منبع: تایم

مترجم: خسرو خنیاگر

تنها چند هفته پیش بود که به هرجای اروپا که می‌رفتید، گلایه‌ها را می‌شنیدید که می‌گفتند: سیاست‌های مالی انقباضی آلمان و عدم رغبتش به کمک کردن کشورهای مشکل‌دار منطقه یورو، دومرتبه تمام اروپا را به شرایط رکودی خواهد برد. اما این گلایه‌ها همه نامربوط از آب درآمده‌اند. شما بگویید یک معجزه اقتصادی تازه در آلمان. آمارهای رسمی که توسط مرکز آمار اتحادیه اروپا (یورو استات) در ۱۳ آگوست منتشر شد، نشان می‌دهد که رشد منطقه یورو به سریع‌ترین سطح خود از سال ۲۰۰۶ رسیده است و در خط مقدم کشورهای اروپایی آلمان قرار دارد که مثل لکوموتیوی کل قطار را به دنبال خود می‌کشد. بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا که در فصل دوم سال ۲۰۱۰ حدود دو-سوم کل GDP این منطقه را به خود اختصاص داده است، با سرعتی دو برابر سایر کشورهای اروپا در حال رشد است. اقتصاد آلمان که با نیروی توفنده ماشین‌آلات درجه یک و اتومبیل‌ها و تولیدات کارخانه‌ای مرغوبش به پیش می‌تازد در فصل دوم امسال نسبت به فصل پیش ۲/۲ ‌درصد رشد داشته است، در حالی که رشد سایر کشورهای منطقه یورو در حدود ۱‌درصد بوده است. اقتصاد آلمان از زمان اتحادش در ۱۹۹۰ سریع ترین نرخ رشد خود را تجربه می‌کند. یورگ کرامر، اقتصاددان ارشد بانک تجاری AG معتقد است که نباید آلمان و سایر کشورهای منطقه یورو را در یک ردیف قرار داد. او می‌گوید: «بدون آلمان، منطقه یورو سالی تنها ۸/۰‌ درصد رشد خواهد داشت، در صورتی که حالا انتظار داریم رشد کل این منطقه در حدود ۵/۱ ‌درصد باشد.»

آندرئاس شوئرل اقتصاددان دکابانک فرانکورت، در مصاحبه با بلومبرگ گفته است که با این نرخ رشد، اقتصاد آلمان هم شباهت زیادی به اقتصادهای نوظهور مثل چین و هند پیدا کرده است. شوئرل پیش‌بینی می‌کند اقتصاد آلمان پس از آنکه در سال گذشته ۴/۷ ‌درصد پسرفت داشت، با مبنا قرار دادن آمار این فصل می‌تواند به رشد بالای ۵درصد در سال ۲۰۱۰ امیدوار باشد. اقتصاددان‌ها همگی از عملکرد خیره‌کننده ملت آلمان به هیجان آمده‌اند؛ کرامر پس از منتشر شدن آمارهای اخیر یورو استات پیش‌بینی رشد اقتصادی آلمان در سال ۲۰۱۰ را از ۵/۲ ‌درصد به ۲۵/۳ ‌درصد افزایش داد.

شاید خیلی ساده باشد که بخواهیم رشد اقتصادی آلمان را با کاهش ارزش ۱۰درصدی یورو در مقابل‌دلار توضیح بدهیم، اما این تنها یک بخش از داستان است. پیشرفت‌های آلمان به ویژه طی دهه اخیر محصول بازسازی، بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها بوده است. در همین حال هم شرکت‌های آلمانی، بویژه شرکت‌های با اندازه متوسط که اساس اقتصاد این کشور را تشکیل می‌دهند، خیلی بیشتر در تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری می‌کنند و این به آن معنا است که به زودی قادر به تولید کالاهایی می‌شوند که کس دیگری نمی‌تواند تولیدشان کند و آن وقت حتی اگر اجناس آلمانی گران‌تر هم باشد، مزیت نسبی آنها حفظ می‌شود.

پنجاه سال پیش معجزه اقتصادی مشهور آلمان، این کشور را از میان خرابه‌های جنگ جهانی دوم بار دیگر بیرون آورد. آلمان غربی که متوجه شده بود بازار داخلی‌اش برای ایجاد رشد سریع خیلی ضعیف است بر تولیدات صادراتی متمرکز شد. در ۱۹۶۰ سهم این کشور از تجارت جهانی ۸/۸ ‌درصد بود، در حالی که سهم آمریکا از ۲۰‌ درصد در سال ۱۹۴۹ به ۱۶‌درصد کاهش یافته بود. در ۱۹۹۰ آلمان متحد رتبه اول در صادرات جهان را از آمریکا ربود. شرکت‌های آلمانی - از غول‌های الکترونیکی نظیر زیمنس و AG گرفته تا شرکت‌های کوچک‌تری چون ترومف - هرچه بیشتر و بیشتر بازارهای جهانی را هدف می‌گرفتند و سهم صادرات از کل درآمد ملی آلمان به سرعت در حال افزایش بود. در ۱۹۹۴ تولیدات صادراتی حدود ۴/۲۲ درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌داد. در سال ۲۰۰۸ ارزش تولیدات صادراتی آلمان به ۱/۴ ‌هزار میلیارد‌دلار رسیده بود و سهم کل این صادرات به ۴۱‌درصد GDP می‌رسید.

حالا یک بار دیگر صادرات به آلمان کمک می‌کند که از چنگال رکود نجات یابد، سفارشات کلان از آسیا، کسب و کار شرکت‌های آلمانی را پر رونق ساخته و دیگر از رکود صادرات سال پیش خبری نیست. آلمان که زمانی بیماری اروپا قلمداد می‌شد، بیش از تمام رقبای تجاری خود طی ده سال اخیر بر رقابت‌پذیر کردن صنایع تمرکز نموده است. پاداش واقعی کارمندان آلمانی طی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ حدود ۵/۰ ‌درصد کاهش داشته است. در میان سایر کشورهای G-۷ تنها ایتالیا بوده که دارای چنین کاهش مشابهی در پاداش کارگران بوده است. نکته مثبت این پدیده این بوده است که سهم آلمان از تجارت جهانی از سال ۲۰۰۰ تاکنون ۹۴/۸ ‌درصد رشد داشته است، در حالی آمریکا ۱۳‌درصد، بریتانیا ۱۴‌درصد و فرانسه ۲۳‌درصد سهم خود را از بازار جهانی از دست داده‌اند.

رقابت پذیری آلمان شاید مهم‌ترین عامل محرک رشد اقتصادی سریع این کشور پس از بحران باشد. آمار اخیر یورو استات به ما نشان می‌دهد که با وجود بهبود اوضاع اقتصادی جهان و بازگشت تقاضا، هیچ کدام از کشورهای اروپایی به‌اندازه آلمان از مزایای آن بهره‌مند نشده‌اند. اقتصاد فرانسه در فصل دوم ۲۰۱۰ تنها ۶/۰ درصد رشد داشته است، در حالی که رشد اقتصاد اسپانیا از آن هم بدتر و در حدود ۲/۰ ‌درصد است و یونان هم که با کمک صندوق بین‌المللی پول و اتحادیه اروپا از بحران نجات یافت، شاهد پسرفت ۵/۱ درصدی بوده است. البته تحلیل گران هشدار می‌دهند که قطار اقتصاد آلمان ممکن است خیلی زود با کمبود سوخت روبه‌رو شود. در حال حاضر رشد آلمان تماما متکی به صادرات است، تقاضای داخلی، چه بخش خصوصی و چه مخارج دولتی، هنوز خیلی از آن ضعیف‌تر است که بتواند کمکی به حال اقتصاد این کشور باشد. آخرین گزارش OECD پیش‌بینی می‌کند که مخارج مصرف‌کنندگان در آلمان امسال ۴/۱‌ درصد کاهش داشته باشد. ممکن است خیلی زود صادرات نقش نجات دهندگی اش را برای اقتصاد آلمان از دست بدهد. جنیفر مک کیون، اقتصاددان انگلیسی، پیش‌بینی می‌کند که «بهبود وضعیت اقتصادی آلمان با تضعیف تقاضای جهانی و انقباض مالی در سال آینده ضعیف خواهد شد.»در حال حاضر اقتصاد آلمان یکی از بهترین دوره‌های سال‌های اخیرش را تجربه می‌کند، اما اگر موتور اقتصاد آلمان در ماه‌های آتی سال جاری سرد شود، باقی کشورهای منطقه یورو شاید دوباره شاهد بازگشت رکود باشند.