آغاز دور جدید مذاکرات اتمی
اعتراض شدید ایران به ۱+ ۵ در ژنو
عکس:AFP
اعتراض شدید ایران به ۱+ ۵ در ژنو در نخستین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب اتفاق افتاد
اعتراض شدید به ۱+۵ در ژنو
در حاشیه نشست دیروز ژنو هیات ایرانی ملاقات‌های جداگانه‌‌ای را با هیات‌های روسی، چینی و انگلیسی برگزار کرد
دنیای اقتصاد - سرانجام پس از ماه‌ها وقفه، مذاکرات ژنو ۳ دیروز با حضور نمایندگان ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ کلید خورد. دیروز صبح دوراول مذاکرات ایران و ۱+۵ با انتقاد صریح سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران از عملکرد غرب در جریان ترور مجید شهریاری دانشمند هسته‌ای کشورمان آغاز شد. دور دوم مذاکرات نیز دیروز بعد از ظهر به وقت ژنو در شرایطی آغاز شد که در زمان تنفس و صرف ناهار، هیات‌های روسی، چینی و انگلیسی به طور جداگانه با جلیلی دیدار کردند.
همزمان منوچهر متکی وزیر خارجه هم که در آتن پایتخت یونان به سر می‌برد به مذاکرات ژنو واکنش نشان داد و گفت: ایران و ۱+۵ اشتراکات زیادی برای مذاکره دارند. متکی ارزیابی از اجلاس ژنو را زود دانست و گفت باید اجازه بدهیم قدری مذاکرات پیش برود و البته ما دیپلمات‌ها معمولا امیدواریم.
انتقاد صریح از غرب
جلیلی اما دور اول مذاکرات را با ۱+۵ با انتقاد شدید از رویکرد غرب نسبت به ترور دانشمند هسته‌ای کشورمان آغاز کرد. وی با بیان اینکه «هفته قبل همین روز و همین ساعت دو دانشمند ایرانی در تهران هدف ترور قرار گرفتند و یکی از آنها به شهادت رسید» گفت: «دو دانشمند ترور شده ایرانی متخصصان بسیار برجسته‌ای در جهان علم بودند و معضل امروز جهان کسانی هستند که وقتی از حیث توان استدلال و بحث منطقی به بن بست می‌خورند، به اقدامات تروریستی روی می‌آورند.» به گزارش خبرگزاری فارس، وی همچنین با بیان اینکه «ملت تا امروز بزرگ‌ترین قربانی تروریسم بوده»، گفت: «ایران تاکنون ۱۳۰۰۰ نفر از شهروندان خود را در اثر حملات تروریستی گروه منافقین که مورد حمایت غرب است از دست داده است و این بار هم همان روند در حال تکرار است.»
رییس هیات مذاکره‌کننده ایران خطاب به کاترین اشتون اظهار کرد: «با این حال ترور اخیر دو دانشمند هسته‌ای ایران یک نمونه متفاوت است؛ چرا که یکی از این دو نفر در فهرست تحریم قطعنامه شورای امنیت قرار داشته است و دیگری هم جزو دانشمندان هسته‌ای شناخته شده ایران بوده است.» وی تاکید کرد: «جان ساورز رییس سرویس اطلاعات خارجی انگلیس چند هفته قبل از ترور به صراحت اظهارات خاصی در مورد انجام عملیات اطلاعاتی در ایران بر زبان آورده بود و پس از انجام ترور هم سایت رسمی وزارت خارجه اسرائیل در مقاله‌ای رسمی نوشت این ترور با هدف ضربه زدن به برنامه هسته‌ای ایران و جلوگیری از اتمی شدن ایران انجام شده است.» جلیلی با بیان اینکه «این سخنان مفهوم کاملا خاصی دارد»، سوال کرد که چرا دنیا در مقابل اقدام تروریستی و اعتراف صریح برخی کشورها به مشارکت در آن سکوت کرده است و چرا ۱+۵ این اقدام را محکوم نکرد؟
وی خطاب به اشتون افزود: «دست زدن به اقدامات تروریستی با هدف جلوگیری از دسترسی ایران به علم، تلفیقی از روحیه فاشیستی و روحیه قرون وسطایی است که بی‌شک مستحق محکومیت است، اما این اقدامی است که تا به حال انجام نشده است.» جلیلی در بخشی از این جلسه برای احترام به روح بلند شهید شهریاری برای دقایقی سکوت و سپس تاکید کرد که باید در قرن ۲۱ کسی مانند دکتر شهریاری را شهید راه مبارزه با تفکر قرون وسطایی دانست که غرب حامی آن است.
امتناع از دیدار با هیات روسی پیش از مذاکرات
آن چنان که خبرگزاری‌های داخلی گزارش کرده‌اند، جلیلی شامگاه یکشنبه از دیدار با هیات روسی به ریاست سرگئی ریاباکوف، معاون وزیر خارجه روسیه امتناع کرد؛ اما از علی باقری، معاون خود خواست تا با هیات روسی دیدار کند. در این دیدار به طرف روس تاکید شد که مبنای مذاکرات نامه ۱۵ تیر جلیلی به اشتون است، همچنین گروه ۱+۵ باید در مورد شهادت دکتر شهریاری پاسخگو باشد. در همین حال، برخی اخبار نیز حاکی است که یکشنبه شب نماینده انگلیس نیز درخواست دیدار با جلیلی داشته که مورد پذیرش دبیر شورای عالی کشورمان قرار نگرفته بوده است.
پیش از شروع مذاکرات صبح دیروز، اشتون به همراه اعضای گروه ۱+۵ به محل حضور جلیلی آمد و با ابراز خرسندی از آغاز گفت‌وگوهای ژنو گفت: امیدواریم هیات‌های مذاکره‌کننده گفت‌وگوهای خیلی خوبی داشته باشند. جلیلی همچنین پیش از آغاز نشست هیات دیپلماتیک ایران با نمایندگان گروه ۱+۵ درخصوص پیش‌بینی‌اش از مذاکرات ژنو ۳ تصریح کرد: همه چیز بستگی به طرف مقابل دارد.
از محتوای دور نخست مذاکرات به غیر از سخنان جلیلی خبر دیگری تاکنون منتشر نشده است. در این میان تنها خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس به نقل از یک منبع آگاه نزدیک به گفت‌وگوهای ژنو با اعلام اینکه فضای حاکم بر گفت‌وگوها مثبت و خوشایند بوده است، گزارش داد که کشورهای عضو گروه ۱+۵ در یک ساعت نخست مذاکرات این مساله را مطرح کردند که به چه دلیل باید درباره برنامه هسته‌ای ایران گفت‌وگو شود و انتظار می‌رود طرف ایرانی بعد از آن مواضع خود را بیان کند.بر اساس این گزارش، دور اول مذاکرات حدود ساعت ۱۶ به وقت تهران پایان یافت و دور دوم مذاکرات پس از صرف ناهار و دیدارهای جداگانه هیات‌های روسی، چینی و انگلیسی با جلیلی، رییس هیات مذاکره‌کننده ایران پی گرفته شد. در این دیدار سرگئی ریاباکوف رییس هیات روسیه با جلیلی با اشاره به ملاقات خوب روسای‌جمهور دو کشور در حاشیه اجلاس خزر، روند تحولات مناسبات دو جانبه را مثبت دانست. وی گفت: ما به برگزاری این دور از مذاکرات نیازمند بودیم و تلاش خواهیم داشت در مذاکرات به رفع موانع کمک کنیم. جلیلی هم در این دیدار با تاکید بر اینکه ایران ارزش زیادی برای روابط با روسیه قائل است، گفت که از نظر ایران عرصه‌های متنوعی برای گسترش روابط با روسیه وجود دارد. جلیلی افزود: «همبستگی‌های ژئوپلتیکی موجود میان ایران و روسیه روابطی مستحکم تر را اقتضا می‌کند.»
ملاقات با هیات چینی
به گزارش خبرگزاری فارس، جلیلی پس از دیدار با تیم هیات روسی، با هیات چینی ملاقات کرد. در این دیدار وو هایلونگ معاون وزیر خارجه چین که رییس هیات چینی نیز هست، درباره دور اول مذاکرات گفت: «به نظرم دور اول مذاکرات در فضایی مصالحه‌جویانه انجام شد و کشورهای غربی مواضع‌شان متفاوت از گذشته بود».
هایلونگ ادامه داد: «۱+۵ امروز به دنبال برگزاری مذاکرات با ایران و علاقه‌مند به آن بود».
جلیلی هم در پاسخ گفت: «دریافت ما هم از فضای مذاکرات همین است که ۱+۵ بی‌نتیجه بودن راهبرد دو مسیره فشار - مذاکره را درک کرده است».
پیشینه مذاکرات ایران و ۵+۱
سعید جلیلی نخستین بار در ۲۹ تیر ماه سال ۱۳۸۷ به عنوان مذاکره‌کننده ارشد ایران پشت میز مذاکره با نمایندگان کشورهای گروه ۱+۵ به ریاست خاویر سولانا، نماینده تام‌الاختیار این گروه نشست. این مذاکرات در شرایطی انجام شد که ایران و گروه ۱+۵ به ترتیب در اردیبهشت خرداد ۱۳۸۷ بسته‌های پیشنهادی خود را رد و بدل کرده بودند. اگر چه نفس این مذاکرات هم برای ایران و هم برای کشورهای ۱+۵ حائز اهمیت بسیار بود، اما حضور ویلیام برنز، نفر سوم وزارت خارجه آمریکا در‌این مذاکرات، آن هم در آخرین ماه‌های کاری دولت نو محافظه‌کار جورج بوش پسر، اهمیت این مذاکرات را دوچندان کرد. پس از مذاکرات ژنو ۱ طرفین، این مذاکرات را مثبت ارزیابی کردند. ویلیام برنز در مذاکرات ژنو ۲ نیز که در اوایل مهرماه سال گذشته انجام شد، به عنوان نماینده آمریکا حاضر شد، با این تفاوت که دولت بوش جای خود را به دولت دموکرات باراک اوباما داده بود. توافقات جدید هسته‌ای در کنار حضور نمایندگان آمریکا در دومین دور مذاکرات ژنو به مهم‌ترین اخبار رسانه‌های معتبر جهان تبدیل شد و مقام‌های ایرانی و آمریکایی و هم مقامات سایر کشورهای حاضر در این نشست در نخستین واکنش‌های خود، این مذاکرات را «سازنده» خواندند.
دومین مذاکرات ایران و ۱+۵ اول اکتبر سال ۲۰۰۹ میلادی (۱۰ مهر سال ۸۸) نیز به ریاست جلیلی در ژنو صورت گرفت. پس از آن بود که مذاکرات ایران و ۱+۵ با تاخیری ۱۴ ماهه مواجه شد. در این میان، مذاکره کارشناسان فنی ایران با گروه وین که در مذاکرات ژنو مورد توافق واقع شده بود،طی سه روز در ۲۷ مهر در وین آغاز شد و به پیشنهاد البرادعی برای تبادل سوخت هسته‌ای منجر شد. ایران این پیشنهاد را نپذیرفت؛ اما پیشنهاد‌های جدیدی را مطرح کرد که مورد قبول طرف‌های دیگر نبود، در این شرایط کشورهای ترکیه و برزیل پیش‌قدم شدند و با حضور سران این کشورها در تهران، وزیران خارجه سه کشور بیانیه تهران را به امضا رساندند. این بیانیه با واکنش سرد غرب روبه‌رو شد و در پی آن شورای امنیت سازمان ملل چهارمین قطعنامه تحریم‌آمیز را علیه تهران تصویب کرد. این قطعنامه با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا پی گرفته شد. در چنین شرایطی بود که محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور، مذاکره با ۱+۵ را به پایان مردادماه و نیمه ماه مبارک رمضان موکول و بر تغییر ترکیب گروه مذاکره‌کننده تاکید کرد.
جلیلی نیز در ۱۵ تیر ماه ۱۳۸۹ در نامه‌ای به کاترین اشتون سه سوال مطرح کرد. طی ماه‌های گذشته مقامات تهران همواره بر این تاکید کرده‌اند که سوالات باید محور مذاکرات ژنو باشد. این سوال‌ها عبارتند از: هدف از گفت‌وگوها برای تعامل و همکاری است یا ادامه روند دشمنی و تقابل با حقوق ملت ایران؟ آیا به منطق گفت‌وگو که لازمه آن اجتناب از هرگونه تهدید به فشار است، التزام خواهید داشت؟ برای روشن شدن مبانی مشترک گفت‌وگو، نظر روشن و صریح شما درباره سلاح هسته‌ای رژیم صهیونیستی چیست؟
عکس: خبرگزاری فارس
ارسال نظر