نگارخانه‌ها هنوز فروش آثارشان را از اکسپوی ۸۸ دریافت نکرده‌اند

۱۹۸ میلیون و پانصد هزار تومان بدهی

هر چند شرط خرید اثر در اکسپوی ۸۸ پرداخت پول نقد بود، اما با گذشت سه ماه هنوز برخی از نگارخانه‌ها مبلغ فروش آثارشان را از مرکز هنرهای تجسمی دریافت نکرده‌اند.

هر چند شرط خرید اثر در اکسپوی ۸۸ پرداخت پول نقد بود، اما با گذشت سه ماه هنوز برخی از نگارخانه‌ها مبلغ فروش آثارشان را از مرکز هنرهای تجسمی دریافت نکرده‌اند. سال گذشته هم به روال چند سال اخیر نمایشگاه خرید و فروش آثار هنری با عنوان «اکسپوی ۸۸» در خانه هنرمندان برگزار شد. هرچند اعلام شده بود برای برنامه‌ریزی بهتر و جذب مشتریان داخلی و خارجی، اکسپو در پاییز هر سال برگزار می‌شود، اکسپوی سال گذشته در بهمن و همزمان با دومین جشنواره هنرهای تجسمی برپا شد. در کنار بخش خصوصی و مردمی که به خرید آثار پرداختند، امیرعبدالحسینی دبیر اکسپوی ۸۸ از فروشی معادل ۳۲۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان در این دوره خبر داد.

وی همچنین یکی از خریداران آثار را مرکز هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی کرد: مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ‌ویژه مرکز هنرهای تجسمی این وزارتخانه در ابتدا قرار بود نهایتا تا سقف ۱۲۰ میلیون تومان خرید داشته باشد؛ اما پس از حضور شورای خرید و ارزیابی آثار و با توجه نظر حمایتی معاونت هنری و مدیرکل هنرهای تجسمی در دو مرحله مبلغ ۱۹۸ میلیون و پانصد هزار تومان اثر خریداری شد.

این خریدها در حالی صورت گرفتند که مسوولان برگزاری یکی از شروط اکسپو را پرداخت پول نقد یا قرارداد حقوقی معتبر تنها برای ارگان‌های دولتی عنوان کرده بودند. بر این اساس ارگان‌های دولتی که پرداخت هزینه خرید آثار را بر اساس قرارداد عهده دار می‌شدند، باید بعد از اتمام مسیر حقوقی ظرف یک ماه پول را می‌پرداختند.

در واقع تجربه برگزاری نخستین آرت اکسپو در مهر ماه سال ۸۳ باعث شده بود تا در اکسپوهای اخیر مسوولان تصمیم بگیرند خرید آثار را به پرداخت پول نقد یا عقد قرارداد حقوقی معتبر مشروط کنند.

با این حال به نظر می‌رسد این شرط به صورت کامل در اکسپوی ۸۸ رعایت نشده یا حداقل بخش دولتی از اجرای آن معاف بوده؛ چون با گذشت بیش از سه ماه از برگزاری این نمایشگاه مرکز هنرهای تجسمی هزینه خرید آثار را به نگارخانه‌ها نپرداخته است.

زمینه‌ساز بی‌اعتمادی

فرشاد شیرازی، مدیر نگارخانه شیرازی به عنوان یکی از نگارخانه‌هایی که مرکز هنرهای تجسمی از آن خرید کرده است، در این رابطه به خبرگزاری مهر می‌گوید: در این اکسپو چون آثار به دیوارها نصب شده بودند و حضور نگارخانه‌ها به صورت غرفه طراحی نشده بود، ما در طول برپایی نمایشگاه حضور نداشتیم و اخبار را از دبیر و دوستان دیگر جویا می‌شدیم.

وی در مورد خریدهایی که انجام شد توضیح می‌دهد: اگر خودمان حضور داشتیم، حداقل از اینکه مبلغ‌ها چه زمانی و چگونه پرداخت می‌شوند اطلاع می‌یافتیم؛ اما از اخباری که مطلع شدیم، فهمیدیم آقای شالویی، مدیر مرکز هنرهای تجسمی، بیش از ۱۰۰ میلیون تومان از اکسپو خرید کرده بود که برای حمایت بیشتر از هنرمندان و نگارخانه‌ها این خرید یک باردیگر هم تکرار شد.

شیرازی با بیان اینکه آثاری از صادق تبریزی، قربانعلی حیدری، ‌هادی جمالی و تعداد دیگری از هنرمندان از سوی مرکز هنرهای تجسمی از این نگارخانه خریداری شده؛ اما هنوز هزینه آن پرداخت نشده است، می‌افزاید: ظاهرا در اکسپوی قبلی بعد از یکی دو هفته پول آثار پرداخته شده است؛ ولی هنوز من و تعداد دیگری از نگارخانه‌داران مبلغ خرید کارها را دریافت نکرده‌ایم و از گوشه و کنار شنیده می‌شود که بودجه پرداخت این مبلغ فعلا وجود ندارد.

ما نیز از سوی هنرمندان تحت فشار هستیم و به همین دلیل ماجرا را پیگیری می‌کنیم. برپایی اکسپوها خوب و مناسب است؛ به این شرط که به صورت منسجم و منظم برگزار شوند. نگارخانه‌ها در قبال برخی از هنرمندان که آثارشان را در اختیار آنها قرار داده‌‌اند تا در اکسپو به فروش برسد، تعهد دارند و زمانی که پرداخت مبالغ به این صورت انجام شود ممکن است یک نوع بی‌اعتمادی به وجود بیاید.

فرهنگ بصری بالایی نداریم

با این حال تجربه پرداخت نشدن هزینه خرید آثار تنها به این دوره مربوط نمی‌شود. در واقع از بار اولی که اکسپوها برگزار شدند هنرمندان و نگارخانه‌داران چنین مساله‌ای را تجربه کردند.

مهر گزارش داده است؛ نخستین اکسپوی هنری هفتم مهر ماه ۱۳۸۳ فعالیت خود را با حضور ۷۸ نگارخانه، ۷۵۰ هنرمند و حدود ۳ هزار تابلوى بازبینى شده آغاز کرد و نمایندگانی از نهادهای گوناگون دولتی برای خرید آثار هنری اعزام شدند. در این میان وزارت صنایع و معادن در نخستین روزها ۵۰۰ میلیون تومان خرید کرد؛ اما بعدا از پرداخت این مبلغ سرباز زد و آثار را به نگارخانه‌داران بازگرداند.

به همین دلیل هم بود که مسوولان برای جلوگیری از بازگرداندن آثار در دومین دوره این رویداد، پرداخت نقد و انعقاد قرارداد معتبر حقوقی را از شروط خرید آثار اعلام کردند؛ گرچه ظاهرا این شرط نیز نتوانست چنان که شایسته است، پرداخت مبلغ آثار را در زمان برپایی اکسپو تضمین کند.

فرهاد آذرین، مدیر نگارخانه آبتین نیز با اشاره به اینکه دو اثر به مبلغ سه میلیون تومان از سوی مرکز هنرهای تجسمی از این نگارخانه خریداری شده است، می‌گوید: با اینکه هنوز مبلغی که توافق شده به ما پرداخت نشده، اما شنیده‌ایم به زمان بیشتری برای دریافت پول نیاز است؛ ولی به معنای این نیست که مرکز هنرهای تجسمی نمی‌خواهد هزینه خرید آثار را بپردازد. وی همچنین درباره برگزاری اکسپوها توضیح می‌دهد: انتظار از اکسپو بیشتر است به این خاطر که هدف چنین نمایشگاه‌هایی جلب مخاطبان غیرخصوصی، نهادها و موسسات دولتی و نیمه دولتی است که توان خرید بیشتری دارند. متاسفانه این اتفاق هنوز در کشور ما روی نداده است. حتی اکسپوی سال ۸۳ هم که گفته می‌شد موفق بوده است، چندان مورد توجه قرار نگرفت و با اینکه در ابتدا گفتند تعدادی از وزارتخانه‌ها خریدهایی انجام داده‌‌اند؛ اما بعدا شاهد بازگشت آثار بودیم.

وی در تشریح دلیل این امر می‌گوید: اصولا ما ملتی هستیم که فرهنگ بصری خیلی بالایی نداریم. چشم و سلیقه ما برای لذت بردن از اثر هنری تربیت نشده است. بیشتر خریداران آثار وحشت دارند؛ چون می‌ترسند اگر روزی به هر دلیلی حسابرسی انجام شود، شاید این شبهه پیش بیاید که اغفال شده‌‌اند و مسوولیت خرید و قیمتی که ارائه شده است بر گردن آنها بیفتد. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که قیمت یک مترمربع مواد ساختمانی از قیمت یک اثر هنری خوب و با کیفیت بیشتر است؛ ولی کسی نمی‌ترسد که قیمت این مواد را هر چقدر هم که گران باشد بپردازد؛ اما در کشور ما مردم می‌ترسند برای اثر هنری پول بدهند؛ چون می‌ترسند ممکن است ارزش کمتری داشته باشد.

آذرین در پایان یادآوری می‌کند که هنوز اطمینان موسسات دولتی نسبت به خرید آثار هنری جلب نشده است.