علی دادپی

منبع: وبلاگ اقتصاد خرد، بازار، خانوار *

بحث لایحه هدفمند کردن رایانه‌ها دارد باعث یک بحث جدی درباره مسائل و سیاست‌های اقتصادی می‌شود که همه اقشار دارند متوجه اهمیت آن می‌شوند. این یک فرصت طلایی است برای آموزش جامعه درباره علم اقتصاد. جلسه‌ای که درباره ابعاد لایحه هدفمند کردن رایانه‌ها در دانشگاه علامه طباطبایی با حضور دکتر پژویان برگزار شده است آغاز خوبی برای ایجاد چنین مباحثه‌ای در جامعه است. اینکه دکتر پژویان گفته‌اند باید به تحول اقتصادی به چشم یک بسته نگاه کرد که این لایحه یکی از اجزای آن است، حرف کاملا درستی است. این لایحه بدون گسترش بخش خصوصی و رقابتی کردن بازار و شبکه توزیع کاری نمی‌تواند انجام دهد. با این‌حال همانطور که لایحه بخشی از طرح و بسته تحول اقتصادی است، تبعات آن هم محدود به یک بخش نخواهد بود و به‌نظر می‌رسد درباره این تبعات است که یک طرف بی‌اندازه نگران و طرف دیگر بی‌اندازه خوش‌بین است. به عنوان نمونه ایشان در پاسخ به سوالی درباره صنایع بخش خصوصی و شوک حاصل از این لایحه گفته‌اند که امیدوارند صنایع خصوصی در کوتاهترین زمان ممکن قادر به تطبیق خود باشند و اگر هم نباشند، چون عمر مفیدشان به سر رسیده است با صنایع جدید جایگزین می‌شوند.

نکته اول اینجا است که سرعت تطبیق با شرایط جدید تنها وابسته به صنایع بخش خصوصی نیست. این گروه در هر قدم با دیوانسالاری دولتی سر و کار دارند که چندان اهل «تسریع امور»نیستند. تطبیق با شرایط جدید به سرمایه‌گذاری و دسترسی به ماشین‌آلات و تکنولوژی‌های جدید دارد. از این نقطه‌نظر تسهیل واردات تجهیزات و ماشین‌آلات و لغو مقررات دست و پاگیر دولتی مربوطه برای طول مدت اجرای این لایحه سیاست مناسبی به نظر می‌رسد. نکته دوم درباره ایجاد صنایع جدید است. می‌دانیم که دولت و شرکت‌های شبه دولتی سهم اصلی را در صنایع کشور دارند. حالا اگر به‌واسطه اجرای شتابزده این لایحه صنایع خصوصی که نه در ردیف اول دریافت کنندگان تسهیلات و وام‌های دولتی هستند و نه محبوب دیوان‌سالاران مجبور به تعطیلی شوند، آیا عقلانی نیست که فرض کنیم این دولت و شرکت‌های شبه دولتی خواهند بود که صنایع جدید را ایجاد خواهند کرد؟

فراموش نکنیم هدف چنین لوایحی معمولا خاتمه دادن به اقتصاد دولتی و انحصارهای دولتی و تشویق رقابت اقتصادی است. با این حال به نظر می‌رسد نحوه کنونی اجرای این لایحه می‌تواند کوچک‌تر شدن بخش خصوصی و گسترش بخش دولتی و تحکیم انحصارات دولتی را در پی داشته باشد. نکته‌ای که دکتر پژویان هم نمی‌تواند از آن غافل باشد. درست است که نظارت دقیق مجلس می‌تواند مانع استفاده از این لایحه برای حامی‌پروری و محدود کردن بخش خصوصی شود. اما مجلس از این نظارت دقیق به تقاضای دولت صرفنظر کرده است. در چنین شرایطی این لایحه دیگر بخش موثری از طرح تحول اقتصادی کشور نیست.

http://microeconomics.wordpress.com