حیرت رابرت بلای از موسیقی محمد رضا لطفی

نگاه سوم- در ویژه برنامه‌ای با عنوان «مکتب میرزا عبدالله» سال‌روز تولد ۶۳ سالگی محمدرضا لطفی نوازنده چیره‌دست سه‌تار و تار ایران گرامی داشته شد.

به گزارش روابط عمومی «رادیو فرهنگ» محمدرضا لطفی که در ۱۷‌دی‌ماه سال ۱۳۲۵ در شهر گرگان متولد شده است و در این برنامه که از رادیو فرهنگ پخش می‌شد، به‌دلیل سفرش به گرگان نتوانسته بود حضور یابد، در مصاحبه‌ای که در روزهای پیشین ضبط شده بود، گفت: نمی‌دانم چه زمانی عاشق موسیقی شدم. من در موسیقی سقوط کردم، اما زمانش در خاطرم نیست. شاید از چهارسالگی جوانه عشق آن در من زده شده باشد و به نوعی موسیقی تمام وجود مرا فراگرفته است و احساس کردم که چیزی جز موسیقی مرا آرام نمی‌کند.

این هنرمند ادامه داد: در دوران کودکی‌ام بی‌اختیار موسیقی‌هایی را می‌شنیدم که به‌صورت ذاتی اصیل و خوب بود و شنیدن موسیقی خوب در پیش از سال‌هایی که برای اولین بار کار را در دست گرفتم، بسیار خوب بود و شاید حدود ۱۰ سال طول کشید.

محمدرضا لطفی یادآور شد: تا ۱۸ سالگی در گرگان زندگی‌ کرده‌ام. برادرم تار می‌نواخت و پدر‌ومادرم عاشق موسیقی بودند، سپس به تهران آمدم و به دنبال موسیقی رفتم و پس از آن شاگرد اساتیدی چون شهبازی و دوامی بودم.

وی اذعان داشت: برای یادگیری موسیقی بسیار کنجکاو بودم و تلاش می‌کردم آن را یاد بگیرم و برای من یک جذبه بود. وقتی یک ملودی را یاد می‌گرفتم، من را به یک حالت معنوی درونی می‌برد و این لذت مدام از این می‌ ناب، ادامه داشت و هیچ وقت فکر نکردم که موسیقیدان نیستم و اگر باز هم به دنیا بیایم همین راهی را انتخاب می‌کنم که تاکنون رفته‌ام و از مسیر زندگی‌ام راضی هستم.

محمدرضا لطفی در بخش دیگری از سخنانش گفت: من ۲۴ سال در غرب زندگی کرده‌ام و آنجا فعالیت موسیقی داشتم، اما دیدم که ایران و جوانانش احتیاج بیشتری به آموزش موسیقی دارند و اگر در کشورم بتوانم خدمتگزار باشم، به آنها کمک کرده‌ام.

بنابراین تصمیم گرفتم به ایران باز گردم، به‌علاوه من این شانس را داشتم که با چند استاد بارز موسیقی کار کنم و تجربیاتم را از طریق انتقال شفاهی منتقل کنم و این تعهد من را وا داشت که به کشورم باز گردم.

در ادامه ژاله صادقیان که اجرای این برنامه را برعهده داشت، گفت: «رابرت بلای*» درباره محمدرضا لطفی می‌گوید: اولین واکنش من بعد از شنیدن موسیقی لطفی حیرت بود. او اغلب با چند نت ساده آغاز می‌کند و راهی را می‌گشاید که به اعتمادی مفرد در درون منتهی می‌شود و اشک را در مخاطب به وجود می‌آورد.

آرش فرهنگ‌فر، فرزند ناصر فرهنگ‌فر، از دوستان محمدرضا لطفی در یک ارتباط تلفنی با این ویژه برنامه گفت: در مورد هنر استاد لطفی نیازی نیست که من صحبتی کنم، چون برهر کس واضح است و کاش پدرم زنده بود و خودش درباره خاطراتش با وی صحبت می‌کرد.

رضا موسوی‌زاده، سرپرست گروه «فاخته» و عضو کانون نوازندگان موسیقی سنتی که در این برنامه حضور یافته بود، گفت: بحث در مورد استاد لطفی دشوار است، چون شخصیت‌ او مبسوط است و باید ابعاد کارهای او را در عرصه فعالیت او نگاه کنیم. چون نوازندگی تنها یکی از کارهایی بوده که وی انجام داده است. سرپرستی گروه، انجام فعالیت‌های مطالعاتی و تاریخی، نگرش تاریخی او به موسیقی و ... بسیار قابل توجه است. استاد لطفی در تمام مسیر مطالعه‌ تاریخی موسیقی بر ردیف‌ها و کنه موسیقی ایرانی پرداخته است و به نحوی گویای تاریخ موسیقی ایرانی هستند.

فریدون احتشامی هنرمند موسیقی هم که در این برنامه حاضر بود، گفت: استاد لطفی سه نسل از موسیقی ایران را پشت سر گذاشته است. او تاثیراتی بر هنر موسیقی ایران گذاشته که بسیار قابل توجه است و نوع اجرای ردیف او بسیار دلنشین است. به‌شکلی که یادم می‌آید استاد حبیب‌الله صالحی به ما می‌گفتند اگر می‌خواهید ردیف میرزا عبدالله را زیبا بشنوید، به ساز لطفی گوش کنید؛ چون او بسیار زیبا می‌نواخت و ما نیز تاکنون به آن زیبایی نشنیده‌ بودیم.

مهرداد دلنوازی نوازنده تار نیز در تماسی تلفنی با این ویژه برنامه گفت: من سعادت نداشتم خیلی مستقیم در خدمت استاد لطفی باشم؛ اما استاد لطفی هر نوع ردیفی را که بنوازند، به دل همه خواهد نشست و این یکی از ویژگی‌های اوست.

وی افزود: من شاگرد هنرستان موسیقی بودم که محمدرضا لطفی برای تعلیم در کلاس‌های استاد شهنازی شرکت می‌کردند و نحوه نواختن و شیوه نوازندگی او بسیار متفاوت بود.

بیژن بیژنی آهنگساز هم در یک ارتباط تلفنی با این ویژه برنامه زاد‌روز محمدرضا لطفی را تبریک گفت‌ و بیان کرد: یکی از کارهای درخشان استاد لطفی گردآوری ارکستر بانوان و آقایان است و فعالیت‌های این دو گروه بسیار قابل اعتنا است و آینده درخشانی را برای این دو گروه آرزو می‌کنم. به‌علاوه استاد لطفی با استاد محمدرضا شجریان شاهکارهای بسیاری را انجام داده‌اند که هیچ کدام

تکرار‌شدنی نیست. هادی منتظری نیز در یک ارتباط تلفنی با این ویژه برنامه گفت: من هرچه دارم از محبت‌های این مرد بزرگ است و فعالیت‌ها و شخصیت هنری ایشان آنقدر ارزشمند است که نیازی به بیان من نیست. تولدش مبارک.

در پایان این برنامه نیز قطعه‌ای که توسط علیرضا امینی برای تولد استاد لطفی سروده شده بود، همراه با تنبک رضا موسوی‌زاده و همراهی تار فریدون احتشامی و آواز علی چراغی‌زاده اجرا شد.

در ابتدای برنامه عنوان شد که قرار است با شهرام ناظری نیز ارتباط تلفنی برقرار شود که این اتفاق تا پایان برنامه نیفتاد.

* رابرت بلای، شاعر مدرن آمریکایی است که علاقه خاصی به فرهنگ و هنر شرق و به‌خصوص اشعار مولانا دارد.