تصویب خانه‌تکانی یارانه‌ای
وزیر اقتصاد در حال دفاع از لایحه هدفمند‌کردن یارانه‌ها- عکس: دنیای اقتصاد، حمید جانی‌پور
افزایش قیمت انرژی و تقسیم عواید آن بین نیمی از ایرانیان اساس این طرح است.

188 نماینده به کلیات لایحه یارانه نقدی رای دادند
تصویب خانه‌تکانی یارانه‌ای
مجلس امروز در دو نوبت صبح و عصر تکلیف آزادسازی قیمت‌ها را تعیین می‌کند
براساس این لایحه قیمت انرژی آزاد می‌شود و به پنج دهک جامعه یارانه نقدی تعلق می‌گیرد
دنیای اقتصاد- مرجان توحیدی: کلیات لایحه هدفمند شدن یارانه‌ها روز گذشته در سکوت چهره‌های اقتصادی شاخص مجلس و نظر مساعد لاریجانی و لابی‌گری‌های گسترده باهنر با 188 رای موافق از مجموع 241 نماینده حاضر به تصویب نمایندگان مجلس رسید. اعلام خطر برای فقرا و تغییر نام لایحه از هدفمند شدن یارانه‌ها به افزایش قیمت‌ها و افزایش 20‌درصدی قیمت‌ها و نقدینگی و تورم از جمله ایرادات مخالفان به تصویب کلیات بود.
با این حال موافقان تاکید داشتند که هم اکنون ۷۰‌درصد یارانه‌ها به ۳۰‌درصد مرفه جامعه تعلق می‌گیرد و باید با عادلانه توزیع کردن یارانه‌ها در مصرف انرژی هم صرفه‌جویی کرد. موافقان از جمله وزیر اقتصاد همچنین بر این عقیده بودند که این لایحه نه تنها تورم‌زا نیست بلکه ریشه تورم را هم می‌خشکاند و با کنترل برداشت از حساب ذخیره سبب کنترل نقدینگی و تورم می‌شود. نگاهی به متن نهایی لایحه یارانه‌ها نشان می‌دهد که افزایش قیمت حامل‌های انرژی از جمله قیمت بنزین، گاز، آب و برق و گازوئیل و همچنین تقسیم یارانه نقدی میان پنج دهک جامعه اساس این طرح است. براساس این طرح قیمت حامل‌های انرژی در طول اجرای برنامه پنجم توسعه افزایش می‌یابد و قیمت حامل‌های انرژی به قیمت پایه خلیج‌فارس خواهد رسید.
گزارش کمیسیون ویژه
موافقان و مخالفان لایحه که روز گذشته با رای نمایندگان هر کدام به ۶ نفر افزایش پیدا کرده بودند، روز گذشته با سخنان نادر قاضی‌پور به عنوان مخالف سخنان خود را آغاز کردند. اما کاظم دلخوش، مخبر کمیسیون ویژه بررسی طرح تحول در توضیح لایحه اظهار داشت: در کمیسیون ویژه حساسیت‌ها نسبت به این لایحه کاهش داده شده و شیب افزایش قیمت حامل‌های انرژی متعادل شده است.
سیدکاظم دلخوش در ارائه گزارش از لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها اظهار کرد: در 53 جلسه و 136 ساعت کاری با حضور نمایندگان دولت و صاحب‌نظران و کارشناسان، این لایحه در کمیسیون ویژه مجلس مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها نیاز به دو سوم رای نمایندگان دارد، ابراز امیدواری کرد که نمایندگان توجه لازم را برای ارائه رای به این لایحه داشته باشند.
سخنگوی کمیسیون ویژه طرح تحول اقتصادی مجلس، ضمن تقدیر از کمیسیون‌های دیگر مجلس که در بررسی لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها سهیم بودند، اظهار کرد: آنچه در لایحه دولت آمده بود، نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی را بین نمایندگان ایجاد کرده بود که در قالب پیشنهادهای اصلاحی، اصلاحاتی از سوی نمایندگان در کمیسیون ویژه مورد بررسی قرار گرفت.
وی به ایجاد تغییراتی در لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها در کمیسیون ویژه مجلس اشاره کرد و با بیان اینکه کمیسیون ویژه حساسیت‌ها را کاهش داده و شیب افزایش قیمت حامل‌های انرژی را متعادل کرد، اظهار کرد: بررسی‌ها در این کمیسیون کارشناسی بوده و اگر تغییراتی در آن ایجاد شود ممکن است مشکلاتی را به وجود آورد.
نماینده صومعه‌سرا خاطرنشان کرد: اگر به لزوم ساماندهی استفاده از منابع توجه نشود، قطعا کشور در آینده دچار مشکل می‌شود و سرمایه‌های ملی از دست خواهند رفت و آیندگان ما را نخواهند بخشید.
دلخوش ضمن تشکر و تقدیر از دولت به خاطر جرات ویژه‌اش نسبت به اجرای این طرح، گفت: ۷۰‌درصد یارانه‌های کشور به ۳۰‌درصد افراد مرفه جامعه داده می‌شود که این روند باید اصلاح شود تا منابع و ثروت‌ها و درآمد ملی کشور صرف امور بیهوده نشود.
سخنگوی کمیسیون ویژه طرح تحول اقتصادی مجلس، در ادامه با بیان اینکه مصرف انرژی در ایران برابر مصرف انرژی در چین است که بیش از یک‌میلیارد نفر جمعیت دارد، یادآور شد: باید اصلاح ساختارها صورت‌گیرد و همه منابع از آب گرفته تا انرژی به درستی استفاده شود.
وی توزیع بهینه منابع، عدالت در توزیع کالا و خدمات، هماهنگی بخش خصوصی و تعاونی‌ها، بهینه‌سازی مصرف و مدیریت در کشور و ایجاد زمینه حضور بخش خصوصی را به عنوان مهمترین بخش‌های لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها برشمرد.
وی ادامه داد: ما در تصویب این لایحه این اجازه را به دولت نداده‌ایم که با شیب مدنظر خود به افزایش قیمت حامل‌های انرژی بپردازد و ما شیب افزایش 20‌درصد قیمت‌ها را مصوب کرده‌ایم و مقرر شد که پنج دهک پایین جامعه از یارانه‌های نقدی و غیرنقدی استفاده کنند.
دلخوش با بیان اینکه ممکن است اجرای این طرح به افزایش درآمدها و افزایش هزینه‌ها منجر شود، از مردم خواست تا در اجرای لایحه همکاری متقابلی با حاکمیت داشته باشند.
نادران: چاره دیگری نداریم
نماینده تهران در مجلس گفت: کشور از سال‌های گذشته در مسیر اصلاح ساختارهای اقتصادی قرار گرفته است.
الیاس نادران که به عنوان موافق طرح هدفمند کردن یارانه‌ها در صحن علنی مجلس سخن می‌گفت، اظهار داشت: آنچه که در این مطلب فوق‌العاده مهم است و باید به آن توجه داشته باشیم این است که کشور از سال‌های گذشته در مسیر اصلاح ساختارهای اقتصادی قرار گرفته و اراده نظام بر این است که شرایط عدم تعادل‌هایی که در اقتصاد ملی وجود داشته و به شرایط ساختاری تبدیل شده و متاسفانه آثار و عوارض تورمی‌مزمن و آثار بیکاری دو رقمی‌و سایر عوارض را در اقتصاد ملی ایجاد کرده، باید حل و فصل شود.
نادران ادامه داد: آنچه که به عنوان قانون سیاست اصل ۴۴ ابلاغ و بنا شد که عملیاتی شود، در این قسمت شکل گرفت برای اینکه این قانون عملیاتی‌تر و انجام آن ممکن شود و ما بتوانیم علائم درستی را به فعالان اقتصادی و سرمایه‌داران در کشور بدهیم؛ لازمه این کار این است که در بازار کالا به‌خصوص در بازارهای انرژی و فعالیت کالاهای اساسی قیمت‌ها، قیمت‌های واقعی باشد و علائم درستی را به بازار بدهند و به این‌ترتیب گردش مالی بنگاه‌های اقتصادی، گردش صحیحی باشد.
برای این کار هم آنهایی که در کشور می‌خواهند پالایشگاه ایجاد کنند و هم آنها که می‌خواهند در کشور فعالیت‌های مختلفی در زمینه نفت و فرآورده‌های نفتی داشته باشند، هم آنهایی‌ که می‌خواهند در امر تولید صنایع پایین دست نفت و گاز فعالیت کنند لازم است که هم ورودی و خروجی صنایع آنها با قیمت‌های رقابتی تعیین شود.
محجوب: برای فقرا اعلام خطر می‌کنم
علیرضا محجوب در مخالفت با لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها ابراز داشت: عنوان افزایش قیمت‌ها باید به جای عنوان لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها مطرح شود.
این نماینده تهران که به عنوان نماینده مخالف لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها سخن می‌گفت، در تشریح عوارض تصویب این لایحه گفت: با تصویب این لایحه بازگشت قیمت نفت و حامل‌های انرژی را به قیمت‌های بین‌المللی تصویب می‌کنیم؛ در حالی که قیمت حامل‌های انرژی براساس ارزش پول ملی تصویب شده است. این نماینده مخالف با تاکید بر این که بین عدالت و افزایش قیمت و واحد پول ملی که پایه مزد کارگران و کارمندانمان است، باید تفاوت قائل شویم، خاطرنشان کرد: کارمندان و کارگران ایرانی حقوق خود را به ریال دریافت می‌کنند، نه براساس فوب خلیج‌فارس؛ مگر می‌شود برای حل این مساله یک‌طرفه عمل کرد. در تمام دنیا زمان‌هایی که شاهد تورم بودیم مزدها شناور بود.
وی نتیجه اجرای این لایحه را ضعیف‌تر شدن پول ملی و نیز تضعیف نقش مردم در اقتصاد دانست و خاطرنشان کرد: با این کار بنیان حضور خارجی‌ها در کشور محکم‌تر می‌شود و آثار قیمتی به تصاعد هندسی و آثار درآمدی به تصاعد حسابی مورد رسیدگی قرار نمی‌گیرد و لذا من برای فقرا اعلام خطر می‌کنم.
ارسلان فتحی‌پور رییس کمیسیون اقتصادی و نماینده مردم کلیبر به عنوان موافق گفت: با توجه به اینکه این لایحه منشا یک تحول اساسی و ساختاری در اقتصاد کشور می‌باشد، اجرای این لایحه در روند حرکت اقتصاد کشور را با بهینه‌سازی فعالیت‌ها با روند حرکت اقتصاد دنیا هماهنگ می‌کند و یک کار اساسی است که در اصلاح قانون نظام بانکی و اصلاح قانون گمرکی، اصلاح نظام مالیات و اصلاح نظام توزیع و ارزش اصلاح نظام بیمه و تامین اجتماعی و افزایش بهره‌وری را در بر خواهد داشت.
فتحی‌پور ادامه داد: هرچند ما در اجرای این لایحه تاخیر داشته باشیم روند رشد و توسعه اقتصاد کشور را به عقب می‌اندازیم و هر میزان که ما فرصت را نسوزانیم و وارد موارد اجرایی آن شویم به اقتصاد کشور خدمت کردیم، بنابراین تاخیر در اجرای آن با عنایت به سرعت بالا به حرکت اقتصاد دنیا یک هزینه اجتماعی در کشور تحمیل می‌کند.
هدفمند کردن یارانه‌ها ریشه تورم را می‌خشکاند
شمس‌الدین حسینی، وزیر امور اقتصادی و دارایی هم در دفاع از لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها این موضوع را مهم‌ترین تصمیم اقتصادی و اجتماعی دولت عنوان کرد و گفت: در شرایط فعلی یک سوم درآمد کشور به صورت آشکار و پنهان در قالب یارانه پرداخت می‌شود.‌
تردیدی نیست که این منابع به شکل صحیحی صرف نمی‌شود و همه اقشار و صاحب‌نظران و نمایندگان هم عقیده هستند که شیوه فعلی پرداخت و تخصیص منابع درست نیست.
وی با طرح این سوال که آیا یارانه‌ای که به کالاها، خدمات و انرژی پرداخت می‌کنیم درست انتخاب شده است، تصریح کرد: در تمام دنیا ضمن این که تلاش می‌شود از یارانه به عنوان نهاده تولیدی استفاده شود در به کارگیری آن نیز دقت می‌شود و در مصرف انرژی نیز مالیات وضع می‌شود.
به گفته وزیر اقتصاد، سه برابر مالیاتی که اخذ می‌شود به بخش انرژی یارانه داده می‌شود. حسینی در ادامه خاطرنشان کرد: آیا این یارانه به گروه‌های مدنظر که ما در مورد آنها دغدغه داریم، اصابت می‌کند؛ بخش مرفه جامعه چندین برابر از یارانه‌ها بیشتر استفاده می‌کند. به گونه‌ای که دهک دهم ۳۰ برابر دهک اول از یارانه‌ها استفاده می‌کند که این مساله ما را به سر منزل مقصود در اصلاح شیوه‌ها نمی‌رساند.
وی هم‌چنین بحث اصلاح الگوی مصرف را مورد اشاره قرار داد و با طرح این سوال که آیا این شیوه پرداخت به اصلاح الگوی مصرف منجر می‌شود و یا آن را تخریب می‌کند، اظهار داشت: وقتی بهای یک نهاده را غیرواقعی می‌کنیم، در واقع نشانه غلط به تولید‌کننده و مصرف‌کننده می‌دهیم. امروز بهره‌وری انرژی در کشور ما یک سوم بهره‌وری کل دنیا است و اتلاف مصرف انرژی در بخش‌های مختلف در کشور ما روشن است.
به گفته وزیر اقتصاد، اساسا طرح هدفمند کردن یارانه‌ها ریشه تورم را می‌خشکاند. وی ادامه داد: طی چند سالی که یارانه دادیم تورم کنترل نشده است. در حالی که هدفمند کردن یارانه‌ها با اصلاح قیمت‌ها و افزایش بهره‌وری منجر به کاهش تورم و کنترل نقدینگی می‌شود.
نماینده دولت در مجلس در جلسه بررسی طرح لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها اصل 44 قانون اساسی و اجرای آن را مورد تاکید قرار داد و گفت: در جهت اجرای این اصل باید بخش خصوصی سرمایه‌گذاری‌های لازم را صورت دهد. مادامی‌که قیمت‌ها دستوری تعیین می‌شود، انگیزه سرمایه‌گذاری نیز کمتر می‌گردد. ما در این بحث تاکید داریم که ضمن اصلاح قیمت‌ها باید تبعاتی نیز که وجود دارد جبران شود.
وی خاطرنشان کرد: دولت به دنبال طرح تعدیل اقتصادی و حذف رایانه‌ها نیست و تنها به دنبال هدفمند کردن و پرداخت عادلانه در جای خود و با هدف کمک به تولید یارانه‌ها است.
وی در این لایحه از پرداخت 50‌درصدی یارانه‌ها به خانوارها و نیز حمایت از تولید و افزایش قدرت خرید خبر داد و اضافه کرد: در شرایطی که ما برای اجرای یک پروژه زیربنایی 50‌میلیارد تومان پول نداریم ، 100‌‌هزار‌ میلیارد تومان را صرف یارانه‌ها می‌کنیم، ما به دنبال اصلاح شیوه پرداخت یارانه‌ها و به دنبال حمایت از اقشار آسیب‌پذیر هستیم.
وزیر امور اقتصادی و دارایی بحث هدفمند کردن یارانه‌ها را مورد تاکید تمام دولت‌ها و برنامه‌ها عنوان کرد و گفت: تنها دوره‌ای که تا این حد وقت از طرف مجلس و دولت صرف لایحه شده در این دولت بوده و ما ۵۶ جلسه کمیسیون ویژه را داشته‌ایم و طرح از ایده به برنامه تبدیل شده است و لذا باید همه از آن حمایت کنیم. حسینی در پایان از نمایندگان خواست در جهت اجرای الگوی بهره‌وری و سیاست‌های ابلاغی برنامه ۵ ساله توسعه به این لایحه رای موافق دهند.
دلخوش: شیب حذف یارانه ملایم شد
کاظم دلخوش، سخنگوی کمیسیون ویژه طرح تحول اقتصادی در پایان سخنان موافقان و مخالفان کلیات لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها گفت: به کلیات لایحه رای دهید تا بعدا گفته نشود مجلس مخالف این طرح است.
سیدکاظم دلخوش گفت: شدت انرژی در جهان رو به کاهش است و اگر راه فعلی را ادامه دهیم، در ده سال آینده نفتی برای صادرات نخواهیم داشت. وی با طرح این سوال که آیا ثروتمند و فقیر هر دو باید به یک میزان از منابع کشور بهره‌مند شوند؟ گفت: باید در این موضوع حال تعادل ایجاد شود، چرا یک فرد در شمال شهر چند ماشین دارد و از انرژی و سوخت ارزان استفاده کند، بعد ما بگوییم که بی‌عدالتی است که بخواهیم یارانه را حذف کنیم و فقط به خانواده‌های نیازمند بدهیم.
وی ادامه داد: ما می‌گوییم چیزی که اکنون در حال اتفاق افتادن است، به نفع محرومان نیست، ضمن آن‌که کمیسیون ویژه این مساله را به صورت تخصصی بررسی کرده است.
دلخوش گفت: ما در این لایحه شیب حذف یارانه‌ را ملایم کردیم و آن را از 3 سالی که دولت تعیین کرده بود به 5 سال تغییر دادیم تا فشار به مردم وارد نشود.
نماینده صومعه‌سرا در مجلس با اشاره به ارتباط اقتصادی ایران با دنیا گفت: آیا می‌توانیم با دنیا قطع رابطه کنیم و روال قبل را در پیش بگیریم؟
وی اظهار کرد: اگر به فکر فقرا هستید به کلیات آن‌ رای دهید و سپس روی جزییات آن کار می‌کنیم، ضمن آن‌که مجلس باید به تحقق قانون برنامه کمک کند.
دلخوش تصریح کرد:‌ کشاورزی و صنعت از دغدغه‌های ما در کمیسیون ویژه بوده است و ۳۰‌درصد از پول دریافتی به بخش کشاورزی وارد می‌شود.
در نهایت کلیات لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها پس از سخنان موافقان و مخالفان و نماینده دولت از 241 نماینده حاضر، با 188 رای موافق، 45 رای مخالف و 6 رای ممتنع به تصویب نمایندگان رسید.
نمایندگان حامی دولت با نشان دادن عدد ۴ موافقت خود را با خانه‌تکانی یارانه‌ای اعلام می‌کنند