راهی برای مقابله ساختاری با تورم

شمس‌الدین حسینی

در هیچ جای دنیا سراغ نداریم ۳۰درصد منابع کشور در قالب یارانه و به صورت پنهان به‌ویژه در بخش انرژی توزیع شود. در حالی که متوسط درآمد جهان از هر بشکه نفت به میزان ۶۷۰ دلار است، این رقم در ایران ۲۲۰ دلار و در کشورهای عضو اتحادیه اروپا ۱۳۶۰ دلار است. با این روند استفاده از منابع کشور چگونه می‌خواهیم براساس سند چشم‌انداز بیست ساله قدرت اول اقتصادی منطقه شویم؟ لذا ناگزیر از اجرای طرح تحولات اقتصادی در کشور هستیم.

در حال حاضر ۷۰درصد یارانه در کشور به سه دهک برخوردار جامعه می‌رسد و ما در این مساله اثری از عدالت نمی‌بینیم و چاره‌ای جز اصلاح نظام یارانه نداریم. تعریف هدفمندکردن یارانه این است که قیمت‌ها اصلاح شوند و تفاوت حاصله به گروه‌هایی تعلق گیرد که هدف محسوب می‌شوند پس ترجیع‌بند حرکت نظام هدفمندکردن یارانه‌ها، اصلاح قیمت است. براساس بررسی‌های تیم‌های مطالعاتی طرح در هیچ جای دنیا سراغ نداریم یارانه‌ها را هدفمند کرده باشند و اصلاح قیمت‌ها صورت نگیرد. سوالات متعدد در مورد انجام کار کارشناسی برای پرداخت نقدی یارانه‌ها وجود دارد که باید یادآور شوم ما علاوه بر مطالعات عمیق به تجربیات و مطالعات دیگران هم مراجعه کرده‌ایم. انتقال نقدی یکی از راه‌های جبران افزایش قیمت است. در لایحه‌‌ای که ما برای این کار پیشنهاد داده‌ایم قرار نیست همه منابع به صورت نقدی منتقل شوند. بخشی از یارانه‌ها هم به سیستم تامین اجتماعی وارد می‌شود. این طرح یکی از راه‌های اصلاحات ساختاری برای مقابله با تورم است، تجربه‌ای که در کشور ترکیه صورت گرفت. تجربیات و مطالعات تطبیقی سازمان بهره‌وری آسیایی نشان می‌دهد که میان تورم و بهره‌وری، ضریب همبستگی منفی بسیار زیادی وجود دارد. تمام کشورهایی که موفق شده‌اند تورم را کنترل کنند، کشورهایی بوده‌اند که توانستند بهره‌وری را افزایش دهند.

ما قیمت نان را در کشور به دلیل اینکه مردم مستضعف مصرف می‌کنند از طریق کاهش قیمت آرد پایین آوردیم و می‌بینیم که آرد از نانوایی برای مصرف به بخش‌های دیگر می‌رود و از چهار هزار میلیارد تومانی که یارانه برای آرد می‌دهیم مطمئن نیستیم که دو هزار میلیارد تومان آن صرف نان می‌شود و با این فرض‌ که همه این مبلغ صرف یارانه نان می‌شود، اما کیفیت نان را دیده‌ایم. وقتی آرد را قیمت‌گذاری کردیم نان را هم قیمت‌گذاری نموده‌ایم و هرچه از نانوایی بیرون آمد مصرف‌کننده مجبور است خریداری کند. در این بخش‌ها اسراف زیاد منابع داریم و در حال حاضر براساس برنامه‌ریزی‌ها نمی‌خواهیم وارد یارانه نان شویم.

در بخش انرژی هم صنعت می‌تواند دو نوع کولر تولید کند. یک کولر پرمصرف و ارزان و یک کولر کم‌مصرف و گران. قطعا نرخ برق بر انتخاب مصرف‌کننده اثر خواهد گذاشت. چنانچه نرخ قیمت برق یارانه‌ای باشد، مصرف‌کننده به سمت کولر پرمصرف و ارزان می‌رود و چنانچه قیمت برق واقعی باشد به سمت کولر کم‌مصرف و گران قیمت خواهد رفت. زمانی که مصرف‌کنندگان کولر کم‌مصرف را تقاضا کنند، صنعتگر کولر کم‌مصرف تولید می‌کند. وقتی این کولر به تولید انبوه رسید، شدت انرژی در کشور پایین می‌‌آید و شدت انرژی که در کشور پایین آمد بهره‌وری در کشور بالا خواهد رفت.