سیدامیر سیاح

شورای‌عالی اشتغال دیروز پس از مدت‌ها به ریاست رییس‌جمهور محترم تشکیل شد و پرداخت ۱۱ هزار میلیارد تومان را برای ایجاد بنگاه‌های جدید یا تقویت سرمایه در گردش بنگاه‌های موجود تصویب کرد و توزیع آن را به نظام بانکی سپرد. اینکه دولت محترم برای ایجاد اشتغال به توزیع بودجه‌های دولتی یا منابع بانکی میان علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری می‌پردازد، می‌تواند مفید باشد؛ اما به نظر می‌رسد برای ایجاد اشتغال، مسیر و سیاستی بسیار موثرتر وجود دارد که به اندازه کافی مورد عنایت دولت قرار نگرفته است. چنانچه دولت محترم به جای توزیع وجوه ارزان میان سرمایه‌گذاران،‌ راهبرد «بهبود فضای کسب‌و‌کار» را برگزیند، نه تنها زمینه را برای حضور سرمایه‌گذاران جدید مهیا می‌کند، بلکه فشار نسبتا شدید موجود بر تولیدکنندگان فعلی هم کاهش می‌یابد.منظور از «فضای کسب‌و‌کار»، مجموعه عواملی است که بر اداره موفق بنگاه‌ها موثرند، اما خارج از کنترل مدیران بنگاه‌ها هستند. عواملی نظیر قانون کار، کیفیت خدمات قضایی، نوسان در بازار محصول و مواد اولیه، تعداد تعطیلات و ... . مطالعات خارجی و داخلی درباره فضای کسب‌و‌کار نشان می‌دهد فضای کسب‌و‌کار در ایران در مقایسه با رقبای جهانی و منطقه‌ای کشورمان و نیز در مقایسه با وضعیت مطلوب، فاصله بسیاری دارد. گزارش ۲۰۱۰ سهولت کسب‌و‌کار بانک جهانی رتبه ایران را در میان ۱۸۳ کشور، ۱۳۷ ام تعیین کرده و نظرخواهی گروه مطالعات کسب‌و‌کار مرکز پژوهش‌های مجلس هم که طی دو ماه گذشته با همکاری اتاق‌های بازرگانی و اعضای شورای بازرگانی و تشکل‌های تولیدی سراسر کشور تهیه می‌شود، وضعیت ۲۲ عامل فضای کسب‌و‌کار در ایران را از حد مطلوب، دور نشان می‌دهد.اگر دولت محترم برای اشتغالزایی، به جای توزیع پول ارزان، به بهبود فضای کسب‌و‌کار همت گمارد، نه نیازی به بودجه‌های کلان و فشار به منابع نحیف بانکی خواهد داشت و نه با مشکل نحوه توزیع این بودجه محدود میان تقاضای نامحدود تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران مواجه خواهد شد. اگر دولت محترم استراتژی بهبود فضای کسب‌و‌کار در ایران را طراحی و اجرا کند، دیگر نیازی به تهیه و توزیع پول ارزان میان متقاضیان این وجوه (که شاید سرمایه‌گذار واقعی هم نباشند) نخواهد داشت. اگر فضای کسب‌و‌کار، امن و سالم و شاداب باشد،‌ کارآفرینان بالقوه بالفعل خواهند شد و نقدینگی سرگردان را به سوی تولید هدایت خواهند کرد.بهبود فضای کسب‌و‌کار، صرفا یک شعار زیبا و دهان‌پرکن نیست، بلکه ترمی علمی با مولفه‌هایی روشن است که راه نجات اقتصاد ایران از مشکلات موجود را در خود دارد و حل نسبی مشکل اشتغال، یکی از دستاوردهای آن است.