آغاز آزادسازی یارانه‌ها؛ آرد یا بنزین؟

سایت الف وابسته به احمد‌توکلی، نماینده تهران و رییس مرکز پژوهش‌های مجلس نوشت: با نزدیک شدن به نیمه دوم سال، این سوال بیش از پیش در اذهان عمومی ‌شکل می‌گیرد که قانون هدفمند کردن یارانه‌ها با آزادسازی یارانه کدام کالا یا کالاها و به چه میزان آغاز خواهد گردید؟ آزاد سازی یک‌باره یارانه آرد ترجیحا در ماه مبارک رمضان (یعنی در شهریور ماه سال جاری و یک ماه زودتر از زمان مقرر) و ابتدائا در چند استان محدود، منطقی‌ترین انتخاب در بین انتخاب‌های موجود می‌باشد. هر چند از نظر عموم مردم و برخی دولتمردان‌، آزادسازی یارانه حامل‌های انرژی (به‌طور اخص بنزین) گزینه نخست آزادسازی‌ها خواهد بود، اما مقایسه‌ای بین آرد و بنزین به نحو محسوسی کفه ترازو را به نفع آزاد‌سازی یارانه آرد سنگین می‌نماید. روشن است که یارانه بنزین بیش از ۴ برابر یارانه آرد است و عاقلانه آن است که آغاز برنامه حذف یارانه‌ها در حوزه محدودتری آزمون گردد تا در صورت بروز برخی مشکلات پیش‌بینی نشده، مدیریت موضوع با کمترین هزینه همراه گردد. علاوه بر این به دلیل ارتباط زنجیره ای حامل‌های سوختی به یکدیگر، حذف یارانه این کالاها ترجیحا باید همزمان صورت پذیرد تا مصرف کنندگان فرصت جایگزینی این کالاها به جای یکدیگر را نداشته باشند (یعنی اگر قیمت بنزین افزایش یابد و قیمت گاز ثابت بماند مردم به سمت مصرف بیشتر گاز متمایل می‌گردند یا اگر قیمت برق افزایش یابد، اما قیمت گاز ثابت بماند مردم به سمت مصرف برق کمتر و در عوض مصرف گاز بیشتر تشویق خواهند شد و عملا برنامه کاهش مصرف حامل‌های انرژی ابتر خواهد ماند).بنابراین برخلاف دیدگاه برخی کارشناسان و دولتمردان که معتقد به اجرای یک باره و ناگهانی حذف یارانه‌ها می‌باشند (شیوه شوک درمانی)، به نظر می‌رسد انتخاب صرفا یک کالا که آرد بهترین انتخاب می‌باشد و حذف یک مرحله ای یارانه آن همراه با اطلاع رسانی گسترده قبلی، کمک بیشتری به اجرای موفق برنامه آزادسازی یارانه‌ها خواهد نمود. در صورتی که مردم قانع شوند که با آزادسازی یارانه آرد، وضعیت اقتصادی آنان بهبود خواهد یافت همکاری مناسبی با دولت خواهند نمود که البته این مساله مستلزم اطلاع رسانی گسترده از طریق رسانه‌های عمومی، خصوصا صدا و سیما می‌باشد. تهیه و پخش انیمیشن‌هایی که موضوع آزادسازی یارانه آرد و فواید مترتب بر آن (همچون کاهش ضایعات نان و بهبود کیفیت نان) را با مثال‌های ساده‌ای برای مردم توضیح دهند، مقاومت عمومی‌احتمالی را که می‌تواند ناشی از ناآگاهی و ترس از آینده اجرای این طرح باشد، به شدت کاهش دهد. اگر سهم ماهانه هر ایرانی از آزادسازی یارانه آرد مبلغ ۵۲۵۰ تومان باشد، دولت باید مبلغ بیشتری مثلا ۱۰۰۰۰ تومان در یکی دو ماه نخست برای این کالا در نظر بگیرد و به افراد پرداخت نماید. پرداخت این مبلغ اضافی در ماه‌های نخست اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، در واقع هزینه خرید آرامش روانی مردم و بیمه نمودن اجرای موفق مابقی برنامه آزادسازی یارانه‌ها می‌باشد. بدیهی است، موفقیت اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، مرهون یک شروع موفق است و یک شکست زودهنگام، از همان ابتدا سرنوشت تمام طرح را به مخاطره خواهد انداخت.