دنیای اقتصاد - تصمیم جدید دولت درخصوص بزرگ‌ترین پروژه خود برای بازار مسکن، این سوال را پدید آورده است که آیا این تصمیم که به منزله یک شوک به مسکن مهر تلقی می‌شود، باعث تسریع در این پروژه خواهد شد یا اینکه آن را با مشکلات متفاوتی روبه‌رو خواهد کرد؟ اگرچه به نظر می‌رسد که تصمیم جدید برپایه آسیب‌شناسی دقیقی از موضوع اتخاذ شده است، اما اینکه راه‌حل در نظر گرفته شده می‌تواند معضلات موجود را از میان بردارد، محل تردید است. کارشناسان اعتقاد دارند که علت زمین‌گیر شدن پروژه مسکن مهر ریشه در عدم‌تخصص تعاونی‌های تشکیل‌شده دارد که عملا هیچ راهکاری برای توانمندسازی آنها یا ایجاد اتصال بین تعاونی‌ها و نهاد تخصصی انبوه‌سازی در دستور کار قرار نگرفت که نتیجه طبیعی آن تصمیم‌ برای کنار گذاشتن تعاونی‌ها بود.صاحب‌نظران حوزه مسکن اعتقاد دارند که چنانچه طرف حساب دولت در پروژه مهر به جای تعاونی‌ها، انبوه‌سازان بودند، تاکنون نتایج بهتری عاید شده بود.

دنیای اقتصاد، فرید قدیری- دو سال ناکامی در مسکن مهر باعث شده تا ترکیب جدید شورای عالی مسکن به فکر یک خانه‌تکانی اساسی در مسیر بزرگ‌ترین پروژه ملی باشد تا بلکه عاملان تاخیر و کندی در این طرح شناسایی و حذف شوند.

با تصمیم جدید شورای عالی مسکن دو راه بیشتر برای صاحب‌خانه شدن گروه‌های کم‌درآمد از طریق مسکن مهر باقی نمانده است.

راه اول خروج اعضا از تعاونی‌ها و مراجعه چند نفری برای دریافت زمین و مجوز ساخت است. در واقع تعاونی‌های مسکن که در سال ۸۶ از یک سو محور هماهنگی و اجرای طرح مسکن مهر و از سوی دیگر همه امید دولت برای به سامان رسیدن این طرح بودند، اکنون در مرکز خانه‌تکانی قرار گرفته‌اند. مسوولان مسکن مهر تصویب کرده‌اند که از این به بعد زمین‌های ۹۹ ساله فقط به گروه‌های ۳ تا ۵ نفر تحویل شود و از فعالیت تعاونی‌هایی که هنوز پروانه ساخت دریافت نکرده‌اند، جلوگیری شود تا اعضای درون آنها به گروه‌های کوچک‌تر تقسیم شوند.

راه دوم که به نظر می‌رسد تحقق آن بستگی به توانایی دولت در اجرای مصوبه جدید خود دارد، در خرید واحدهای نوساز رسوب شده در بازار مسکن توسط متقاضیان مسکن مهر خلاصه می‌شود. در این راستا وزارت مسکن با تبدیل زمین‌ این واحدها به اجاره ۹۹ ساله و پرداخت ۱۵‌میلیون‌تومان وام بانکی، گروه‌های کم‌درآمد را کمک خواهد کرد تا در داخل شهرها صاحب‌خانه شوند. در این شیوه انبوه‌سازان نیز با فروش واحدهای رسوبی و دریافت زمین در منطقه‌ای دیگر منتفع می‌شوند و سرمایه مالی برای خروج از رکود ساخت و ساز را پیدا می‌کنند.

ابهامات خانه‌تکانی

در خانه‌تکانی جدید، آنچه برای آینده طرح مسکن مهر در نظر گرفته شده، اگرچه با نیت ساماندهی طرح است، اما محتوایش با ابهاماتی روبه‌رواست.

مهمترین ابهام پیش‌رو، دلیل حذف تعاونی‌ها و میزان استقبال اعضا از ورود به یکی از دو راه جدید است.

مدیر عامل اتحادیه مسکن مهر استان تهران در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد پیش‌بینی کرد: در صورت تبدیل تعاونی‌ها به گروه‌های کوچکتر، بیش از ۹۰‌درصد از متقاضیان انصراف خواهند داد.وی همچنین گفت: سازمان‌ها و ادارات مسوول در حوزه مسکن مهر عامل اصلی تاخیر در تحویل زمین به شرکت‌های تعاونی هستند؛ اما جالب این است که مسوولین محترم وزارت مسکن عامل تاخیر را سوء مدیریت شرکت‌های تعاونی ذکر کرده‌اند که البته این مدعا عاری از حقیقت است. در استان تهران، عمده تعاونی‌های مسکن مهر ماه‌ها بود منتظر دریافت زمین ۹۹ ساله بودند و مسوولان با این توجیه که کار آماده‌سازی زمین‌ها زمان‌بر است، تعاونی‌ها را منتظر گذاشتند، اما حالا که کار به مرحله دریافت پروانه ساخت رسیده، قرار است تعاونی‌ها منحل شوند.

سجاد حاجی علیانی در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد افزود: اگر قرار به تغییر مدیریت طرح مسکن مهر باشد، سازمان مسکن و شهرسازی باید حذف شود نه شرکت‌های تعاونی.

وی تصریح کرد: سازمان مسکن و شهرسازی باید مشخص کند به چند تعاونی مسکن مهر زمین تحویل داده است که آنان به واسطه سوء مدیریت نتوانسته باشند شروع به ساخت نمایند؟وی افزود: سازمان مسکن و شهرسازی پس از گذشت ۲ سال از طرح مسکن مهر شروع به واگذاری زمین به اتحادیه‌ها و شرکت‌های خدمات پشتیبانی جهت آماده‌سازی کرده است که به عنوان مثال زمین‌های پاکدشت به تازگی تحویل داده شده است و بلافاصله توسط اتحادیه عملیات آماده‌سازی شروع شده و سرعت آن بسیار مناسب بوده است و در شهر جدید هشتگرد زمین کمتر از یکسال است که به شرکت خدمات - پشتیبانی تحویل داده شده و در چند ماه آینده زمین به شرکت‌های تعاونی جهت ساخت و ساز تحویل می‌شود.

۳ تا ۵ نفر به صلاح است؟

خانه‌تکانی به دو شیوه، در مسکن مهر تصویب شده و امکان جلوگیری از اجرای آن عملا وجود ندارد. اما دو سناریو می‌توان برای موفقت‌آمیز بودن تشکیل گروه‌های کوچک ۳ تا ۵ نفره تصور کرد. در حالت اول این احتمال وجود دارد که اعضای هم فکر و دارای توان مالی مشابه از داخل تعاونی‌ها بیرون آمده و در قالب گروه‌های جدید اما کوچک به سازمان مسکن استان‌ها مراجعه کرده و زمین را برای ساخت تحویل بگیرند.

اگر این اتفاق بیفتد، مسکن مهر در کمترین زمان ممکن و با کمترین هزینه ساخته خواهد شد.اما چنانچه سازمان مسکن استان‌ها آمادگی واگذاری زمین به شکل جدید را نداشته باشند و از سوی دیگر صبر اعضای تعاونی‌ها به نهایت رسیده باشد، در این صورت احتمال ریزش در طرح وجود دارد و ممکن است تعداد انصراف دهندگان از مسکن مهر افزایش چشمگیری پیدا کند.

استقبال از خرید واحدهای رسوبی حتمی است

ناظران مسکن مهر استقبال متقاضیان از خرید واحدهای نوساز فروش نرفته در بازار مسکن را حتمی می‌دانند. ضمن اینکه انبوه‌سازان نیز برای رهایی از واحدهای رسوب شده در بازار لحظه شماری می‌کنند. بنابراین در صورت توافق بین دولت و انبوه‌سازان پیش‌بینی می‌شود راه دومی که شورای عالی مسکن برای آینده مسکن مهر در نظر گرفته،‌بیشتر از راه اول قابل هدایت و حرکت باشد.