خصوصی‌سازی با افزایش نظارت‌ها!

بیشتر از دو ماه از انتصاب حمید شاه‌آبادی به عنوان معاونت هنری ارشاد می‌گذرد و تدابیر و اقدامات معاون هنری جدید وزیر ارشاد کم‌کم عیان می‌شود. یکی از مباحثی که در بیشتر صحبت‌های شاه‌آبادی به گوش می‌رسید، خصوصی‌سازی در هنر و به خصوص در تئاتر است و اینکه گروه‌های تئاتری باید به سمت خصوصی شدن پیش بروند؛ اما خصوصی شدن در نظر مسوولان مرکز هنرهای نمایشی به معنای استقلال گروه‌های نمایشی نیست، بلکه بیشتر هدف قطع کمک‌های مالی و یارانه‌ای دولت است. بنابراین گروه‌ها با همان میزان نظارت و دخالت دولت در محتوا از کمک‌های دولتی محروم می‌شوند و باید از طریق گیشه امورات خود را بگذرانند.

حسین پارسایی در گفت‌وگویی با خبرآنلاین اعلام کرده بود که این نظارت به خاطر جلوگیری از پایین آمدن سطح آثار نمایشی و به ابتذال کشیده شدن آن‌ها ادامه خواهد داشت. اما بسیاری از کارگردانان تئاتر معتقدند خصوصی شدن زمانی معنا پیدا می‌کند که گروه از همه نظر استقلال داشته باشد؛ در انتخاب نمایشنامه، در انتخاب نوع بازی‌ها و فضای نمایشی آنقدر متعدد و متنوع باشد که دستشان برای انتخاب جای نمایش هم باز باشد یا هر گروه برای خود سالن نمایش مجزا داشته باشد. در آن صورت است که به خصوصی شدن تئاتر در ایران می‌شود امیدوار بود.

از اولین گام‌ها برای خصوصی‌سازی نسبتا اجباری در تئاتر خبری است که به تازگی منتشر شده است. محمد حیدری، مدیر مجموعه تئاتر شهر گفته است: «امسال تمام گروه‌های نمایشی برای اجرا در مجموعه تئاتر ‌شهر موظف هستند تا ۳۰ درصد از مبلغ قرار‌داد خود را از طریق گیشه تامین کنند.»حیدری بودجه سال گذشته تئاتر شهر را حدود دو میلیارد تومان اعلام کرده و افزوده است: «این رقم در قیاس با قبل در سال جدید تغییری نکرده است.»

بنابراین گروه‌های نمایشی که تا سال گذشته با قراردادهای صددرصدی از مرکز هنرهای نمایشی دستمزد دریافت می‌کردند، حالا باید ۳۰ درصد هزینه‌هایشان را از گیشه تامین کنند.این در حالی است که در بیشتر کشورهای پیشرفته تئاتر توسط دولت حمایت می‌شود. بابک محمدی کارگردان تئاتر که بیشتر آثارش را در مراکز فرهنگی مثل فرهنگسراها اجرا می‌کند، معتقد است: تئاتر ما لرزان و تقریبا از بین رفته است. او به خبرآنلاین می‌گوید: «وقتی کارگردانان ما در سال فقط یکی، دوکار برای اجرا دارند، بازیگران ما بیشتر سال را بیکار هستند و نویسندگان نمی‌نویسند، نمی‌توانیم به خصوصی شدن تئاتر امیدوار باشیم.»به نظر او تئاتر ما به سرمایه‌گذاری فرهنگی و مالی نیاز دارد و خصوصی کردن تئاتر، یعنی از بین بردن آن. محمدی می‌گوید: «خصوصی شدن تئاتر در کشورهای جهان سوم، یعنی رسیدن به همین تئاترهای آزاد و لاله‌زاری. ما اگر مدیریت فرهنگی خوبی داشته باشیم، می‌توانیم با بودجه‌ای که دولت در اختیارمان قرار می‌دهد، کارهای خوبی ارائه دهیم. خصوصی‌سازی زمانی خوب است که گروه‌ها به استقلال کامل برسند نه اینکه فقط از نظر مالی از حمایت‌های دولت محروم شوند.»اما اصغر همت، بازیگر تئاتر و عضو سابق هیات‌مدیره خانه تئاتر به این ماجرا از دو وجه نگاه می‌کند: «می‌شود این طور برداشت کرد که این‌ها می‌خواهند به این بهانه گروه‌های نمایشی آثاری ارائه کنند که با استقبال مردم مواجه شوند. این باعث می‌شود افراد به سراغ موضوعات و عواملی بروند که مخاطب جذب کند.» او ادامه می‌دهد: «در این صورت استقلال کارگردان برای ارائه آثار فاخر و فرهنگی و هنری از بین می‌رود؛ چون مردم ما تئاتر بین نیستند و برای جذبشان به سمت سالن‌های نمایش باید به تئاترهای آزاد و لاله‌زاری نزدیک شویم و این برای تئاتر ما خطرناک است. برای ممانعت از چنین خطری باید عاقبت‌اندیشی شود.»همت نگاه دیگری هم به این خبر دارد. او در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: «مسوولینی که این مصوبه را تعیین و تصویب کردند، باید توضیح بدهند مگر صددرصد بودجه‌ای که در اختیار گروه‌ها قرار می‌دادند، چقدر بود و مگر کفاف مخارج گروه‌ها را می‌داد که الان ۳۰ درصد آن را هم حذف کرده‌اند. من قبلا هم به وزیر ارشاد گفته بودم؛ کل بودجه تئاتر تهران به اندازه یک‌پنجم پولی نیست که برای یک تیم فوتبال اختصاص می‌دهند. این انصاف نیست که همین را هم کم کنید. اگر پایه بودجه تئاتر را افزایش داده بودند، کم کردن ۳۰ درصد آن منطقی بود؛ ولی حالا که قرار است دستمزدها به اندازه قبل باشد کم کردن این مبلغ منصفانه نیست.»