در آستانه همه‌پرسی تاریخی در جنوب سودان، نگاه‌های بسیاری متوجه تحولات این کشور است. قرار است امروز یکشنبه در رفراندومی مردم این ناحیه تعیین کنند که آیا می‌خواهند همچنان جزئی از خاک سودان باشند یا کشوری مستقل تشکیل دهند. این رفراندوم نه تنها آینده جنوب سودان، بلکه سرنوشت بسیاری از مسائل را در شرق آفریقا رقم خواهد زد. محمد رضا حاجی کریم جباری، سفیر سابق ایران در ساحل عاج در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه برای جداسازی جنوب سودان فردا رفراندومی در این ناحیه برگزار می‌شود، خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد جدایی جنوب سودان قطعی است و سفر عمرالبشیر به جنوب سودان پذیرش زودهنگام جدایی جنوب سودان بود. البشیر سفر نمادینی به جنوب سودان داشت و در رفتاری که وی در جنوب سودان از خود نشان داد به نظر نمی‌رسید که قصد مقاومت در برابر جدایی جنوب سودان را داشته باشد و بیشتر نوعی پذیرش زود هنگام جدایی از آن احساس شد.

وی افزود: سازمان ملل و کشورهای غربی که در تمهید مقدمات نظرسنجی یا رفراندوم در جنوب سودان نقش داشتند، اعلام کردند که تمام مقدمات به خوبی فراهم شده و هیچ مشکلی برای برگزاری این نظرخواهی از مردم وجود ندارد و به این ترتیب دست دولت سودان و البشیر را برای هرگونه زیر سوال بردن اعتبار این رفراندوم بستند و ظاهرا دولت وی نیز اعتراضی به این موضوع نکرده است.

جباری تاکید کرد: باید در نظر داشت که در سودان بخشی از مردم جنوب، در شمال زندگی می‌کنند. آنها باید به جنوب برمی‌گشتند و در آنجا رای می‌دادند. باید بررسی کرد که چقدر این فرآیند درست انجام شده است. با توجه به نفوذ آمریکا و غرب و سازمان ملل چندان اطلاعی در دست نیست، اما باور نمی‌کنم که آنها دلسوزانه این کار را انجام داده باشند. شک بسیاری نسبت به این موضوع وجود دارد که این فرآیند کاملا سالم انجام شده و بدون نفوذ و دخالت صورت گرفته باشد.

وی با بیان اینکه متاسفانه چندان خوش‌بین نیستم که این رفراندوم به نفع اتحاد و یکپارچگی خاک سودان تمام شود، توضیح داد: برای تحلیل این موضوع دلایل داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی می‌توان برشمرد. آمریکایی‌ها و غرب این ادعا را دارند که سودان بهشت امن القاعده بوده و پایگاهی برای توسعه نیروهای افراطی و تروریستی است.

اما برخی از اهداف و حساسیت‌های آمریکا و غرب و اسرائیل نسبت به سودان در این نهفته است که سودان کشوری اسلامی است که سعی می‌کند شریعت اسلامی را اجرا کند، موقعیت کاملا سوق الجیشی و با اهمیت در شرق آفریقا دارد، اسرائیل در رابطه با آبراه حدفاصل آفریقا و خاورمیانه حساسیت زیادی به نقش سودان دارد و بالاخره اینکه سودان پهناورترین کشور قاره آفریقا است و از نظر منابع طبیعی و نفت نیز بسیار غنی است.

سفیر سابق کشورمان در ساحل عاج اضافه کرد: با جدا شدن و مسیحی شدن جنوب سودان، پیوستگی جهان اسلام در شرق آفریقا از هم گسسته می‌شود. البته اتیوپی در این فاصله هست، ولی با توجه به حضور مسلمانان اتیوپیایی در غرب این کشور، می‌توان گفت که شرق آفریقا از پیوستگی جمعیت‌های مسلمان برخوردار است. به هر حال چه این موضوع نیت غرب باشد یا نباشد، در عمل می‌بینیم که این اتفاق در حال رخ دادن است و به نظر بنده این ضربه‌ای مهم به جهان اسلام است. منطقه شرق آفریقا از شمال شرق تا جنوب شرق یکپارچه اسلامی است و تجزیه سودان گسستی در پیوستگی جهان اسلام در منطقه شرق آفریقا محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه متاسفانه جهان اسلام هم به صورت متحد پشت سر سودان نایستاد، تاکید کرد: با واکنش ضعیف جهان اسلام و عرب، متاسفانه شاهدیم که در غالب همان نقشه‌های استعماری دهه ۵۰ و ۶۰ که کشورهای آفریقایی را با خط ‌کش تقسیم کردند، بار دیگر این اتفاق در سودان می‌افتد. از سویی دیگر، کشورهای آفریقایی و اتحادیه آفریقا برخورد دوگانه‌ای با این موضوع کردند و اصلا به صورت یکپارچه نایستاده و صلابت نشان ندادند. در سودان نیز ضعف اقتصادی و عدم اتحاد کامل میان جناح‌ها به سهم خود از دیگر عوامل داخلی کمک به تجزیه سودان بود.