخلی گزارش کرده‌اند، هیات ایرانی در جریان مذاکرات با گروه ۱+۵ (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه و چین به علاوه آلمان) بر دو موضوع «لغو تحریم‌ها» و «پذیرش حق غنی‌سازی اورانیوم» تاکید کرده است. همان موضوعاتی که اشتون از آنها به عنوان پیش شرط یاد کرده است. جلیلی نیز در کنفرانس مطبوعاتی خود به صراحت گفته است: امروز یکی از بحث‌های اساسی که وجود دارد و در این گفت‌وگوها به جد روی آن تاکید شد، این بود که باید حق اعضای ان‌پی‌تی در حقوقی که دارند، رسما اعلام شود و به رسمیت شناخته شود، اینها اسمش پیش شرط نیست و لازمه بحث است.

سعید جلیلی نخستین بار در ۲۹ تیر ماه سال ۱۳۸۷ به عنوان مذاکره‌کننده ارشد ایران پشت میز مذاکره با نمایندگان کشورهای گروه ۱+۵ به ریاست خاویر سولانا‌، نماینده تام‌الاختیار این گروه نشست. دومین مذاکرات ایران و ۱+۵ اول اکتبر سال ۲۰۰۹ میلادی (۱۰ مهر سال ۸۸) نیز به ریاست جلیلی در ژنو صورت گرفت. پس از آن بود که مذاکرات ایران و ۱+۵ با تاخیری ۱۴ ماهه برای سومین بار در روزهای ۱۵ و ۱۶ آذر ۱۳۸۹ در ژنو برگزار شد. این مذاکرات در روزهای اول و دوم بهمن ۱۳۸۹ در استانبول پی گرفته شد.