نویسنده: نیک شولتز

مترجم: جعفر خیرخواهان

مقایسه قدرت نسبی هند و چین یک بازی خانوادگی دیرینه است. کدام ملت سریع‌تر رشد می‌کند؟ کدام یک قدرت مهمتری در قرن بیست و یکم خواهد شد؟ کدام یک الگوی بهتری برای رشد اقتصادی سایر کشورها است؟ پس از فرصتی که المپیک پکن برای نمایشی خیره‌کننده در اختیار چین گذاشت و نیز توانایی این کشور در رشد سریع اقتصادی پس از بحران مالی جهانی، بسیاری به این فکر افتادند که چین واقعا از هند جلو زده است.

اما اینک به لطف یک سازمان پژوهشی غیردولتی با ماموریتی نوآورانه در لندن، روشی جامع برای مقایسه هند و چین داریم، روشی مفیدتر از هر آنچه که تاکنون داشته‌ایم و نتایج آن شاید برخی خوانندگان را شگفت‌زده کند.

این سازمان، «موسسه لگاتوم» است که مدتی پیش شاخص بهروزی ۲۰۰۹ خود را منتشر کرد (نتایج آن را می‌توانید در www.prosperity.org مشاهده کنید). هدف از این شاخص، امکان مقایسه و تناظر کشورها در برابر محک‌هایی است که به بهترین وجه غنا و تنوع آن چیزهایی که بیش از همه در زندگی مردم اهمیت دارد را بازتاب می‌دهد.

در این شاخص، رشد اقتصادی و عملکرد اقتصادی اهمیت زیادی دارد، اما اقتصاد تمام ماجرا نبوده و جمع کل آنچه که بهروزی معنا می‌دهد نیست. پژوهشگران موسسه لگاتوم این را می‌فهمند که انسان‌ها برای زنده ماندن به نان نیاز دارند و نیز رشد اقتصادی بسیار ضروری است تا که ببینیم انسان‌ها نانی برای خوردن دارند، اما نکته اینجاست که انسان‌ها فقط با نان زندگی نمی‌کنند.

به این جهت آنها شاخصی تهیه کردند که کشورها را مطابق با چندین معیار رتبه‌بندی می‌کند و نه فقط بر اساس ثروت اقتصادی بلکه کیفیت زندگی نیز قرار دارد. به عبارت دیگر، این معیار جامع سعی در اندازه‌گیری بهزیستی کامل دارد و به این منظور عناصری که مردم را ثروتمند و خوشحال، تندرست و آزاد نیز می‌سازد شامل می‌کند. اینها عبارتند از بنیان‌های اقتصادی، کارآفرینی و نوآوری، نهادهای دموکراتیک، تحصیلات، تندرستی، ایمنی و امنیت، حکمرانی، آزادی شخصی و سرمایه اجتماعی.

همان‌طور که در این شاخص آشکار می‌شود هند بسیار جلوتر از همسایه شمال شرقی خود است، رتبه هند در شاخص کلی ۳۰ جایگاه بهتر از چین است. تعداد زیادی از ساکنان هر دو کشور هنوز بسیار فقیر هستند به طوری که آنها در رتبه‌بندی‌ها بسیار پایین‌تر از مثلا کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی هستند، اما هند در رتبه ۴۵ قرار دارد در حالی که چین در فاصله‌ای بسیار دورتر رتبه ۷۵ را دارد. چین حتی در رتبه‌ای پایین تر از دولت ونزوئلا قرار دارد.

دلیل تفاوت این دو کشور چیست؟

رایان استریتر از همکاران موسسه لگاتوم می‌گوید «هند گوی سبقت را از چین ربوده است و این به خاطر شیوه حکمرانی در آن کشور است که به اقتصادش کمک می‌کند، یعنی شاخص نهادهای دموکراتیک که هند رتبه ۳۶ و چین رتبه ۱۰۰ را دارد. این را در کنار سایر سنجه‌های اصلی حکمرانی مثل آزادی و سرمایه اجتماعی بگذارید- سرمایه اجتماعی در هند آنچنان شگفت‌آور و بالا است که این کشور را در رتبه پنجم جهان جای می‌دهد و هند توفیق روزافزون‌تری از رقیب خویش دارد.»

عنصر سرمایه اجتماعی به ویژه جالب است. گزارش نتیجه می‌گیرد «شهروندان هندی عضویت بالایی در سازمان‌های محلی و اجتماعی دارند که شبکه گسترده‌ای از سرمایه اجتماعی را فراهم می‌سازد.»

به نظر می‌رسد که هندی‌ها از این جهت شبیه آمریکایی‌ها هستند. وقتی الکسی توکویل روایت معلم‌وار خود از تجربه سفر به آمریکا، کتاب «دموکراسی در آمریکا» را منتشر کرد او از میزان بالای سرمایه اجتماعی که طی سفر مشاهده کرد یکه خورد. او شهادت داد که آمریکایی‌ها ملت عضویت در گروه‌ها و دسته‌های مختلف هستند. هندی‌ها از این جهت ظاهرا شبیه آمریکایی‌ها هستند- و در واقع هندی‌ها حتی جلوتر هستند چون که دو جایگاه بالاتر از رتبه هفتم آمریکا هستند و نویسندگان گزارش اشاره می‌کنند که برای تقویت خوشبختی انسان‌ها، به میزان بالای سرمایه اجتماعی نیاز است

چین در هر دو زیرشاخص اقتصادی عملکرد بهتری از هند دارد چون که قطعیت اقتصادی بیشتری برای سرمایه‌گذاران فراهم کرده و سرمایه‌گذاری خارجی بسیار بیشتری نسبت به هند دریافت کرده است. با این حال شاخص کلی دلالت دارد که مشکلات چین بسیار بیشتر بوده و در آینده شدیدتر می‌شود چون که در همه زیرشاخص‌های دیگر، به ویژه در زمینه نبود دموکراسی و آزادی شخصی قافیه را به هند باخته است.

به راستی در سفرهایی که به هند داشته‌ام، همیشه تحت تاثیر دموکراسی سرزنده هند قرار می‌گیرم و اینکه حس آزادی شخصی تا چه حد گسترده و مستحکم است. روحیه شلوغ و حتی آشفته‌ای در هند وجود دارد که نشاط‌آور و پرتحرک است و نشانه مردمی آزاد است که از حقوق و آزادی‌های خود لذت می‌برند.

البته حوزه‌هایی هستند که هند نیازمند پیشرفت جدی‌تری است. تحصیلات، تندرستی و ایمنی و امنیت جملگی حوزه‌هایی به شمار می‌روند که عملکرد هند بسیار عقب‌تر از بقیه جهان است.

اما تصویر کلی کاملا امیدوارکننده است و در این نسخه از بازی خانوادگی هند در برابر چین، ما باید کلاهمان را برای هند از سر برداریم.