مرتضی کاظمی

وقتی بهاءالدین خرمشاهی و بسیاری دیگر از قرآن پژوهان تایید می‌کردند که ذوالقرنین (آیات ۹۳ تا ۹۷ سوره کهف) همان کورش هخامنشی پادشاه مشهور ایرانی است به این فکر می‌کردم که اگر کشور ما یک کشور توریستی بود قطعا این سال‌ها با تاکید براین مطلب بسیاری از مسلمانان جهان علاقه‌مند می‌شدند آرامگاه ذوالقرنین در پاسارگاد را زیارت کنند. شاید به این موضوع بتوان استناد کرد که بنا بر گزارش وزارت توریسم مالزی، استراتژی مالزی جذب توریست از کشورهای اسلامی و علی‌الخصوص کشورهای عربی و خاورمیانه است. گزارش وزارت توریسم مالزی نشان می‌دهد این کشور توانسته است در سال گذشته ۱۱۹‌درصد رشد در جذب گردشگر از عربستان سعودی را تجربه کند. وقتی چرخ وفلک ۶۰ متری با نام چشمی بر مالزی (Eye On Malaysia) می‌تواند به گفته وزیر توریسم مالزی تاثیر چند میلیونی بر جذب توریست در پایان سال ۲۰۰۸ در مالزی داشته باشد چرا زیارت آرامگاه ذوالقرنین چندین میلیون توریست مسلمان و غیرمسلمان را به کشور ما سرازیر نکند. تصور کنید جهانگردان می‌توانستند ستون‌های سر به فلک کشیده تخت جمشید و عظمت پاسارگاد و نقش رستم را همزمان و سوار بر چرخ و فلکی مثلا هشتاد متری با نام EYE ON PASARGAD تماشا کنند. قطعا با چنین وصفی وزیر توریسم ایران هم می‌توانست نوید دهد افتتاح چنین چرخ و فلکی میلیون‌ها توریست را جذب ایران می‌کند. روزی که اخبار مربوط به افتتاح این چرخ و فلک در مالزی را می‌خواندم همزمان بود با انتشار اخباری مبنی بر عبور متروی اصفهان از خیابان قدیمی چهارباغ، روزهایی که بازهمه اذهان را به جاذبه‌های توریستی کشور معطوف می‌نمود. شاید قبل از این موضوع بهره‌برداری از سد سیوند و خطراتی که آرامگاه کورش کبیر را تهدید می‌کرد و همچنین ماجرای برج جهان نما و میدان نقش جهان اصفهان، اذهان ایرانیان را به جاذبه‌های تاریخی و توریستی ایران زمین معطوف کرده بود.

سه سال پیش بود که دکتر ماهاتیر محمد، نخست وزیر اسبق مالزی، در سفر به ایران گفت:

«اگر مدیریت جاذبه‌هاى توریستى استان اصفهان در اختیار مالزى قرار‌گیرد، سالانه برابر با ارز‌آورى نفت براى ایران سودآور خواهد بود».

مالزی در رتبه‌بندی سازمان جهانی توریسم رتبه نهم در سال ۲۰۰۹ با جذب حدود ۲۴ میلیون توریست را کسب کرده است. در واقع مالزی بعد از چین و ترکیه رتبه سوم کشور‌های آسیایی در جذب توریست را به خود اختصاص داده است. متاسفانه کشور صاحب تاریخ و تمدن چند‌هزار ساله ایران با کسب رتبه هشتاد به‌رغم اینکه یکی از ده کشور برتر دنیا از نظر قابلیت جذب توریست می‌باشد، کمتر از یک میلیون توریست جذب نموده است. به گفته رییس اتاق بازرگانی ایران درآمد توریسم در ایران در سال ۸۷ فقط ۳۵۰۰۰۰‌هزار‌دلار بوده است. این درآمد حدودا نسبت یک به چهل‌هزار نسبت به درآمد مالزی از توریسم دارد. کوالالامپور شهری که در سال ۲۰۰۷ با جذب حدود چهار و نیم میلیون گردشگر در رتبه پانزدهم در شهرهای پرجذبه از نظر تعداد توریسم را در اختیار داشت توانست ۹ میلیون جهانگرد یعنی دو برابر نسبت به سال ۲۰۰۷ را در سال ۲۰۰۸ پذیرایی کند و قطعا برجهای دو قلوی پتروناس که به بلندترین برج‌های دوقلوی جهان معروفند یکی از دلایل کسب رتبه پنجم شهر کوالالامپور در بین پربیننده‌ترین شهرها توسط جهانگردان در سال ۲۰۰۸ می‌باشد. برج‌های دوقلوی پتروناس مالزی در کوالالامپور با هزینه‌ای بالغ بر۱. ۶‌میلیارد‌دلار و با ارتفاع ۴۵۲ متر در ۸۸ طبقه، طراحی و ساخته شد. نمای ساختمانش آلومینیوم و فولاد زنگ نزن است. تا سال ۱۹۹۸ برج‌های بلند دنیا همیشه در آمریکا ساخته می‌شد، ولی در آن سال این رکورد توسط برج‌های پتروناس شکسته شد و راه را برای برج‌های آسیایی باز کرد. هر طبقه یک ستاره هشت ضلعی را تشکیل می‌دهد که الهام گرفته از طرح‌های اسلامی سنتی مالزی است که نماد اتحاد هماهنگی عقلانیت و پایداری باشد. برج شماره ۱ در اختیار شرکت نفتی پتروناس مالزی و برج شماره ۲ در اختیار شرکت‌های دیگر است.

سازمان جهانی توریسم (UNWTO) که سازمانی است وابسته به سازمان ملل، در گزارش سالانه ۲۰۰۹ اعلام کرد در این سال ۸۸۰ میلیون توریست از مکان‌های مختلف در دنیا دیدن کرده‌اند. این رقم در سال ۲۰۰۸ رقم ۹۱۹ میلیون و در سال ۲۰۰۷ رقم ۹۰۰ میلیون بوده است. بحران جهانی در سال ۲۰۰۷ باعث شد که این آمار روندی نزولی را طی کند. جذب توریسم در دنیا در سال ۲۰۰۹ نسبت به سال ۲۰۰۸ بیش از چهار‌درصد کاهش را تجربه نموده است. اما روند صعودی در جذب توریست برای مالزی همچنان باقی ماند. مالزی در سال ۲۰۰۹ با کسب رتبه نهم دنیا و با چند پله صعود نسبت به سال‌های قبل توانست حدود بیست و چهار میلیون توریست؛ یعنی بیش از هفت‌درصد افزون بر سال قبل گردشگر جذب نماید. صنعت توریسم که پردرآمدترین صنعت پس از صنعت نفت می‌باشد در سال ۲۰۰۹ میلیارد‌ها‌ دلار برای مردم دنیا درآمد ایجاد کرده است. فرانسه با جذب بیش از ۷۴ میلیون توریست بالاترین رتبه در جذب توریست داشته است. این ارقام در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ هر سال حدود ۶‌درصد کاهش داشته است. آمریکا نیز با کسب حدود ۹۵ میلیارد‌دلار بالاترین رتبه در کسب درآمد از توریسم را داشته است و این رقم هم نیز نسبت به دو سال قبل هر سال حدود ۱۴‌درصد کاهش را تجربه کرده است. اما مالزی به‌رغم بحران جهانی در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ توانسته است صعود خود در صنعت گردشگری را حفظ کند.

سازمان جهانی توریسم در سال ۱۹۷۵تاسیس گردیده و دارای ۱۵۴ عضو می‌باشد. جالب است بدانیم ایران در همان سال تاسیس، به عضویت این سازمان درآمده است؛ در حالی که مالزی در سال ۱۹۹۱ یعنی شانزده سال بعد به این سازمان پیوسته است. مالزی در این سال‌ها چنان گوی سبقت را از ایران ربوده است که درآمدش از توریسم ‌‌هزاران برابر درآمد ایران از توریسم است (درآمد مالزی از صنعت گردشگری در سال ۲۰۰۹ بیش از شانزده میلیارد‌دلار بوده است). وقتی با مردم مالزی صحبت می‌کنید به راحتی اعلام می‌کنند که قدیمی‌ترین اثر تاریخی در مالزی حداکثر مربوط به صد سال قبل است، اما مالزی توانسته است گوی سبقت را از بسیاری از کشورهای مفتخر به دارا بودن آثار تاریخی برباید. مالزی توانسته است. آیا ما هم می‌توانیم در پایان برنامه چشم‌انداز توسعه، بیست میلیون گردشگر خارجی را در ایران پذیرایی کنیم. خواستن توانستن است؟