رو در رو با اقتصاددانان
آیا « تسهیل مقداری ۲» سیاست درستی است؟
منبع: نشریه اکونومیست
مقدمه : سیاست « تسهیل مقداری»(۲) یکی از ابزارهای پولی غیرمتعارف است که به منظور تحریک اقتصاد استفاده شده و عملا به معنای چاپ پول جدید و تزریق آن به بازار است.
مترجم و تالیف : مرتضی کاظمی(۱)
منبع: نشریه اکونومیست
مقدمه : سیاست « تسهیل مقداری»(۲) یکی از ابزارهای پولی غیرمتعارف است که به منظور تحریک اقتصاد استفاده شده و عملا به معنای چاپ پول جدید و تزریق آن به بازار است. فدرال رزرو قصد دارد با استفاده از این سیاست با خرید اوراق قرضه دولتی و سایر دارایی‌های مالی، عرضه پول را افزایش داده و امیدوار است با اجرای این سیاست، موفق به ایجاد تورمی‌در حد یکی دو درصد شود. طی یکی دو سال گذشته نرخ بهره بین بانکی در آمریکا تقریبا صفر بوده و با توجه به اینکه نرخ بهره اسمی بانکی نمی‌تواند از صفر کمتر شود، بنابراین ابزار عادی سیاست پولی - یعنی کاهش نرخ بهره - از دسترس سیاست‌گذاران پولی خارج شده است. فدرال رزرو قصد دارد با ایجاد تورم، نرخ بهره واقعی پول را کاهش دهد اگر چه نرخ بهره اسمی ثابت و در حد صفر خواهد ماند. کاهش نرخ بهره واقعی باعث تشویق سرمایه‌گذاری و افزایش تولید خواهد شد.
دور اول سیاست «تسهیل مقداری» توسط فدرال رزرو در سال ۲۰۰۸ آغاز شد و سال بعد نیز ادامه یافت و ضمن آن مبلغی متجاوز از ۶/۱تریلیون دلار اوراق قرضه دولتی خریداری شد. دور اول چندان حساسیتی ایجاد نکرد، اما تصمیم‌گیری برای اجرای دومین دور از سیاست‌های « تسهیل مقداری » آنچنان حساسیت برانگیز شد که به جنگ ارزی تعبیر شد. بر اساس سیاست «تسهیل مقداری ۲» (QE۲)، فدرال رزرو مبادرت به خرید ۶۰۰ میلیارد دلار از اوراق قرضه درازمدت از دولت آمریکا خواهد کرد. روسیه، چین، آلمان و بسیاری از کشورهای دیگر و حتی بعضی از جمهوری خواهان به صراحت فدرال رزرو را به دلیل اتخاذ چنین سیاستی سرزنش کرده‌اند. این سیاست ممکن است به تضعیف دلار منجر شود و از آنجا که در چین سیاست تثبیت قیمت یوآن (واحد پول چین) با مشکلاتی مواجه خواهد شد به صادرات چین نیز لطماتی وارد می‌شود.
نشریه اکونومیست در ستون «دعوت از اقتصاددانان» میزان کارآمدی این سیاست را به بحث گذاشته است. یانگ‌یائو( Yang Yao) به معایب این سیاست اشاره داشته، اما خاطرنشان کرده که عوامل سیاسی نیز در اتخاذ چنین سیاستی موثر بوده است. لئورنس کاتلیکف(Laurence Kotlikoff) صراحتا اجرای این سیاست را کم منفعت و پر خطر دانسته و خطرات ناشی از به‌وجود آمدن یک ابرتورم در آمریکا را گوشزد کرده است. اما در مقابل آقای مارک توما (Mark Thoma) معتقد است این سیاست باعث ایجاد تورم مهارگسیخته نخواهدشد و تاکید کرده که فدرال رزرو به منظور کنترل تورم، برنامه ریزی خواهد کرد.
در ادامه، پاسخ‌های این اقتصاددانان را مرور می‌کنیم.
یانگ یائو: سیاست‌های مالی موثرترند
اطمینانی وجود ندارد که سیاست «تسهیل مقداری ۲» باعث تقویت مصرف و سرمایه‌گذاری در آمریکا شود. مصرف کنندگان در شرایطی که مصرف خود را به صورت روزانه طراحی می‌کنند به نرخ بهره حساس نیستند. بعید به نظر می‌رسد در شرایطی که رکود شدیدی حاکم است آنها با خریداری مسکن و یا اتومبیل به کاهش در نرخ بهره عکس‌العمل نشان دهند. بنگاههای اقتصادی در مقایسه با مصرف کنندگان، نسبت به تغییرات نرخ بهره حساسیت بیشتری دارند، اما رشد آهسته تقاضا می‌تواند باعث تاخیر در تمایل آنها برای سرمایه گذاری در داخل کشور شود. نهایتا این حجم زیاد از نقدینگی به سمت سایر کشورها جاری خواهد شد، کشورهایی که دارای رشد واقعی تقاضا هستند و ارزش دارایی‌ها در آنها قوی‌تر است.
در حال حاضر، در مقایسه با سیاست‌های پولی انبساطی، سیاست‌های مالی موثرترند و باعث مشکلات کمتری برای سایر کشورهای جهان خواهند شد. باید فرصت‌های زیادی برای دولت آمریکا برای صرف کردن این پول وجود داشته باشد. موانع بیش از آنکه فنی باشند سیاسی هستند. وقتی دولت این پول‌ها را خرج می‌کند منافع آن عادلانه توزیع نمی‌شوند، بنابراین تصویب آن در کنگره مشکل خواهد بود. حالا که کنگره تحت کنترل جمهوری‌خواهان است، حتی تصویب یک سیاست مالی انبساطی مشکل‌ترخواهد بود.
اینجاست که استقلال فدرال رزرو اثرگذار است. فدرال رزرو ضرورتی نمی‌بیند که از کنگره تبعیت کند و آزاد است که یک سیاست پولی انبساطی را اجرا کند. به همین دلیل یک سیاست انبساطی پولی از نظر سیاسی گزینه‌ای ساده‌تر برای اوباما است. هر چند که شاید بتوان اثبات کرد که این سیاست اشتباه است.
لئورنس کاتلیکف : سیاست « تسهیل مقداری۲» یک استراتژی کم منفعت و پرخطر است
با سیاست «تسهیلات مقداری ۲»، فدرال رزرو قصد دارد پایه پولی را نسبت به ارزش آن در سال ۲۰۰۷ چهار برابر کند. اگر بانک‌ها تصمیم بگیرند که ذخایر مازاد خود را وام بدهند، M۱ و M۲ (حجم پول ) می‌تواند نسبت به سال ۲۰۰۷ چهار برابر شده و باعث شود که سطح قیمت‌ها با ضریب چهار افزایش یابد یعنی یک ابرتورم (hyperinflation) را مشاهده خواهیم کرد.
این مساله مزیت‌هایی دارد. صاحبخانه‌هایی که فعلا از سرمایه‌گذاری در زمین و مسکن دچار زیان شده اند ظاهرا به شرایط قبلی بر می‌گردند و آماده می‌شوند که مجددا وام بگیرند و منتظر شوند تا قیمت مسکن افزایش یابد. بدهی رسمی‌مردم به مقدار سه چهارم کاهش خواهد یافت - که نزدیک به ۸تریلیون دلار سرمایه برای عمو سام(۳) حاصل می‌شود -.... این بدهی که بر عهده مردم بوده است عملا حذف خواهد شد. اما در این صورت، وام دهندگان زیان بدی خواهند کرد و برای دادن وام جدید مخصوصا به عمو سام نرخ بهره را خیلی بالا می‌برند. و این ابرتورم برای بانک‌ها، صندوق‌های سرمایه گذاری بازار پول و سیاست‌های مربوط به ارزش بازخرید بیمه عمر گران تمام خواهد شد.( مردم تلاش خواهند کرد پول‌هایشان را از بانک‌ها خارج کنند و در اولین فرصت ممکن برای خرید هر کالای واقعی مانند یک میزکار یا یک اتومبیل خرج کنند ).
در نتیجه این سیاست ارزش دلار، پایین و نرخ بهره اسمی، بالا خواهد رفت. اقتصاد آمریکا افول خواهد کرد. فدرال رزرو مجبور می‌شود به منظور برآورده کردن تضمین‌های تصریح شده و تصریح نشده و برای حفظ سپرده‌های بانکی توسط سازمانFDIC (۴)، حساب‌های بازار پول، حمایت از صنعت بیمه، حمایت از سازمانAIG (۵) و سایر موارد مشابه، پول بیشتری چاپ کند.
خلاصه اینکه، به دنبال مشکلات مالی،هرج و مرج اقتصادی خیلی بدتر از بحران سال ۲۰۰۸ پدید خواهد آمد. و نقش دلار به عنوان یک ارز ذخیره به تاریخ خواهد پیوست.
فدرال رزرو می‌گوید « نگران نباشید. به زودی نشانه‌هایی از افزایش قیمت‌ها را مشاهده خواهیم کرد. اوراق بهاداری که خریده‌ایم در بازار می‌فروشیم و در نتیجه همه پولی را که به بازار ریخته‌ایم برداشت خواهیم کرد. » بسیار خوب، اما پول زیادی برای این بازخرید نیاز است. اگر فکر مردم درگیر تورم باشد قیمت اوراق خزانه چند برابر کاهش خواهد یافت و بنابراین حاصل زیادی از باز فروش آنها در بازار به‌دست نمی‌آید. و این فقط آن ۶۰۰ میلیارد دلاری نیست که باید از اقتصاد استخراج شود. همچنین ۶/۱میلیارد دلار پایه پولی که فدرال رزرو قبلا به اقتصاد وارد کرده نیز هست.
مردم دوست ندارند اوراق قرضه‌هایی را بخرند که با دلارهایی بی‌ارزش بازپرداخت می‌شوند.
به عبارت دیگر، نرخ استقراض واقعی برای آمریکا به شدت بالا خواهند رفت و این باعث می‌شود که این سیاست بازخرید دلار خیلی گران تمام شود.
خلاصه اینکه، در چنین موقعیتی نمی‌توان مشکل را به سرعت حل کرد. چه بسا بانک مرکزی یقین داشته باشد که قادر است چفت و بست محکمی به قیمت‌ها بزند، اما اثبات شده که اشتباه کرده است. سطح قیمت‌ها به شدت درون‌زا هستند. اگر مردم انتظار داشته باشند تورم بالا برود دلار مانند یک سیب زمینی داغ دست به دست می‌شود و انتظارات مردم محقق خواهد شد و تغییر آن انتظارات همان‌گونه که در دهه ۱۹۷۰ مشاهده شد هزینه بسیار زیادی تحمیل خواهد کرد.
نرخ بهره الان هم خیلی پایین است. سیاست « تسهیل مقداری ۲ » در تحریک اقتصاد ناموفق خواهد بود. بله، با تورم در حد کافی، ما به بدهکاران کمک خواهیم کرد و مخارج آنها افزایش خواهد یافت، اما از طرفی ما به وام دهندگانی که کمتر هزینه می‌کنند ضررمی‌زنیم. در شرایطی که از پول به عنوان یک ابزار مالی استفاده می‌شود، ۲۰۲ میلیارد دلار خلاء مالی عموسام از مقدار مالیات تورمی ایجاد شده خیلی فاصله دارد. بنابراین فدرال رزرو با استفاده از سیاست پولی، عایدی کمی به عنوان مالیات ضمنی ایجاد می‌کند.
من تصدیق می‌کنم که بانک مرکزی آمریکا نگران فروکش قیمت‌ها است، اما این کشور در دوران فروکش قیمت‌ها نیز رشد بسیار خوب را تجربه کرده است. یعنی فروکش قیمت‌ها به خودی خود الزاما باعث رکود نمی‌شود و فعلا قیمت‌ها تا این درجه افول نکرده‌اند .
قصد دارم چه نتیجه ای بگیرم؟ سیاست « تسهیل مقداری ۲» یک استراتژی کم‌منفعت و پرخطر است. استراتژی پرخطری که کشورهای جهان را برای نگهداری کاغذهای آمریکایی (دلار) مردد می‌کند. این سیاست در بهترین شرایط، کمی خوب عمل خواهد کرد، ولی در بدترین شرایط می‌تواند برانگیزاننده یک کابوس اقتصادی باشد.
مارک توما : نگران تورم نباشید
من معتقدم تصمیم فدرال رزرو برای پیگیری مجدد سیاست «تسهیل مقداری» تصمیم درستی است. هر چند که افراد زیادی، مخصوصا محافظه‌کاران، مخالفتی جدی با این سیاست دارند. چرا محافظه‌کاران به شدت با این سیاست که می‌تواند کمکی باشد برای اقتصاد آمریکا، مخالفت می‌کنند؟ با توجه به نامه ای که گروهی از اقتصاددانان محافظه کار در مخالفت با سیاست «تسهیل مقداری» نوشته‌اند، مهم‌ترین دغدغه آنها، تورم است.
به هر حال تا وقتی که اقتصاد به شرایط خوبی برگردد هیچ جای نگرانی در مورد تورم نیست. سیاست «تسهیل مقداری» شامل تزریق ذخایر جدیدی به سیستم بانکی خواهد بود و این ذخایر وقتی که از سیستم بانکی خارج می‌شوند، می‌توانند تورم‌زا باشند. اگر چه، تا وقتی که اقتصاد ضعیف باشد تقاضا برای اعتبارات نیز ضعیف باقی خواهد ماند و ذخایر جدیدی که فدرال رزرو خلق می‌کند از بانک‌ها خارج نخواهند شد و در عوض این ذخایر بلااستفاده در بانک‌ها نگهداری خواهد شد.
این بدان معنا است که اگر فدرال رزرو نسبت به جمع‌آوری آن ذخایر در شرایطی که اقتصاد در حال بهبودی است اقدام کند، می‌توان از مشکلات تورمی که باعث نگرانی حزب جمهوری‌خواه شده، جلوگیری کرد. این سیاستی است که رییس بانک مرکزی آمریکا ( آقای برنانکه) برای اجرای آن برنامه ریزی کرده و همین باعث اطمینان خاطر ما می‌شود. بنابراین کسانی که نگران تورمند در واقع می‌ترسند که فدرال رزرو روند کار را معکوس نکرده، زمانی که اقتصاد شروع به بهبود یافتن می‌کند، سیاست تسهیل مقداری را کنار نگذارد.
مطمئنم که فدرال رزرو اجازه نخواهد داد تورم مساله ساز شود. اما نگرانم که فدرال رزرو بیش از حد احتیاط کرده و در آینده بخواهد خیلی سریع نرخ بهره را بالا ببرد. تصور نمی‌کنم که هزینه‌های مورد انتظار این سیاست خیلی زیاد باشد و مطمئنا آنقدر زیاد نیست که بتواند منافع بالقوه‌ای که احتمالا از سیاست پولی انبساطی ناشی می‌شود را خنثی کند. من از تلاش فدرال رزرو برای کوتاه کردن زمان لازم برای‌ترمیم اقتصاد که به نظر می‌آید زیادی طول کشیده، حمایت می‌کنم.
پاورقی
۱ - kazemi۷۳۴۹@yahoo.com
۲ - Quantitative easing
۳ - عموسام لقبی است برای ایالات متحده آمریکا.
۴ - FDIC نام سازمانی است وابسته به دولت آمریکا که سپرده های بانکی را در مقابل خسارت های احتمالی محافظت می‌نماید .
۵ - American International Group سازمانی در آمریکا که ارائه‌کننده خدمات بیمه و خدمات مالی است.
ارسال نظر