اعلام همزمان نرخ بیکاری تابستان و پاییز

دنیای اقتصاد- یک مقام آگاه از تعویق در اعلام نرخ بیکاری تابستان بنا به دلایلی و انتشار همزمان نرخ بیکاری تابستان و پاییز خبر داد. این مقام مسوول در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس با بیان اینکه نرخ بیکاری طبق روال هر سه ماه یکبار اعلام می‌شد، گفت: امسال این نرخ برای دو فصل تابستان و پاییز یکجا اعلام خواهد شد. پیش از این رییس مرکز آمار ایران به عنوان متولی اعلام نرخ بیکاری گفته بود نرخ بیکاری اکثر استان‌ها آماده است و این محاسبات در دو استان مانده که به‌زودی اعلام می‌شود، اما با گذشت یک ماه از آن تاریخ و رسیدن به روز ۲۱ آذر هنوز نرخ بیکاری تابستان و پاییز ۸۹ اعلام نشده است. بنابراین گزارش، برخی کارشناسان این نرخ را از شاخص‌های کلان اقتصادی می‌دانند که در تصمیم‌گیری فعالان اقتصاد و بنگاه‌های خصوصی نقش مهمی دارد. آخرین نرخ بیکاری اعلام شده مربوط به فصل بهار ۸۹ بود که در ۱۲ ماه منتهی به پایان خرداد این نرخ به ۱۴.۶ درصد رسیده بود و مورد انتقاد وزیر کار و امور اجتماعی قرار گرفته بود، گرچه بعدا انتقاد خود را پس گرفت و گفت: نرخی که مرکز آمار ایران اعلام می‌کند، نرخ رسمی بوده و نباید کسی آن را قبول نداشته باشد. قانون برنامه چهارم توسعه مقرر کرده بود و این هدف در لایحه برنامه پنجم پیشرفت و توسعه هم تکرار شده است که تا پایان برنامه در سال ۱۳۸۸ نرخ بیکاری و تورم به زیر ۱۰ درصد و تک رقمی برسد.

ضرورت هماهنگی آمارها

تاخیر در ارائه سه شاخص عمده اقتصادی از جمله نرخ بیکاری، نرخ رشد اقتصادی و اعلام خط فقر در حالی صورت می‌گیرد که پیش از این محمود احمدی‌نژاد رییس‌جمهور در مراسم بزرگداشت آمار و برنامه‌ریزی خواستار هماهنگی میان دستگاه‌های دولتی در ارائه آمار شد و گفت: ما سه دستگاه دولتی داریم که آمار می‌دهند. این سه باید با هم هماهنگ باشند و یک آمار متحد بدهند. وی افزود: همچنین درباره سطح اطلاع‌رسانی هم می‌خواهم بگویم که هر اطلاعاتی به درد هر کسی نمی‌خورد. گاهی برخی اطلاعات گمراه‌کننده باعث می‌شود که تقاضای اضافی درست شود. دادن اطلاعات باید سطح‌بندی شود. برخی آمارها منتشر می‌شود که اصلا اهمیتی ندارد و باعث می‌شود که مردم تنها احساس بدبختی کنند. در حالی که زندگی‌شان با روز گذشته فرقی نکرده است، اما باز هم‌ چنین حسی به آنها دست می‌دهد. معتقدم اطلاعات و آمار باید در جهت برنامه‌ها داده شود و انگیزاننده باشد نه رکودآفرین. امیدوارم با کمک شما برنامه ایرانی - اسلامی تدوین شده و همه آمارها هم در خدمت آن باشد.

نرخ بیکاری

این در حالی است که با وجود نزدیکی به پایان آخرین ماه پاییز هنوز نرخ بیکاری فصل تابستان که معمولا یک ماه پس از تابستان اعلام می‌شد از سوی مرکز آمار به عنوان تنها مرجع رسمی آن اعلام نشده است. مرکز آمار ایران نرخ بیکاری بهار سال‌جاری را ۶/۱۴ درصد اعلام کرده که در این رابطه تعداد کارجویان (بدون شغل - در جست‌وجوی شغل بهتر) نیز بیش از ۵/۳ میلیون نفر برآورد شده است. اهمیت این موضوع در این است که این نرخ در بهار سال گذشته ۱/۱۱ درصد بود.این در حالی است که مسوولان مرکز آمار طی دو سال اخیر عنوان کردند کنترل نرخ بیکاری در حدود ۱۰ درصد حداکثر تا سه سال آینده کار بسیار سختی است.زاهدیان در این باره عنوان می‌کند: تقاضای کار در این دوره روند صعودی به خود خواهد گرفت که این مساله نیز به دولت اعلام شده است.

وی می‌افزاید: در حال حاضر متولدین سال‌های ۶۰ تا ۶۵ وارد بازار کار شده‌اند.براین اساس مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در گزارشی اعلام کرد که با اجرای قانون بودجه ۸۹ و همچنین طرح هدفمندی یارانه‌ها نرخ بیکاری افزایش خواهد یافت. بنا بر این گزارش، از آنجا که انرژی یکی از عوامل اصلی تولید محسوب می‌شود با افزایش قیمت حامل‌های انرژی و عدم اتخاذ تدابیر مناسب، امکان کاهش تولید، کاهش رشد اقتصادی و در نتیجه افزایش نرخ بیکاری وجود دارد. طی هفته‌های اخیر مسوولان مرکز آمار اعلام کردند که نرخ بیکاری تابستان در آبان ماه اعلام می‌شود.

نرخ رشد اقتصادی

در همین حال آخرین گزارش بانک مرکزی از وضعیت شاخص‌های اقتصادی ایران، مربوط به ۳ ماه اول سال‌جاری است که بر این اساس گزارش بانک مرکزی از نماگرهای اقتصادی ایران در ۳‌ماهه نخست سال ۱۳۸۹ نشان می‌دهد که نرخ تورم در ۱۲ماهه منتهی به خرداد۴/۹ درصد و نرخ رشد نقدینگی در بهار امسال ۷/۴ درصد بوده است. اما در این گزارش جای رشد اقتصادی کشور که اعلام نرخ آن از نیمه دوم سال ۱۳۸۷ متوقف شده است، باز هم خالی مانده درحالی‌که آخرین نرخ رشد اقتصادی ایران مربوط به نیمه اول سال ۱۳۸۷ می‌شود که با نفت ۳/۲ درصد و بدون نفت۴/۳درصد بوده است. (در این خصوص گزارش مشروحی در صفحه ۱۲ ارائه شده است)هرچند مقامات بانک مرکزی پیش‌تر اعلام کرده بودند که علت تاخیر بانک مرکزی در اعلام رسمی نرخ رشد اقتصادی ناشی از اختلاف نظر این بانک با وزارت صنایع در برآورد ارزش افزوده بخش صنعت و معدن است، اما تاخیر در اعلام رسمی نرخ رشد اقتصادی نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در ۲سال اخیر با کندی رشد اقتصادی مواجه بوده است؛ به‌گونه‌ای که برخی برآوردهای تایید نشده نشان می‌دهد نرخ رشد اقتصادی ایران به ۵۷/۰ درصد رسیده است.

رشد اقتصادی ۵/۰ درصدی

هرچند مقامات ایرانی از ارائه آمار مربوط به نرخ رشد اقتصادی خودداری کرده‌اند، اما اکونومیست در گزارش ماه مارس ۲۰۱۰ خود در خصوص رشد اقتصادی ایران نوشت: رشد اقتصادی ایران در سال ۸۸ معادل ۵/۰ درصد بوده است. اکونومیست برآورد کرده است که رشد تولید ناخالص داخلی واقعی ایران در سال گذشته معادل ۵/۰ درصد باشد که کاهش بهای نفت دلیل اصلی آن اعلام شده است. انتظار می‌رود طی مدت پیش‌بینی شده رشد اقتصادی ایران بهبود نسبی پیدا کند که دلیل آن افزایش بهای نفت و نیز افزایش اندک تولید نفت در ایران است.

خط فقر

از سوی دیگر، اعلان خط فقر نیز از آن دسته شاخص‌هایی است که مدتی است اعلام نشده و حتی نشانه هایی از عدم اعتقاد برخی از دولتمردان به آن نیز دیده می‌شود. بر این اساس خط فقر ارتباطی بین فقر و نابرابری نسبی است و این خط پایین‌ترین حد درآمد لازم برای حفظ زندگی در حداقل معیشت را نشان می‌دهد. در حالی که پیش از این کارشناسان حوزه رفاه اجتماعی، میزان خط فقر در سال ۸۸ را معادل ۸۰۰ هزار تومان اعلام کردند، اما هنوز هیچ منبع رسمی آمار دقیقی از میزان خط فقر ارائه نداده‌اند. در حالی که براساس قانون از سال ۱۳۸۳ وزارت رفاه مامور محاسبه و اعلام خط فقر شده است، اما وزیر رفاه از اعلام این رقم خودداری کرده و دلیل آن را نبود امکان محاسبه خط فقر در ایران به دلیل شرایط خاص جغرافیایی یا جمعیتی می‌داند.

با این وجود رییس مرکز آمار ایران عادل‌آذر در آخرین نشست مطبوعاتی با خبرنگاران اعلام کرد که هم‌اکنون خط فقر در این مرکز با روش‌های علمی منطبق بر استانداردهای جهانی محاسبه می‌شود و هر لحظه که قانون اراده کند این عدد آماده اعلام شدن است.وی البته از وجود دیدگاهی خبر داد که معتقد است برخی شاخص‌ها باید بومی‌سازی و ایرانیزه شود. این موضوع می‌تواند در مورد خط فقر نیز با توجه به شرایط بومی کشور انجام شود، اما تا زمانی که این اقدام عملی نشده استانداردهای بین‌المللی ملاک عمل خواهد بود.